คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 186/2491

ทำสัญญาขายที่ดินแก่คนต่างด้าว ผู้ขายเคยยื่นคำร้องต่ออำเภอ ขอโอนที่ให้คนต่างด้าวครั้งหนึ่งแล้ว แต่อำเภอไม่อนุญาต ส่วนตัวคนต่างด้าวผู้ซื้อยังไม่ได้ยื่นคำร้องเอง ดังนี้ ยังไม่เป็นเหตุที่จะถือว่าเป็นการพ้นวิสัย อันจะทำให้สัญญาต้องเลิกกัน หรือหลุดพ้นจากการชำระหนี้ เพราะ พ.ร.บ.ที่ดินในส่วนที่เกี่ยวกับคนต่างด้าว 2486 มิได้ห้ามเด็ดขาดให้คนต่างด้าวได้มาซึ่งที่ดิน หากวางเงื่อนไขบางประการให้ต้องขออนุญาตก่อนเท่านั้น

ผู้ซื้อที่ดินซึ่งเป็นคนต่างด้าว ยังมิได้ร้องขออนุญาตต่อทางราชการเพื่อให้ได้มาซึ่งที่ดิน ย่อมไม่มีสิทธิฟ้องผู้ขายให้โอนที่แก่ตน

โจทก์ฟ้องว่าจำเลยตกลงขายที่ดินบ้านให้แก่โจทก์ ๑ แปลง จำเลยได้รับเงินค่าที่ดินไปแล้ว บัดนี้จำเลยกลับขอให้ทางอำเภอประกาศขายที่รายนี้ให้แก่ผู้อื่น จึงขอบังคับให้จำเลยขายที่ให้โจทก์ตามสัญญา

จำเลยให้การว่า จำเลยได้ไปยื่นคำร้องขอโอนที่ดินให้โจทก์แล้ว แต่คณะกรรมการอำเภอไม่ยอมให้โจทก์ซื้อที่ดิน เพราะโจทก์เป็นคนต่างด้าว จำเลยจึงหมดโอกาศที่จะขายที่ให้โจทก์ตามสัญญา

ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยโอนขายที่ให้โจทก์

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ยกฟ้อง

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า พ.ร.บ.ที่ดินในส่วนที่เกี่ยวกับคนต่างด้าว พ.ศ.๒๔๘๖ มิให้ห้ามเด็ดขาดมิให้คนต่างด้าวได้มาซึ่งที่ดิน หากวางเงื่อนไขบางประการให้ต้องขออนุญาติก่อนเท่านั้น จึงไม่เป็นเหตุที่จะถือว่าเป็นการพ้นวิสัยอันจะทำให้สัญญาต้องเลิกกัน หรือหลุดพ้นจากการชำระหนี้ แต่เมื่อโจทก์ยังมิได้ขออนุญาตให้ได้มาซึ่งที่ดินต่อเจ้าพนักงาน โจทก์ย่อมไม่มีสิทธิจะฟ้องบังคับจำเลยได้ จึงพิพากษายกฟ้องโจทก์ แต่ไม่ตัดสิทธิที่จะฟ้องร้องตาม วิ.แพ่ง.มาตรา ๑๔๘ (๓)