คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1107/2508

เจ้าหน้าที่กรมตรวจคนเข้าเมืองมีหนังสือท้าวความถึงการที่โจทก์ได้รับอนุญาตให้อยู่ในประเทศ และบอกให้ทราบว่าโจทก์จะต้องเดินทางกลับออกไปภายในกำหนดที่ได้รับอนุญาต เป็นการเตือนให้โจทก์ซึ่งถือหนังสือเดินทางคนต่างด้าวรู้ไว้เท่านั้น ไม่เป็นการโต้แย้งสิทธิโจทก์

การที่เจ้าหน้าที่กรมตรวจคนเข้าเมืองบอกว่าถ้าจะอยู่เกินกว่ากำหนด ก็ต้องฟ้องคดีต่อศาลแล้วนำหลักฐานว่าได้ฟ้องคดีแล้วนั้นมาแสดงจึงจะอยู่ได้ต่อไปจนกว่าศาลจะตัดสินนั้นเป็นแต่เพียงคำแนะนำ ไม่ใช่เป็นการโต้แย้งสิทธิโจทก์ว่าไม่ใช่บุคคลสัญชาติไทย และก็ไม่เป็นการกระทำอันจะพึงถือว่าเจ้าหน้าที่ได้โต้แย้งสิทธิโจทก์อย่างแท้จริงอันควรฟ้องร้องได้

เมื่อโจทก์ไม่ได้ใช้สิทธิพิสูจน์สัญชาติต่อเจ้าหน้าที่แล้ว สิทธิเรื่องสัญชาติของโจทก์ก็ยังไม่ได้ถูกโต้แย้งโดยเจ้าหน้าที่ โจทก์จะฟ้องเจ้าหน้าที่ต่อศาลไม่ได้(อ้างฎีกาที่ 1023/2505)

อำนาจฟ้องเป็นปัญหาเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อย แม้ไม่มีฝ่ายใดยกขึ้นกล่าวอ้างศาลก็หยิบยกขึ้นวินิจฉัยได้

โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นบุคคลสัญชาติไทย เกิดในประเทศไทยและได้ไปอยู่ในประเทศจีน โจทก์กลับเข้ามาในประเทศไทย แต่จำเลยไม่ยอมให้โจทก์อยู่ และสั่งให้จำเลยออกไปจากประเทศไทย จึงขอให้ศาลบังคับให้จำเลยเพิกถอน ระงับ คำสั่งให้โจทก์ออกจากประเทศไทยและสั่งว่าโจทก์มีสัญชาติไทยตามกฎหมาย มีสิทธิอยู่ในประเทศไทยตลอดไป

จำเลยสู้ว่า โจทก์ไม่ใช่คนสัญชาติไทย จำเลยยังไม่ได้สั่งให้โจทก์ออกไปดังฟ้องโจทก์ไม่มีสิทธิฟ้องคดีเพราะยังไม่มีผู้ใดโต้แย้งสิทธิโจทก์ โจทก์ไม่ได้ขอพิสูจน์สัญชาติต่อพนักงานเจ้าหน้าที่แล้วมาฟ้องจึงเป็นการไม่ชอบ

ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาว่า ได้มีข้อโต้แย้งเกี่ยวแก่สิทธิโจทก์ในแล้ว โจทก์มีสิทธิขอพิสูจน์สัญชาติต่อศาลได้ โจทก์มีสิทธิฟ้อง แต่ข้อเท็จจริงฟังไม่ได้ว่าโจทก์เป็นบุคคลสัญชาติไทยจึงยกฟ้องโจทก์

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์เห็นว่า จำเลยยังไม่ได้โต้แย้งสิทธิโจทก์ โจทก์ไม่มีอำนาจฟ้อง พิพากษายืนในผลที่ให้ยกฟ้องโจทก์

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า การที่เจ้าหน้าที่ตรวจคนเข้าเมืองมีหนังสือท้าวความถึงการที่โจทก์ได้รับอนุญาตให้อยู่ในประเทศ และบอกให้ทราบว่าโจทก์จะต้องเดินทางกลับออกไปภายในกำหนดที่ได้รับอนุญาตเป็นการเตือนให้โจทก์ซึ่งถือหนังสือเดินทางคนต่างด้วยรู้ไว้เท่านั้นไม่เป็นการโต้แย้งสิทธิโจทก์ การที่เจ้าหน้าที่บอกว่าถ้าจะอยู่เกินกว่ากำหนด ก็ต้องฟ้องคดีต่อศาลแล้วนำหลักฐานว่าได้ฟ้องคดีแล้วนั้นมาแสดงจึงจะอยู่ได้ต่อไปจนกว่าศาลจะตัดสินนั้น เป็นแต่เพียงคำแนะนำ ไม่ใช่เป็นการโต้แย้งสิทธิโจทก์ว่าไม่ใช่บุคคลสัญชาติไทย และก้ไม่เป็นการกระทำอันจะพึงถือว่าเจ้าหน้าที่ได้โต้แย้งสิทธิโจทก์อย่างแท้จริงอันควรฟ้องร้องได้ และเมื่อโจทก์ยังไม่ได้ใช้สิทธิพิสูจน์สัญชาติต่อเจ้าหน้าที่แล้ว สิทธิเรื่องสัญชาติของโจทก์ก็ยังไม่ได้ถูกโต้แย้งโดยเจ้าหน้าที่โจทก์จะฟ้องเจ้าหน้าที่ต่อศาลไม่ได้

ปัญหาที่ว่า ศาลอุทธรณ์ไม่มีอำนาจหยิบยกประเด็นเรื่องอำนาจฟ้องของโจทก์ขึ้นพิจารณาเพราะจำเลยไม่ได้อุทธรณ์นั้นเห็นว่า อำนาจฟ้องเป็นปัญหาเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยแม้ไม่มีฝ่ายใดยกขึ้นกล่าวอ้างศาลก็หยิบยกขึ้นวินิจฉัยได้

พิพากษายืน ยกฎีกาโจทก์