คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 316/2491

การโอนขายหุ้นในห้างหุ้นส่วนสามัญซึ่งมีทรัพย์สินเป็นอสังหาริมทรัพย์นั้นไม่ถือว่าเป็นการขายอสังหาริมทรัพย์ทำหนังสือสัญญากันเองก็ใช้ได้(อ้างฎีกาที่ 143/2475)

ผู้ใช้อำนาจปกครองทำนิติกรรมขายหุ้นของผู้เยาว์ในห้างหุ้นส่วนสามัญซึ่งมีทรัพย์เป็นอสังหาริมทรัพย์ได้โดยไม่ต้องรับอนุญาตจากศาล

สัญญาจะซื้อขายมีเงื่อนไขว่าจะต้องขออนุญาตต่อศาลเสียก่อนจึงจะขายได้โดยคู่สัญญาเข้าใจผิดคิดว่าจะต้องขออนุญาตจากศาล เมื่อตามกฎหมายไม่ต้องขออนุญาตดังนี้ เงื่อนไขนี้ก็ไม่มีผล ผู้ซื้อมีสิทธิฟ้องบังคับให้ผู้ขายปฏิบัติตามสัญญาได้ทีเดียว

โจทก์และเด็กหญิงเฮียะ นางสาวกีจำเลยเป็นผู้รับมรดกของหุ้นส่วนสามัญไม่จดทะเบียน เป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์โรงสีไฟยี่ห้อฮั่วฮงซึ่งเช่าที่ดินวัดปลูก การค้าตกต่ำไม่มีผลกำไรและจำเลยก็ไม่มีทุนจะเพิ่ม จึงตกลงร่วมกันบอกขาย จำเลยเสนอขายได้ราคา 4,000 บาท แต่ขอให้โจทก์รับซื้อเป็นราคา 4,600 บาท โจทก์ตกลงและได้ทำสัญญาจะซื้อขายกันไว้ จำเลยขายส่วนของจำเลยกึ่งหนึ่งแก่โจทก์เป็นเงิน 2,300 บาท จำเลยรับการปลดหนี้ 1,844 บาท 24 สตางค์ เงินสด 55 บาท76 สตางค์ รวม 1,900 บาท อีก 400 บาทจะชำระกันวันทำสัญญาซื้อขายที่อำเภอ จำเลยมอบโรงสีให้โจทก์ครอบครองแต่นั้นมา บัดนี้จำเลยไม่จัดการขายให้โจทก์ โจทก์จึงขอให้บังคับจำเลยรับเงิน 400 บาท และทำสัญญาโอนขายแก่โจทก์

จำเลยต่อสู้ว่าสัญญาที่โจทก์กล่าวนั้น นางท้อผู้ปกครองเป็นผู้ทำแทนจำเลยซึ่งเป็นเด็ก มีเงื่อนไขว่าจะต้องขออนุญาตศาลเสียก่อนจึงจะขายได้ จำเลยยังไม่ได้ขออนุญาตจากศาล ทั้งบัดนี้นางสาวกีบรรลุนิติภาวะแล้ว ได้บอกเลิกสัญญาให้โจทก์ทราบแล้ว โจทก์ไม่มีอำนาจที่จะฟ้องได้

ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง

ศาลอุทธรณ์เห็นว่าสัญญานี้มีเงื่อนไขว่าจะขออนุญาตจากศาลก่อน ผู้ใช้อำนาจปกครองจึงมีอำนาจทำได้ ไม่เป็นโมฆะและเห็นว่าการขายรายนี้เป็นการขายหุ้นส่วนอันเกี่ยวแก่ที่ดิน หาเป็นการขายอสังหาริมทรัพย์ไม่ ตามนัยแห่งฎีกา 143/2475 จึงไม่ต้องขออนุญาตจากศาล แม้จะมีเงื่อนไขว่าต้องขออนุญาตจากศาล ซึ่งเป็นความเข้าใจผิดของคู่สัญญา เมื่อตามกฎหมายไม่ต้องขออนุญาตจากศาลเงื่อนไขนี้ก็ไม่มีผล โจทก์ฟ้องบังคับได้ จึงพิพากษากลับให้จำเลยโอนขายหุ้นแก่โจทก์ตามสัญญา

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่าการขายหุ้นเช่นนี้ไม่ถือว่าเป็นการขายอสังหาริมทรัพย์ คดีจึงไม่เข้าอยู่ในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1546 โจทก์ย่อมมีอำนาจฟ้องบังคับตามสัญญาได้ จึงพิพากษายืน