คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1312/2520

ที่ดินมือเปล่า 22 ไร่ พ. ยกให้โจทก์และน.สามีเป็นของรับไหว้ในวันแต่งงาน จึงเป็นสินสมรส น. และโจทก์เป็นบิดามารดาจำเลย เมื่อน.ตายโจทก์มีส่วนแบ่งในฐานะภริยาและทายาท จำเลยมีส่วนแบ่งในฐานะทายาท แต่ยังไม่ได้แบ่งกัน จำเลยกับบุตรคนอื่น ของ น. และโจทก์เข้าทำนาและมีบ้านเรือนถาวรอยู่ในที่ดินแปลงนี้ บุตรคนหนึ่งช่วยโจทก์ทำนาและโจทก์ไปๆ มาๆ ที่บ้านบุตรโจทก์ในที่ดิน ถือว่าโจทก์จำเลยและทายาทอื่นๆ ใช้สิทธิครอบครองร่วมกันและแทนกันมีฐานะเป็นเจ้าของรวมกัน ซึ่งเจ้าของรวมคนหนึ่งจะจำหน่ายทรัพย์สินโดยเจ้าของรวมคนอื่นมิได้ยินยอมด้วยไม่ได้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1361 วรรคสองฉะนั้นเมื่อโจทก์ไปยื่นคำร้องต่อเจ้าพนักงานที่ดินขอขายที่ดินบางส่วนของที่พิพาท กับขอให้ออก น.ส.3 ให้ด้วย จำเลยจึงมีสิทธิขัดขวางและยื่นคำร้องคัดค้านได้โจทก์จะมาฟ้องขอให้ห้ามจำเลยเข้าไปเกี่ยวข้องหาได้ไม่

โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นเจ้าของที่ดิน 22 ไร่ตามหนังสือแจ้งการครอบครองโจทก์ยื่นคำร้องต่อเจ้าพนักงานที่ดินขอขายที่ดินเนื้อที่ 2 ไร่เศษ และขอออกน.ส.3 ด้วย จำเลยซึ่งเป็นบุตรโจทก์คัดค้าน จึงขอให้ห้ามจำเลยและบริวารเข้าไปเกี่ยวข้อง

จำเลยให้การว่า ที่ดินเป็นของนายนาคบิดา บิดาตายแล้ว ปัจจุบันที่ดินแปลงนี้เป็นของจำเลยและน้อง ๆ บิดายกที่ดิน 9 ไร่เศษให้จำเลย จำเลยคัดค้านไม่ยอมให้โจทก์ขายเพราะเป็นที่ดินของจำเลย ขอให้ยกฟ้อง

คู่ความรับกันว่า พิพาทกันในที่ดินส่วนที่จำเลยเป็นฝ่ายครอบครอง

ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า โจทก์เป็นผู้ครอบครองทรัพย์สมบัติทั้งหมดของนายนาคนับแต่นายนาคถึงแก่กรรมตลอดมา จำเลยไม่มีอำนาจขัดขวางมิให้โจทก์ขายที่พิพาทซึ่งเป็นของโจทก์ พิพากษาห้ามจำเลยและบริวารเข้าเกี่ยวข้อง

จำเลยอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ยกฟ้อง

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ที่พิพาทเป็นที่ดินมือเปล่า นายพุ่มลุงนายนาคยกให้นายนาคกับโจทก์เป็นของรับไหว้ตอนแต่งงาน จึงเป็นสินสมรสของนายนาคกับโจทก์ เมื่อนายนาคถึงแก่กรรม ที่ดินเฉพาะส่วนของนายนาคจึงเป็นทรัพย์มรดกตกทอดแก่ทายาท โจทก์ผู้เป็นภริยาย่อมมีส่วนแบ่งที่ดิน 22 ไร่ทั้งในฐานะภริยาและในฐานะทายาทตามกฎหมาย ระหว่างนายนาคมีชีวิตอยู่ นายนาคไม่เคยแบ่งทรัพย์ให้แก่บุตร ประกอบกับจำเลยและบุตรคนอื่นของโจทก์กับนายนาคมีนางถวิล, นายนิตย์ ได้เข้าทำนาอยู่ในที่ดินแปลงนี้ มีบ้านเรือนปลูกอยู่อย่างถาวรโดยไม่ปรากฏว่ามีการแบ่งกัน และเมื่อนายนาคถึงแก่กรรมแล้ว นายนิตย์ยังช่วยโจทก์ทำนา ส่วนโจทก์นั้นปกติอยู่กับนางกลั่นบุตรสาวที่บ้านลำใยตก ไป ๆ มา ๆ ที่บ้านนางถวิลในที่ดิน พฤติการณ์ดังกล่าวมาศาลฎีกาเห็นว่าโจทก์นำสืบไม่ได้ว่าจำเลยอาศัย เหตุที่จำเลยไม่เรียกร้องทรัพย์มรดกนายนาคเพราะเข้าใจว่าโจทก์ซึ่งเป็นมารดาจะต้องแบ่งให้จำเลยและน้อง ๆ จึงถือได้ว่าโจทก์จำเลยและทายาทอื่นใช้สิทธิครอบครองร่วมกันและแทนกันมามีฐานะเป็นเจ้าของรวมกัน ซึ่งเจ้าของรวมคนหนึ่งจะจำหน่ายทรัพย์สินโดยเจ้าของรวมคนอื่นมิได้ยินยอมด้วยไม่ได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1361 วรรคสอง ฉะนั้นเมื่อโจทก์ไปยื่นคำร้องต่อเจ้าพนักงานที่ดินขอขายที่ดินบางส่วนของที่พิพาท กับขอให้เจ้าพนักงานที่ดินขัดขวางและยื่นคำร้องคัดค้านได้ โจทก์จะมาฟ้องขอให้ห้ามมิให้จำเลยเข้าไปเกี่ยวข้องหาได้ไม่

พิพากษายืน