คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 276-277/2495

แม่น้ำลำคลองนั้น โดยสภาพย่อมถือว่าเป็นทางซึ่งสาธารณะชนใช้สัญจรไปมา อันถือได้ว่าเป็นทางสาธารณะหรือทางหลวงตามกฎหมายเว้นแต่จะได้ความว่า แม่น้ำลำคลองนั้นตื้นเขินจนสาธารณะชนไม่อาจอยู่เป็นทางสัญจรไปมาต่อไปได้

ที่ดินของจำเลยตกอยู่ในที่ล้อมแต่ด้านหนึ่งติดคลอง ปรากฎว่าคลองนี้เวลาน้ำขึ้นเรือเดินไปมาได้ เวลาน้ไแห้งเรือเดินไม่ได้ และมีน้ำขึ้นลง และมีน้ำขึ้นลงทุกวัน ดังนี้ เมื่อจำเลยผู้มีหน้าที่นำสืบก่อน ไม่ได้สืบให้ได้ความชัดเจนว่า คลองดังกล่าวเป็นคลองตื้นเขินจนสาธารณะชนไม่อาจจะใช้เป็นทางสัญจรไปมาได้ ดังนี้ จะฟังว่า คลองนั้นไม่ใช่ทางสาธารณะไม่ได้ ฉะนั้น จึงถือไม่ได้ว่า ที่ดินจำเลยตกอยู่ในที่ล้อมตาม ป.ม.แพ่งฯมาตรา 1349

โจทก์ฟ้องว่า โจทก์เป็นเจ้าของกรรมสิทธิที่ดินโฉนดที่ ๓๒๗๕ และโจทก์ก็ได้จดทะเบียนภาระจำยอมไว้เพื่อประโยชนืแก่ที่ดินโฉนดที่ ๑๓๔๗ ของนายฟ้อน ทองมิตร ซึ่งอยู่ติดต่อกัน

ครั้นต่อมา จำเลยทั้งสองต่างซื้อที่ดินของนายฟ้อน ทองมิตรแปลงอื่น ซึ่อยู่ใกล้ที่ดินโฉนดที่ ๑๓๗๔ แต่มีคูคั่นแล้ว จำเลยได้บังอาจเข้ามาใช้ทางภาระจำยอมที่โจทก์จดทะเบียนไว้เพื่อประโยชน์โดยเฉพาะที่ดินโฉนดที่ ๑๓๔๗ ของนายฟ้อน เดินเข้ามาออกโดยจำเลยมิได้รับความยินยอมจากโจทก์ จึงขอให้ห้ามจำเลยไม่ให้ใช้ทางที่ดินของโจทก์ เดินผ่านเข้าออก

ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับ ห้ามมิให้จำเลยทั้ง ๒ และบริวารใช้ทางในที่ดินของโจทก์ต่อไป

จำเลยฎีกาว่า ที่ดินของจำเลยตกอยู่ในที่ล้อม ย่อมใช้ ป.ม.แพ่งฯมาตรา ๑๓๔๙ บังคับได้

ศาลฎีกาเห็นว่า ปัญหาคงอยุ่ทางด้านคลองบางใส้ไก่ ซึ่งอยู่ติดที่ของจำเลยว่า เป็นทางสาธารณะหรือไม่ คอลงบางใส้ไก่เป็นที่รับกันว่า ถ้าน้ำขึ้นพอสมควรเรือเดินได้ตลอดคลองเวลาน้ำแห้งเรือเดินไม่ได้ และได้ความตามคำพยานจำเลยว่า คอลงบางใส้ไก่มีน้ำขึ้นลงทุกวัน มีเรือไปมาเสมอ ถ้าน้ำขึ้นเรือเดินได้ ถ้าน้ำแห้งเรือเดินไม่ได้ ฝ่ายโจทก์สืบว่า เจ้าของสวนแถวนั้นเคยใช้เรือมาเก็บผลไม้เสมอ เวลาน้ำแห้งใชเรือเล็กต่อหรือค้ำเข้ามาในคลองได้ พิจารณาแล้วเห็นว่าน้ำในคลองนั้น โดยสภาพย่อมถือได้ว่าเป็นทางซึ่งสาธารณะใช้สัญจรไปมา อันถือได้ว่าเป็นทางสาธารณะหรือทางหลวงตามกฎหมาย เว้นแต่จะได้ความว่าแม่น้ำลำคลองนั้นจะตื้นเขินจนสาธารณะชนไม่อาจใช้เป็นทางสัญจรไปมาต่อไปได้ สำหรับคลองบางใส้ไก่คงได้ความดังกล่าวแล้วว่า แวลาน้ำขึ้นเรือเดินไปมาได้ เวลาน้ำแห้งเรือเดินไม่ได้ และมีน้ำขึ้นลงทุกวัน แต่น้ำจะขึ้นเรือเดินได้นานเพียงไร น้ำจะลงเรือเดินไม่ได้นานเพียงไร ไม่ปรากฏ เมื่อจำเลยเป็นฝ่ายมีหน้าที่นำสืบก่อน แต่ไม่ได้นำสืบให้ได้ความชัดเจนว่า คลองบางใส้ไก่นี้ เป็นคลองตื้นเขินสาธารณะชนไม่อาจจะใช้เป็นทางสัญจรไปมาได้ แล้ว ก็ฟ้องฟังว่า คลองบางใส้ไก่ไม่ใช่ทางสาธารณะไม่ได้

จึง พิพากษายืน