คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1408/2513

คำว่า "อุตสาหกรรม" ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 165 (1) ตอนท้าย นั้นหมายถึงการประดิษฐ์หรือผลิตหรือทำสิ่งของขึ้นให้เป็นสินค้าเพื่อจำหน่ายขายสินค้านั้น ๆ ไป ทั้งนี้ โดยผู้ประกอบอุตสาหกรรมนั้นไม่จำเป็นต้องเป็นเจ้าของสินค้าที่ประดิษฐ์ขึ้น และแม้จะไม่ได้จำหน่ายขายสินค้านั้นเอง เพียงแต่รับจ้างประดิษฐ์สิ่งของขึ้นให้เป็นสินค้า ก็เป็นการประกอบอุตสาหกรรมของตนแล้ว

จำเลยเป็นตัวแทนโฆษณาสินค้าของบริษัทห้างร้านต่าง ๆ ที่ตกลงว่าจ้างจำเลยให้โฆษณาทางหนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ หรือประกาศโป๊สเตอร์ตามที่ผู้ว่าจ้างกำหนด แล้วจำเลยจ้างโจทก์ให้ทำบล๊อกต่าง ๆ เพื่อโฆษณาสินค้าของบริษัทห้างร้านนั้น ๆ โดยได้รับค่าจ้างจากผู้ว่าจ้าง คือ ค่าโฆษณากับค่าบล๊อกหรือของที่ว่าจ้างให้โจทก์ทำและจำเลยคิดเอาค่าธรรมเนียมจากหนังสือพิมพ์หรือสถานีวิทยุผู้รับโฆษณาราว 10 ถึง 15 เปอร์เซ็นต์ของค่าโฆษณา ถ้าไม่ได้ก็คิดเอาจากบริษัทห้างร้านผู้ว่าจ้างให้โฆษณา ดังนี้ ของที่จำเลยว่าจ้างให้โจทก์ทำไม่ใช่สินค้าและไม่มีการซื้อขายสิ่งของนั้นอย่างไรด้วย การรับจ้างของจำเลยจึงไม่ใช่เป็นการประกอบอุตสาหกรรม หรือเพื่ออุตสาหกรรมของจำเลยตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 165 (1) ตอนท้าย อายุความเรียกร้องค่าทำบล๊อกของโจทก์จึงมีอายุความ 2 ปี

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยได้ว่าจ้างให้โจทก์ทำบล๊อก (แม่พิมพ์) ชนิดต่าง ๆ เขียนป้ายโฆษณาถ่ายภาพสกรีตและฟิล์ม เพื่อประโยชน์ในการโฆษณาเป็นครั้ง ๆ ไป เป็นเงิน ๔๔,๖๘๒ บาท โจทก์ได้ทำงานและส่งมอบแก่จำเลยแล้วทุกครั้ง จำเลยได้ชำระเงินแก่โจทก์เป็นครั้งคราว เป็นเงิน ๑๑,๕๐๐ บาท โดยชำระครั้งสุดท้ายเมื่อวันที่ ๓ มีนาคม ๒๕๑๐ คงค้างชำระอีก ๓๓,๑๘๒ บาท โจทก์ได้มีหนังสือทวงถามจำเลยแล้ว คงเพิกเฉย จึงฟ้องขอให้จำเลยชำระเงินที่ค้างพร้อมดอกเบี้ยอีก ๒,๒๕๐ บาท ถึงวันฟ้อง และดอกเบี้ย

จำเลยให้การว่า ไม่เคยค้างชำระและตัดฟ้องว่า สิทธิเรียกร้องตามรายการที่ ๑ ถึง ๗๙ ตามเอกสารท้ายฟ้อง โจทก์มิได้ฟ้องภายใน ๒ ปี จึงขาดอายุความ

