คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 399/2509

เครื่องจักรโรงสี แม้จะมีน้ำหนักหรือราคามากสักเท่าใด โดยสภาพย่อมถอดถอนโยกย้ายได้มิใช่ทรัพย์ที่ติดอยู่กับที่ดินหรือประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดิน แต่ย่อมแยกออกจากตัวโรงสีได้ โดยไม่ต้องทำลายหรือทำให้ตัวโรงสีนั้นเปลี่ยนแปลงรูปทรง ฉะนั้น แม้ เครื่องจักรจะเป็นสารสำคัญ ก็มิใช่ส่วนควบ แต่เป็นเพียงของใช้ประจำอยู่กับโรงสีจึงเป็นเครื่องอุปกรณ์ซึ่งเป็นสังหาริมทรัพย์เท่านั้น

สังหาริมทรัพย์นั้น ตามกฎหมายจำนองได้เฉพาะแต่ที่ระบุไว้ในมาตรา 703 เครื่องจักรโรงสีมิใช่ทรัพย์ที่ระบุไว้เช่นนั้น จึงจำนองไม่ได้ (ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 4/2509).

คดีล้มละลายเรื่องนี้ นายจินต์ สุพรรณวัฒน์ โดยนายทองย้อย ภูมิรัตน์ ผู้รับมอบอำนาจ ยื่นคำขอรับชำระหนี้ค่าจำนองเครื่องจักรโรงสีไฟพร้อมกับคำขอจำนวน ๑๒๐,๐๐๐ บาทกับดอกเบี้ยฐานเจ้าหนี้มีประกันยอมให้ขายทอดตลาดไป จำนวนที่ยังขาดขอรับชำระหนี้อย่างเจ้าหนี้ธรรมดา

โจทก์คัดค้านว่าการจำนองทำไม่ถูกต้องตามแบบและแถลงว่า เครื่องจักรโรงสีเป็นสังหาริมทรัพย์ จำนองไม่ได้

เจ้าพนักงานพิทักษ์ทรัพย์สอบสวนแล้วเห็นว่าเครื่องจักรและอุปกรณ์ไม่ใช่ส่วนควบของตัวโรงสีและที่ดิน เป็นสังหาริมทรัพย์ไม่อาจจำนองได้ เห็นควรให้ผู้ขอได้รับชำระหนี้อย่างเจ้าหนี้ไม่มีประกัน รวมต้นเงินและดอกเบี้ย ๑๔๒,๘๐๐ บาท

ศาลชั้นต้นสั่งเห็นชอบด้วย

ผู้ขอรับชำระหนี้อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์เห็นว่า เครื่องจักรโรงสีรายพิพาทเป็นสังหาริมทรัพย์ซึ่งไม่อาจจำนองกันได้ พิพากษายืน

ผู้ขอรับชำระหนี้ฎีกา

ศาลฎีกาได้ประชุมปรึกษาโดยที่ประชุมใหญ่แล้ว เครื่องจักรดังกล่าวแม้จะมีน้ำหนักหรือราคามากสักเท่าใด แต่โดยสภาพย่อมถอดถอนโยกย้ายได้ มิใช่ทรัพย์ที่ติดอยู่กับที่ดินหรือประกอบเป็นอันเดียวกับที่ดิน มีสภาพเป็นคนละอย่างต่างกันกับสิ่งปลูกสร้างอันเป็นตัวโรงสีซึ่งติดอยู่กับที่ดิน เครื่องจักรย่อมแยกออกจากตัวโรงสีได้โดยไม่ต้องทำลายหรือทำให้ตัวโรงสีนั้น เปลี่ยนแปลงรูปทรง เหตุนี้ แม้เครื่องจักรจะเป็นสารสำคัญก็มิใช่ส่วนควบ หากเป็นแต่เพียงของใช้ประจำอยู่กับโรงสี จึงเป็นอุปกรณ์ซึ่งเป็นสังหาริมทรัพย์ ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา ๑๑๐ เท่านั้น อันสังหาริมทรัพย์นั้น ตามกฎหมายจำนองได้เฉพาะแต่ที่ระบุไว้ในมาตรา ๗๐๓ เครื่องจักรโรงสีมิใช่ทรัพย์ที่ระบุไว้เช่นนั้น จึงจำนองไม่ได้ ฎีกาผู้ขอรับชำระหนี้ฟังไม่ขึ้น พิพากษายืน ยกฎีกาผู้ขอรับชำระหนี้.