คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 16/2491

ตามพินัยกรรม์ได้ระบุทรัพย์ที่ยกให้แก่บรรดาทายาทไว้เป็นกิจะลักษณะ ย่อมว่าผู้รับทรัพย์ตามพินัยกรรม์เป็นผู้รับในลักษณะฉะเพาะความใน ป.พ.พ.ม.1651 (2) ต้องรับภาระผูกพัน เช่นภาระจำนองที่ดินติดอยู่กับทรัพย์ที่ตนรับด้วย

ข้อความในพินัยกรรม์ข้อหนึ่งที่กล่าวว่า "ทรัพย์สินอันใดที่มิได้ระบุไว้ข้างต้น บรรดาที่มีเหลืออยู่ในวันที่ข้าพเจ้าวายชนม์ลงจะเป็นสังหาริมทรัพย์ก็ดี อสังหาริมทรัพย์ก็ดี ให้ผู้จัดการมฤดกรวมขายเอาเงินทำศพ และจัดการมฤดกของข้าพเจ้าทำบุญในส่วนกุศลสาธารณะประโยชน์ได้ตามที่เห็นสมควรนั้น" เป็นข้อความกำหนดที่สั่งให้ผู้จัดการมฤดกจัดการขายทรัพย์ที่มิได้ระบุให้ผู้ใด ไว้ขายเอาเงินทำศพและทำบุญมิได้หมายความให้ไถ่ถอนการจำนองหรือชำระหนี้สินในทรัพย์ที่ระบุให้แก่ผู้ใดไว้แล้วเพื่อผู้นั้น

ป.พ.พ.ม.1740 เป็นเรื่องบัญญัติถึงวิธีให้ผู้จัดการมฤดกจัดการทรัพย์มฤดกเท่านั้นมิได้หมายความจะให้ลบล้างความในมาตรา 1651 (2).

ได้ความว่า คุณหญิงประชุมมนตรีสุริวงศ์ได้ทำพินัยกรรม์ ยกทรัพย์สมบัติให้บุคคลหลายคนรวมทั้งโจทก์ด้วย โจทก์มีสิทธิ์จะได้รับทรัพย์มฤดกตามพินัยกรรม์ คือตึกแถว ๒ ห้อง อันรวมอยู่ในที่ดินแปลงหนึ่ง แต่ปรากฏว่าก่อนวายชนม์คุณหญิงประชุมมนตรีสุริวงศ์ได้จำนองที่ดินแปลงนี้พร้อมด้วยสิ่งปลูกสร้างไว้แก่นางสายหยุด บุนนาค ภายหลังนางสายหยุดได้ฟัองบังคับจำนอง ศาลแพ่งพิพากษาให้ทายาทหรือผู้จัดการมฤดกไถ่ถอนการจำนองนั้น ผู้จัดการมฤดกจึงได้จัดการไถ่ถอนการจำนองนั้นมาตามคำพิพากษา คิดเฉลี่ยฉะเพาะ ๒ ห้องที่โจทก์จะได้รับเป็นเงิน ๒๒๗๕ บาท

โจทก์ร้องขอให้จำเลยซึ่งเป็นผู้จัดการมฤดกแก้ทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ตึก ๒ ห้องดังกล่าวให้โจทก์โดยปลอดการจำนองและค่าภาระติดพัน จำเลยจะให้โจทก์ชำระหนี้ไถ่ถอนการจำนอง ๒๒๗๕ บาทเสียก่อน ไม่ตกลงกัน โจทก์จึงนำคดีมาฟ้องขอให้ศาลบังคับจำเลยให้แก้ทะเบียนโอนกรรมสิทธิ์ตึก ๒ ห้องให้แก่โจทก์โดยไม่ต้องมีภาระติดพัน

ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ จึงพิพากษายกฟ้อง

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า ตามพินัยกรรม์ได้ระบุทรัพย์ที่ยกให้แก่บรรดาทายาทไว้เป็นกิจจลักษณะ ฉะนั้นโจทก์ผู้รับทรัพย์ในลักษณะฉะเพาะเช่นนี้ ย่อมต้องรับภาระผูกพันในทรัพย์ที่ตนรับด้วยดังที่บัญญัติไว้ใน ป.พ.พ.ม.๑๒๕๑(๒) ส่วนความในพินัยกรรม์ข้อ ๑๐ ที่กล่าว "ทรัพย์สินอันใดที่มิได้ระบุไว้ข้างต้น บรรดาที่มีเหลืออยู่ในวันที่ข้าพเจ้าวายชนม์ ลง จะเป็นสังหาริมทรัพย์ก็ดี อสังหาริมทรัพย์ก็ดี ให้ผู้จัดการมฤดกรวมขายเอาเงินทำศพ และจัดการมฤดกของข้าพเจ้า และทำบุญในส่วนกุศลศาธราณะประโยชน์ได้ตามที่เห็นสมควร" นั้นเป็นข้อกำหนดที่สั่งผู้จัดการมฤดก จัดการขายทรัพย์ที่มิได้ระบุไว้ ขายเอาเงินทำศพและทำบุญ มิได้หมายความให้ไถ่ถอนการจำนองหรือชำระหนี้สินในทรัพย์ที่ได้ระบุไว้ให้แก่ผู้ใดไว้แล้วเพื่อผู้นั้น จึงพิพากษายืน ให้ยกฟ้องโจทก์.