ศาลชั้นต้นเห็นว่า อายุความเรียกร้องค่าจ้างมีกำหนด ๒ ปี ฉะนั้น ค่าจ้างทำบล๊อกตามรายการที่ ๑ ถึงรายการที่ ๗๙ จึงขาดอายุความตามข้อต่อสู้ของจำเลย จำเลยคงรับผิดใช้ค่าทำบล๊อกตามรายการที่ ๘๐ ถึง ๑๐๐ เว้นแต่รายการที่ ๘๙ เป็นเงินรวม ๔,๘๔๙ บาท เท่านั้น พิพากษาให้จำเลยชำระเงินดังกล่าวพร้อมดอกเบี้ย

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ ให้จำเลยชำระหนี้แก่โจทก์อีก ๒๐,๓๗๖ บาท พร้อมดอกเบี้ย

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า คำว่า "อุตสาหกรรม" ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๖๕ (๑) ตอนท้ายนั้น ศาลฎีกาได้เคยวินิจฉัยไว้หลายคดีตลอดมาว่า หมายถึงการประดิษฐ์หรือผลิต หรือทำสิ่งของขึ้นให้เป็นสินค้าเพื่อจำหน่ายขายสินค้านั้น ๆ ไป (คำพิพากษาฎีกาที่ ๙๕๓/๒๔๗๘, ๑๒๑๘/๒๕๐๑, ๓๙๕/๒๕๐๒, ๒๗๓/๒๕๐๖, ๔๑๖/๒๕๐๗, ๗๙๗/๒๕๐๙, ๙๔๗/๒๕๐๙) ทั้งนี้ โดยผู้ประกอบอุตสาหกรรมนั้นไม่จำเป็นต้องเป็นเจ้าของสินค้าที่ประดิษฐ์ขึ้น และแม้จะไม่ได้จำหน่ายขายสินค้านั้นเอง เพียงแต่รับจ้างเขาประดิษฐ์สิ่งของขึ้นให้เป็นสินค้า ก็เป็นการประกอบอุตสาหกรรมของตนแล้ว (คำพิพากษาฎีกาที่ ๙๓๙/๒๕๐๘)

คดีนี้ ข้อเท็จจริงฟังได้ว่า จำเลยเป็นตัวแทนโฆษณาสินค้าของบริษัทห้างร้านต่าง ๆ ทั้งที่ตกลงว่าจ้างจำเลยให้โฆษณาทางหนังสือพิมพ์ วิทยุ โทรทัศน์ หรือประกาศโป๊สเตอร์ตามที่ผู้ว่าจ้างกำหนด แล้วจำเลยจ้างโจทก์ให้ทำบล๊อกต่าง ๆ เพื่อโฆษณาสินค้าของบริษัทห้างร้านนั้น ๆ โดยได้รับค่าจ้างจากผู้ว่าจ้าง คือ ค่าโฆษณากับค่าบล๊อกหรือของที่ว่าจ้างให้โจทก์ทำ และจำเลยคิดเอาค่าธรรมเนียมจากหนังสือพิมพ์หรือวิทยุโฆษณาราว ๑๐ ถึง ๑๕ เปอร์เซ็นต์ของค่าโฆษณา ถ้าไม่ได้ก็คิดเอาจากบริษัทห้างร้านผู้ว่าจ้างให้โฆษณา ดังนี้ ของที่จำเลยว่าจ้างโจทก์ทำไม่ใช่สินค้าและไม่มีการซื้อขายสิ่งของนั้นอย่างไรด้วย การรับจ้างของจำเลยจึงไม่ใช่เป็นการประกอบอุตสาหกรรมหรือเพื่ออุตสาหกรรมของจำเลย ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา ๑๖๕ (๑) ตอนท้าย อายุความเรียกร้องค่าจ้างทำบล๊อกของโจทก์จึงมีอายุความ ๒ ปี ซึ่งขาดอายุความแล้วดังศาลชั้นต้นวินิจฉัย

พิพากษากลับคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ ให้บังคับคดีไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น