คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 317/2509

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1339 เป็นเรื่องเจ้าของที่ดินที่สูงกว่ามีสิทธิกั้นเอาน้ำไว้ใช้เพียงจำเป็นแก่ที่ดินได้ส่วนประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา1355 เป็นเรื่องเจ้าของที่ดินริมทางน้ำหรือมีทางน้ำผ่านไม่มีสิทธิที่จะชักเอาน้ำไว้เกินกว่าที่จำเป็นแก่ประโยชน์ของตนตามควร ให้เป็นเหตุเสื่อมเสียแก่ที่ดินแปลงอื่นซึ่งอยู่ตามทางน้ำนั้น

จำเลยทำคันดินให้สูงขึ้นเป็นทำนบปิดลำห้วยซึ่งเป็นทางน้ำสาธารณะตอนเหนือนาโจทก์ปิดตาย ไม่ยอมให้น้ำไหลไปตามธรรมชาติได้เลย เป็นเหตุให้ตอนใต้ทำนบน้ำแห้งโจทก์ทำนาไม่ได้การกระทำของจำเลยปรับเข้าตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1355และเป็นการกระทำที่ถือไม่ได้ว่าเป็นการชักเอาน้ำไว้ การกระทำเช่นนี้จำเลยไม่มีสิทธิที่จะทำได้ จึงเป็นการละเมิดต่อโจทก์

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทั้ง 13 คนได้ทำคันดินสูงขึ้นเป็นทำนบ และขุดเหมืองลึกเท่าท้องห้วย ระบายน้ำในห้วยไปสู่นาจำเลยซึ่งเป็นที่สูง จำเลยปิดทางน้ำสาธารณะตอนเหนือนาโจทก์ปิดตาย ไม่ยอมให้น้ำไหลไปตามลำห้วยตามธรรมชาติ การกระทำของจำเลยทำให้โจทก์เสียหาย ขอให้ศาลบังคับให้จำเลยใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์ และให้จำเลยรื้อถอนคันดินที่จำเลยทำขึ้น

จำเลยที่ 6, 7, 8, 11 และ 12 ให้การปฏิเสธ อ้างว่าจำเลยที่ 1 เป็นผู้ขุดทำนบ เฉพาะจำเลยที่ 1, 2, 3, 4, 5, 9, 10 และ 13 ให้การต่อไปว่าทำนบที่จำเลยทำเป็นทำนบสาธารณะ จำเลยปิดกั้นเพื่อเอาน้ำไปทำนาเท่านั้น ค่าเสียหายโจทก์ฟ้องมากเกินควร

ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาว่าจำเลยมีสิทธิกั้นทำนบเพื่อประโยชน์ของจำเลยเท่าที่จำเป็น มิได้ทำเกินความจำเป็นที่จะแกล้งโจทก์ พิพากษายกฟ้อง

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1339เจ้าของที่ดินที่สูงกว่ามีสิทธิกั้นเอาน้ำไว้ใช้เพียงจำเป็นแก่ที่ดินได้ ส่วนประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1355 เป็นเรื่องเจ้าของที่ดินริมทางน้ำหรือมีทางน้ำผ่านไม่มีสิทธิที่จะชักเอาน้ำไว้เกินกว่าที่จำเป็นแก่ประโยชน์ของตนตามควรให้เป็นเหตุเสื่อมเสียแก่ที่ดินแปลงอื่นซึ่งอยู่ตามทางน้ำนั้น ข้อเท็จจริงปรากฏว่า น้ำที่ไหลไม่ได้ไหลผ่านบนที่ดินของจำเลย แต่ไหลมาตามห้วยสาธารณะ ที่นาของจำเลยเป็นเพียงที่นาริมลำห้วยสาธารณะ จึงต้องปรับบทเข้าประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1355 การกระทำของจำเลยเป็นการกระทำที่ถือไม่ได้ว่าเป็นการชักเอาน้ำไว้เพราะจำเลยปิดตายไม่ให้น้ำไหลผ่านไปยังที่นาโจทก์ซึ่งอยู่ตามทางน้ำนั้นได้ การกระทำเช่นนี้จำเลยไม่มีสิทธิที่จะทำได้ การกระทำของจำเลยจึงเป็นการละเมิดต่อโจทก์

พิพากษากลับคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ ให้จำเลยใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่โจทก์ และให้จำเลยรื้อถอนทำนบที่ทำไว้ ให้ลำห้วยตอนนั้นคงสภาพเดิมด้วย