คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 3821/2524

จำเลยทำสัญญาจะขายสิทธิการเช่าตึกแถวแก่โจทก์โดยมีข้อตกลงว่าถ้าจำเลยผิดสัญญาไม่ไปทำหนังสือสัญญาและจดทะเบียนขายตามกำหนดจำเลยยอมให้โจทก์ฟ้องศาลบังคับให้เป็นไปตามสัญญาและยอมใช้ค่าเสียหายให้แก่โจทก์ 650,000 บาทอีกส่วนหนึ่งด้วยนั้น เป็นข้อตกลงที่โจทก์จำเลยสมัครใจตกลงกันไว้ แม้การผิดสัญญาของจำเลยนอกจากจำเลยจะถูกฟ้องศาลบังคับให้ปฏิบัติตามสัญญาแล้ว จำเลยยังจะต้องใช้ค่าเสียหายแก่โจทก์อีก 650,000 บาทก็ตาม การบังคับให้ปฏิบัติตามสัญญาก็คือการเรียกใช้ชำระหนี้ตามสัญญา และค่าเสียหายที่กำหนดจำนวนไว้ล่วงหน้าก็คือเบี้ยปรับนั่นเอง โจทก์จำเลยจึงอาจตกลงกันได้ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 381 วรรคหนึ่ง ข้อตกลงดังกล่าวจึงไม่เป็นโมฆะ เพราะขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรม อันดีของประชาชน

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยทำสัญญาจะขายสิทธิการเช่าตึกแถวพิพาทแก่โจทก์จำเลยผิดสัญญาไม่จัดการโอนสิทธิการเช่าให้โจทก์ ขอให้บังคับจำเลยโอนสิทธิการเช่าและชำระค่าเสียหายแก่โจทก์

จำเลยให้การว่า จำเลยไม่ได้ผิดสัญญา จำเลยพร้อมที่จะโอนตึกพิพาทให้โจทก์ แต่โจทก์ไม่ยอมรับ ฟ้องโจทก์เคลือบคลุม สัญญาที่ให้จำเลยใช้ค่าเสียหายเมื่อผิดนัดเป็นค่าเสียหายเกินความเป็นจริงและเป็นสัญญาที่มีเงื่อนไขเอารัดเอาเปรียบจำเลยขัดต่อความสงบเรียบร้อยเป็นโมฆะ

ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วพิพากษาให้จำเลยโอนสิทธิการเช่าตึกแถวพิพาทแก่โจทก์ และให้จำเลยใช้ค่าเสียหายซึ่งศาลชั้นต้นเห็นสมควรลดลงตามสมควรแก่รูปคดี

โจทก์อุทธรณ์ขอให้จำเลยใช้ค่าเสียหายเต็มตามสัญญา

จำเลยอุทธรณ์ขอให้ยกฟ้อง

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยปัญหาข้อกฎหมายว่า ตามสัญญาเอกสารหมาย จ.1 ข้อ 3 ว่า "ถ้าผู้รับซื้อผิดสัญญาไม่ไปทำหนังสือสัญญาและจดทะเบียนรับซื้อตามกำหนดข้อหนึ่ง ผู้จะซื้อยอมให้ผู้จะขายริบมัดจำ แต่ถ้าผู้จะขายผิดสัญญาไม่ไปทำหนังสือสัญญาและจดทะเบียนขายตามกำหนดในข้อหนึ่ง ผู้จะขายยอมให้ผู้จะซื้อฟ้องศาลบังคับให้เป็นไปตามสัญญานี้ และยอมใช้ค่าเสียหายให้แก่ผู้จะซื้ออีก 650,000 บาท อีกส่วนหนึ่งด้วย" เป็นข้อตกลงที่โจทก์ผู้จะซื้อและจำเลยผู้จะขายสมัครใจตกลงกันไว้ แม้การผิดสัญญาของจำเลยซึ่งเป็นฝ่ายผู้จะขาย นอกจากจำเลยจะถูกฟ้องศาลบังคับให้ปฏิบัติตามสัญญาแล้ว จำเลยยังจะต้องใช้ค่าเสียหายให้แก่โจทก์ผู้จะซื้ออีก 650,000 บาทก็ตาม การบังคับให้ปฏิบัติตามสัญญาก็คือการเรียกให้ชำระหนี้ตามสัญญา และค่าเสียหายที่กำหนดจำนวนไว้ล่วงหน้าก็คือเบี้ยปรับนั่นเอง โจทก์จำเลยจึงอาจตกลงกันได้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 381 วรรคหนึ่ง ข้อตกลงดังกล่าวจึงไม่เป็นโมฆะเพราะขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชน

พิพากษายืน ค่าฤชาธรรมเนียมชั้นฎีกาเป็นพับ