คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1565/2524

การกู้ยืมเงินโดยเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรานั้นตกเป็นโมฆะเฉพาะดอกเบี้ยเท่านั้น ต้นเงินหาตกเป็นโมฆะไม่

เมื่อจำเลยนำสืบไม่ได้ว่าเงินที่ยังค้างชำระโจทก์อยู่จำนวนใดเป็นดอกเบี้ยและจำนวนใดเป็นต้นเงินกู้ ก็ต้องถือตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 329 ว่าเงินที่จำเลยชำระแก่โจทก์ไปแล้วจำนวนหนึ่งนั้นต้องเอาใช้เป็นดอกเบี้ยเสียก่อน ส่วนจำนวนหนี้ที่เหลือถือว่าเป็นต้นเงินกู้ที่ยังค้างชำระ

เมื่อถือว่าจำเลยได้ชำระดอกเบี้ยไปแล้ว แม้จะฟังว่าเป็นดอกเบี้ยเกินอัตราตามกฎหมาย ก็เท่ากับเป็นการชำระหนี้ตามอำเภอใจ โดยที่รู้อยู่แล้วว่าตนไม่มีความผูกพันต้องชำระ จำเลยไม่มีสิทธิยกขึ้นต่อสู้คดีให้หลุดพ้นความรับผิดไปได้

โจทก์ฟ้องขอให้จำเลยชำระเงินที่กู้ไปจากโจทก์พร้อมด้วยดอกเบี้ยเป็นเงิน117,943 บาท

จำเลยให้การว่า จำเลยได้ชำระหนี้แก่โจทก์แล้ว หากฟังว่าจำเลยยังมิได้ชำระ จำเลยขอต่อสู้ว่าเป็นเงินส่วนหนึ่งที่เป็นดอกเบี้ยที่โจทก์เรียกเก็บเกินอัตรากฎหมายเป็นโมฆะ ขอให้ยกฟ้อง

ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยชำระหนี้จำนวน 82,553 บาทแก่โจทก์

จำเลยอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่า เงินที่จำเลยเป็นหนี้โจทก์อยู่ 82,553 บาท เป็นส่วนหนึ่งของเงินดอกเบี้ยที่โจทก์คิดเกินอัตราตกเป็นโมฆะตามกฎหมาย พิพากษากลับให้ยกฟ้อง

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การกู้ยืมเงินโดยเรียกดอกเบี้ยเกินอัตรานั้นเป็นโมฆะเฉพาะดอกเบี้ยเท่านั้น ต้นเงินหาเป็นโมฆะไม่ ผู้ให้กู้ฟ้องเรียกต้นเงินกู้คืนได้คดีนี้จำเลยนำสืบไม่ได้ว่าจำนวนเงินที่ยังค้างชำระดังกล่าวจำนวนใดเป็นดอกเบี้ยและจำนวนใดเป็นต้นเงินกู้ จึงต้องถือตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 329 ซึ่งบัญญัติว่าถ้านอกจากการชำระหนี้อันเป็นประธาน ลูกหนี้ยังจะต้องชำระดอกเบี้ยอีกด้วย หากการชำระหนี้ในครั้งหนึ่ง ๆ ได้ราคาไม่เพียงพอจะเปลื้องหนี้สินได้ทั้งหมด ให้เอาใช้เป็นดอกเบี้ยก่อน และในที่สุดจึงให้ใช้ในการชำระหนี้อันเป็นประธานดังนั้น การที่จำเลยได้ชำระเงินแก่โจทก์ไปจำนวนหนึ่งแล้วเป็นเงิน 331,447 บาท จึงต้องเอาใช้เป็นดอกเบี้ยเสียก่อน ส่วนจำนวนหนี้ที่เหลือถือว่าเป็นต้นเงินกู้ที่ยังค้างชำระ และเมื่อถือว่าจำเลยได้ชำระดอกเบี้ยไปแล้ว แม้จะฟังว่าเป็นดอกเบี้ยเกินอัตราตามกฎหมายก็เท่ากับเป็นการชำระหนี้ตามอำเภอใจโดยที่รู้อยู่แล้วว่าตนไม่มีความผูกพันต้องชำระจำเลยไม่มีสิทธิยกขึ้นต่อสู้คดีให้หลุดพ้นความรับผิดไปได้ ที่ศาลอุทธรณ์วินิจฉัยว่าเงินที่โจทก์ฟ้องเป็นส่วนหนึ่งของเงินดอกเบี้ยที่โจทก์คิดเกินอัตราตามกฎหมายตกเป็นโมฆะพิพากษายกฟ้องโจทก์นั้น ศาลฎีกาไม่เห็นด้วย

พิพากษากลับคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ ให้บังคับคดีไปตามคำพิพากษาศาลชั้นต้น