คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 280/2494

ที่ดินรกร้างว่างเปล่าอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดินนั้น ถ้ารัฐบาลต้องการจะหวงห้าม หรือสงวนไว้ จะต้องกระทำโดยออกประกาศเป็นพระราชกฤษฎีกาตาม พ.ร.บ.ว่าด้วยการหวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่าอันเป็นสาธารณะสมบัติของแผ่นดิน 2478 มาตรา 4-5 เพียงแต่ทางจังหวัดมีคำสั่งหวงห้ามหรือสงวนที่รกร้างว่างเปล่าไว้เป็นที่หลวงหวงห้ามนั้น ยังหาเป็นการถูกต้องชอบด้วยกฎหมายไม่ จึงยังถือว่าเป็นที่หลวงหวงห้ามไม่ได้

นายอำเภอประกาศถอนใบเหยียบย่ำที่ดินของราษฎร โดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย ราษฎรผู้นั้นย่อมมีสิทธิอำนาจฟ้องศาลขอให้สั่งเพิกถอนประกาศถอนใบเหยียบย่ำนั้นเสียได้

โจทก์ฟ้องอ้างว่า โจทก์มีสิทธิในที่ดินพิพาทโดยการจับจอง และได้รับใบเหยียบย่ำจากอำเภอแล้ว ต่อมาจำเลยได้ประกาศถอนใบเหยียบย่ำนั้นเสีย อ้างว่าเป็นที่ดินที่ทางราชการได้ครอบครองสงวนไว้ ความจริงที่แปลงนี้เป็นที่ดินว่างเปล่าประกาศถอนใบเหยียบย่ำของจำเลยจึงไม่ชอบ ขอให้ศาลสั่งทำลายประกาศถอนใบเหยียบย่ำนั้นเสีย ให้โจทก์มีสิทธิครอบครองที่ดินที่จับจอง

จำเลยต่อสู้ว่า ที่พิพาทเป็นที่หลวงหวงห้ามไว้ใช้ในทางราชการ ทางอำเภอออกใบเหยียบย่ำให้โจทก์ไปเพราะความเข้าใจผิด

โจทก์จำเลยแถลงรับข้อเท็จจริงบางประการ แล้วต่างไม่สืบพยาน

ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้องโจทก์

โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับศาลชั้นต้นให้ใบเหยียบย่ำที่ออกให้โจทก์สำหรับที่รายนี้คงสมบูรณ์ ส่วนประกาศเพิกถอนเป็นอันตกไป

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า ที่ดินรกร้างว่างเปล่าอันเป็นสาธารณะสมบัติของแผ่นดิน ถ้ารัฐบาลต้องการจะหวงห้ามหรือสงวนไว้ จะต้องกระทำโดยออกประกาศเป็นพระราชกฤษฎีกาตาม พ.ร.บ.ว่าด้วยการหวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่า อันเป็นสาธารณะสมบัติของแผ่นดิน ๒๔๗๘ แต่ในเรื่องนี้มีเพียงคำสั่งของทางจังหวัด จึงยังหาเป็นการถูกต้องชอบด้วยกฎหมายไม่ และจึงยังรับฟังไม่ได้ว่าที่รายนี้เป็นที่หลวงหวงห้าม และไม่ปรากฎว่าโจทก์ได้ทำการฝ่าฝืนหรือไม่ปฏิบัติตามบทบัญญัติแห่ง พ.ร.บ.ออกโฉนดที่ดิน พ.ศ.๒๔๗๙ มาตรา ๑๔ แต่อย่างใด อันจะทำให้เพิกถอนได้

จึงพิพากษายืน