คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2459/2520

โจทก์ให้จำเลยทำนาในที่นาของโจทก์โดยโจทก์เป็นผู้จัดหาพันธุ์ข้าวและปุ๋ยเป็นผู้เสียภาษีบำรุงท้องที่และซ่อมแซมผนังกั้นน้ำเพื่อป้องกันมิให้ข้าวในนาเสียหาย ส่วนจำเลยเป็นผู้ออกแรง ไถคราด ตกกล้า ปักดำ เก็บเกี่ยวและนวดข้าว โดยใช้อุปกรณ์การทำนาของจำเลย เมื่อทำนาได้ข้าวแล้ว ตวงเอาข้าวจำนวนหนึ่งไว้เป็นพันธุ์ข้าวในปีต่อไป ข้าวที่เหลือแบ่งกันคนละครึ่งระหว่างโจทก์จำเลย หากปีใดการทำนาไม่ได้ผลต่าง ไม่ต้องเสียอะไรให้แก่กัน การที่โจทก์มอบนาให้จำเลยทำและได้รับข้าวเป็นค่าตอบแทนเช่นนี้ ถือว่าเป็นการเช่าที่ดินเพื่อทำนาตามพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านา พ.ศ.2517 มาตรา 4 หาใช่เป็นการจ้างจำเลยทำนาไม่

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 538 บัญญัติว่า เช่าอสังหาริมทรัพย์นั้น ถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อฝ่ายที่ต้องรับผิดเป็นสำคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องบังคับคดีหาได้ไม่ ตามบทบัญญัตินี้หาได้บัญญัติให้การเช่าอสังหาริมทรัพย์ที่มิได้มีหลักฐานเป็นหนังสือตกเป็นโมฆะไม่ และตามพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านา พ.ศ.2517 มาตรา 4 การเช่านาเพื่อทำนาไม่จำต้องมีหลักฐานเป็นหนังสือ ดังนั้น การเช่านาของจำเลยจากโจทก์ แม้จะไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือ ก็ไม่เป็นโมฆะ

โจทก์ให้จำเลยเช่าที่ดินเพื่อทำนาโดยไม่มีกำหนดเวลาไว้ก่อนพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านา พ.ศ.2517 ใช้บังคับ จำเลยมีสิทธิเช่าทำนาในที่ดินดังกล่าวต่อไปอีก 6 ปี ตามมาตรา 46

โจทก์ฟ้องว่าได้จ้างจำเลยทำนาในที่ของโจทก์มาประมาณ 22 ปีแล้ว ต่อมาเมื่อเสร็จฤดูการทำนาปี 2517 จำเลยกลับอ้างเอาการรับจ้างทำนาว่าเป็นการเช่านาและบังคับให้ผู้ดูแลนาของโจทก์รับเอาข้าวเปลือกเป็นค่าเช่าไร่ละ 10 ถัง ผู้รับมอบอำนาจจากโจทก์เห็นว่าจำเลยกระทำผิดวัตถุประสงค์จึงบอกเลิกการจ้าง และให้จำเลยออกไปจากที่พิพาท แต่จำเลยไม่ยอมออก จึงขอให้ขับไล่จำเลย

จำเลยทั้งสองให้การว่า โจทก์ไม่ได้ว่าจ้างจำเลยทำนา จำเลยเช่านาโจทก์ทำนามาเป็นเวลา 20 ปีเศษ เมื่อพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านา พ.ศ. 2517ประกาศใช้แล้ว โจทก์ประสงค์เอาเปรียบจำเลย จึงบิดเบือนจากการเช่าเป็นการว่าจ้างจำเลยทำนา ขอให้ยกฟ้อง

ศาลชั้นต้นวินิจฉัยว่า การทำนาของจำเลยเป็นการเช่านา จำเลยมีสิทธิทำนาต่อไปตามพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านา พ.ศ. 2517 พิพากษายกฟ้อง

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า การที่โจทก์ให้จำเลยทำนานี้ ข้อเท็จจริงที่โจทก์จำเลยนำสืบรับกันมาฟังได้ว่า จำเลยเป็นผู้ออกแรงไถ คราด ตกกล้า ปักดำ เก็บเกี่ยวและนวดข้าว โดยอุปกรณ์ที่ใช้ในการทำนาเป็นของจำเลยส่วนโจทก์ซึ่งเป็นเจ้าของนาเป็นผู้จัดหาพันธุ์ข้าว ปุ๋ย และเป็นผู้เสียภาษีบำรุงท้องที่ จัดซ่อมแซมพนังกั้นน้ำเพื่อป้องกันมิให้ข้าวในนาเสียหาย เมื่อทำนาได้ข้าวแล้ว ตวงเอาข้าวจำนวนหนึ่งไว้เป็นพันธุ์ข้าวในปีต่อไป ข้าวที่เหลือนอกนั้นแบ่งกันคนละครึ่งระหว่างโจทก์จำเลยหากปีใดการทำนาไม่ได้ผลต่างไม่ต้องเสียอะไรให้แก่กัน แม้ว่าจะไม่มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดว่าโจทก์ให้จำเลยเช่านาก็ตาม การที่โจทก์มอบนาให้จำเลยทำและได้รับข้าวเป็นค่าตอบแทนเช่นนี้ ย่อมเป็นการเช่าที่ดิน เพื่อทำนาตามพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านา พ.ศ. 2517 มาตรา 4 หาใช่ ลักษณะสัญญาจ้างไม่

ที่โจทก์ฎีกาว่าถ้าฟังว่าเป็นการเช่าแล้ว การเช่าก็ตกเป็นโมฆะมาแต่แรกเพราะมิได้ทำหลักฐานเป็นหนังสือนั้น ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 538 บัญญัติว่า เช่าอสังหาริมทรัพย์นั้นถ้ามิได้มีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดลงลายมือชื่อฝ่ายที่ต้องรับผิดเป็นสำคัญ ท่านว่าจะฟ้องร้องบังคับคดีหาได้ไม่ตามบทบัญญัตินี้หาได้บัญญัติให้การเช่าอสังหาริมทรัพย์ที่มิได้มีหลักฐานเป็นหนังสือตกเป็นโมฆะไม่ เมื่อพิจารณาพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านา พ.ศ. 2517 มาตรา 4 ประกอบด้วยแล้วย่อมจะเห็นได้ว่าการเช่านาเพื่อทำนาแม้จะไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือ ก็อยู่ในความหมายของคำว่าการเช่านาตามกฎหมายดังกล่าว การเช่านาของจำเลยจากโจทก์จึงหาตกเป็นโมฆะไม่

โจทก์ให้จำเลยเช่าที่ดินเพื่อทำนาโดยไม่มีกำหนดเวลาไว้ก่อนพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านา พ.ศ. 2517 ใช้บังคับ จำเลยมีสิทธิเช่าทำนาในที่ดินของโจทก์ต่อไปอีก 6 ปี ตามมาตรา 46 แห่งพระราชบัญญัติควบคุมการเช่านาพ.ศ. 2517

พิพากษายืน