คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1680/2494

เจ้าของร่วมคนหนึ่ง ๆ ขายที่ดินให้ผู้อื่นโดยระบุส่วนสัดของคนบอกจำนวนเนื้อที่ไว้อย่างชัดแจ้ง มิได้เกินกว่าส่วนสิทธิของตนนั้น แม้เจ้าของร่วมคนอื่นจะมิได้รู้เห็นยินยอมด้วย ก็ตาม การซื้อขายนั้นก็ย่อมสมบูรณ์ตาม ป.ม.แพ่ง ฯมาตรา 1361 วรรค 1 ส่วนมาตรา 1361 วรรค 2 นั้น ท่านประสงค์ห้ามมิให้เจ้าของร่วมคนหนึ่ง ๆ จำหน่าย จำนำ หรือก่อให้เกิดภาระติดพันแก่ตัวทรัพย์สินนั้น โดยมิได้รับความยินยอมแห่งเจ้าของร่วมทุกคนเพราะเป็นการทำลายสิทธิของเจ้าของรวมคนอื่นด้วย มิใช่แต่เฉพาะส่วนของตน

คดีได้ความว่า จำเลยทั้ง ๓ เป็นเจ้าของที่พิพาทร่วมกับผู้อื่นอีก ๔ คน รวมเป็น ๗ คน เจ้าของร่วม ๖ คนได้ทำหนังสือสัญญาขายที่ดินแปลงนี้ เฉพาะส่วนของตนไว้กับโจทก์ ณ หอทะเบียนที่ดิน เจ้าของร่วมอีกคนหนึ่งได้ให้ความยินยอมไม่คัดค้าน การทำนิติกรรมขายฝากรายนี้ ต่อมาจำเลยทั้งสามได้ทำหนังสือสัญญากับโจทก์อีกว่า ขอขายกรรมสิทธิที่ดิน ซึ่งเป็นส่วนของตนให้แก่โจทก์เป็นเงิน ๓,๐๐๐ บาท แล้วกลับบิดพริ้ว ไม่ยอมทำโอน โจทก์จึงฟ้องจำเลยทั้ง ๓ ให้โอนปลดเงื่อนไขการขายฝากเฉพาะส่วนของจำเลย

ศาลชั้นต้นเห็นว่า เวลาทำสัญญาขายฝากคงทำเฉพาะจำเลยเพียง ๓ คน เจ้าของร่วมอีก ๔ คนไม่ปรากฎว่า ได้รู้เห็นยินยอมด้วย จะบังคับให้โอนขายตามสัญญาไม่ได้เพราะขัดกับ ป.ม.แพ่งฯ มาตรา ๑๓๖๑ วรรค ๒ จึงพิพากษายกฟ้อง

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกาต่อมา

ศาลฎีกาเห็นว่า ตาม ป.ม.แพ่ง ฯ มาตรา ๑๓๖๑ วรรคต้น เจ้าของรวมคนหนึ่ง ๆ จะจำหน่ายส่วนของตน หรือจำนองหรือก่อให้เกิดภาระติดพันก็ได้ จำเลยในคดีนี้ก็ได้จำหน่ายขายที่ดินให้โจทก์ โดยระบุส่วนสัดของตนบอกจำนวนเนื้อที่อย่างชัดแจ้งจึงใช้ได้ และมีผลให้โจทก์เข้ารับกรรมสิทธิแทนจำเลย ส่วนมาตรา ๑๓๖๑ วรรค ๒ นั้น ท่านประสงค์ห้ามมิให้เจ้าของร่วมคนหนึ่ง จำหน่าย จำนำ แก่ตัวทรัพย์สินนั้น โดยไม่ได้รับความยอมแห่งเจ้าของร่วมทุกคน เพราะเป็นการทำลายสิทธิของเจ้าร่วมคนอื่นด้วย จึงจะเอามาปรับคดีนี้ไม่ได้ จึงพิพากษากลับศาลอุทธรณ์ ให้ปลดเงื่อนไขการไถ่ถอนการขายฝากที่พิพาทเฉพาะส่วนของจำเลยทั้ง ๓ ให้เป็นกรรมสิทธิของโจทก์