คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2922/2524

จำเลยหลอกลวงผู้เสียหายว่าบริษัท บ. จะยุบตัวแทนจำหน่ายเบียร์แห่งหนึ่ง จำเลยสามารถติดต่อให้ผู้เสียหายเป็นตัวแทนของบริษัท บ. ได้ โดยจำเลยขอค่าสมนาคุณเป็นเงินจำนวนหนึ่ง แต่สัญญาจ่ายค่าสมนาคุณระบุว่าจะจ่ายค่าสมนาคุณก็ต่อเมื่อผู้เสียหายได้ทำสัญญาเป็นตัวแทนจำหน่ายเบียร์เรียบร้อยแล้ว ซึ่งเป็นลักษณะของสัญญาต่างตอบแทน ดังนั้นแม้ผู้เสียหายจะหลงเชื่อคำหลอกลวงของจำเลย และลงลายมือชื่อในหนังสือสัญญาจ่ายค่าสมนาคุณให้จำเลยไป จำเลยก็ไม่ได้ทรัพย์สินไปจากผู้เสียหาย การกระทำของจำเลยจึงไม่เป็นความผิดฐานพยายามฉ้อโกง

โจทก์ฟ้องจำเลยหลายคนว่าร่วมกันกระทำความผิดฐานเดียวกัน จำเลยที่ 1 และที่ 3 อุทธรณ์คัดค้านคำพิพากษาศาลชั้นต้นที่ให้ลงโทษ แต่จำเลยที่ 2 มิได้อุทธรณ์ คดีเฉพาะจำเลยที่ 2 จึงถึงที่สุด เมื่อการกระทำของจำเลยไม่เป็นความผิด ซึ่งเป็นเหตุในส่วนลักษณะคดี ศาลฎีกาย่อมพิพากษาตลอดไปถึงจำเลยที่ 2 ที่มิได้อุทธรณ์ให้มิต้องถูกรับโทษด้วย

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทั้งสามโดยทุจริตได้ร่วมกันใช้อุบายหลอกลวงนายของผู้เสียหายด้วยการแสดงข้อความอันเป็นเท็จว่า บริษัทบุญรอดบริวเวอรี่ จำกัด จะยุบตัวแทนจำหน่ายเบียร์ตราสิงห์ที่จังหวัดสมุทรปราการและจะหาบุคคลอื่นเป็นตัวแทน จำเลยทั้งสามรู้จักนายพลและผู้จัดการบริษัทฯ สามารถติดต่อให้ผู้เสียหายเป็นตัวแทนได้ โดยขอค่าสมนาคุณเป็นเงิน ๒,๐๐๐,๐๐๐ บาท ซึ่งความจริงแล้วบริษัทฯ ไม่ได้ยุบตัวแทนและพวกจำเลยไม่เคยรู้จักกับผู้จัดการบริษัท ฯ หรือนายพล ที่จะติดต่อให้แต่อย่างใด จำเลยทั้งสามลงมือกระทำผิดไปตลอดแล้ว แต่การกระทำไม่บรรลุผล เพราะมีผู้บอกให้ผู้เสียหายรู้ความจริงเสียก่อน เป็นเหตุให้ผู้เสียหายไม่หลงเชื่อคำหลอกลวงขอกพวกจำเลย และไม่ได้มอบเงินให้พวกจำเลยไป ขอให้ลงโทษตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๘๐, ๘๓, ๓๔๑

จำเลยทั้งสามให้การปฏิเสธ

ศาลชั้นต้นพิพากษาว่าจำเลยทั้งสามมีความผิดตามฟ้องให้ลงโทษจำคุก

จำเลยที่ ๑ และที่ ๓ อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ให้ยกฟ้องเฉพาะจำเลยที่ ๑ และที่ ๓

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า แม้ผู้เสียหายจะหลงเชื่อคำหลอกลวงของจำเลยที่กล่าวอ้างว่าบริษัทบุญรอดบริวเวอรี่ จำกัด จะยุบตัวแทนคนเดิมแล้วตั้งผู้เสียหายเป็นตัวแทนคนใหม่ และผู้เสียหายลงลายมือชื่อในหนังสือสัญญาจ่ายค่าสมนาคุณให้จำเลยไป จำเลยก็ไม่ได้ทรัพย์สินอะไรไปจากผู้เสียหาย เพราะสัญญาจ่ายค่าสมนาคุณดังกล่าวระบุไว้ในข้อ ๒ ว่า ผู้เสียหายจะจ่ายค่าสมนาคุณให้แก่จำเลยก็ต่อเมื่อ ผู้เสียหายได้ทำสัญญาเป็นตัวแทนจำหน่ายเบียร์ตราสิงห์กับบริษัทบุญรอดบริวเวอรี่ จำกัด เป็นที่เรียบร้อยแล้ว ซึ่งเป็นลักษณะของสัญญาต่างตอบแทน ถ้าผู้เสียหายไม่ได้เป็นตัวแทนก็ไม่ต้องจ่ายค่าสมนาคุณหรือทรัพย์สินอื่นใด การกระทำของจำเลยตามที่โจทก์ฟ้องแล้วนำสืบจึงไม่เป็นความผิดฐานพยายามฉ้อโกง

คดีนี้โจทก์ฟ้องว่าจำเลยหลายคนได้กระทำความผิดฐานเดียวกัน จำเลยที่ ๑ และที่ ๓ อุทธรณ์คัดค้านคำพิพากษาศาลชั้นตั้นซึ่งให้ลงโทษ แต่จำเลยที่ ๒ มิได้อุทธรณ์ คดีเฉพาะจำเลยที่ ๒ จึงถึงที่สุด เมื่อการกระทำของจำเลยไม่เป็นความผิดฐานพยายามฉ้อโกงตามโจทก์ฟ้อง ซึ่งเป็นเหตุในส่วนลักษณะคดี ศาลฎีกาเห็นสมควรพิพากษาตลอดไปถึงจำเลยที่ ๒ ที่มิได้อุทธรณ์ ให้มิต้องถูกรับโทษด้วยตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒๑๓ ประกอบด้วย มาตรา ๒๒๕

พิพากษาแก้เป็นว่า ให้ยกฟ้องโจทก์สำหรับคดีที่เกี่ยวกับจำเลยที่ ๒ ด้วย นอกจากที่แก้ให้เป็นไปตามคำพิพากษาศาลอุทธรณ์