คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 413/2472

ที่ดิน สินเดิม สัญญาแบ่งทรัพย์ในระวางผัวเมียย่อมสมบูรณ์แต่วันหย่าขาดจากกัน วิธีพิจารณาแพ่ง การปกครองโดยไม่จงใจจะยึดถือเอาเป็นกรรมสิทธิไม่เรียกว่าปกครองโดยปรปักษ์จะยึดสินเดิมของผัวที่หย่าร้างกันแล้วมาใช้หนี้ของเมียที่เกิดขึ้นภายหลังหย่ากันไม่ได้

คดีนี้ศาลเดิมมีคำสั่งว่าผู้ร้องไม่มีกรรมสิทธิในที่นาหมายเลข ๑ ซึ่งโจทก์นำยึดในคดีแพ่งเลขแดงที่ ๑๗๕/๒๔๗๑ ให้ยกคำร้องเสีย

ศาลฎีกาแลศาลอุทธรณ์เห็นว่า ที่รายนี้เป็นสินเดิมของผู้ร้องซึ่งมีอยู่มาก่อนได้นางปลั่งจำเลยเป็นภรรยา เมื่อเกิดบุตร์ด้วยกัน ๓ คน นางปลั่งก็มีชู้เลิกกับผู้ร้อง แลได้ทำหนังสือหย่ากันมีข้อสัญญาว่านางปลั่งไม่มีส่วนได้ในที่นารายนี้ แลผู้ร้องหรือนางปลั่งจำเลยจะไม่ขายให้แก่ใคร ผู้ร้องจะเอาไว้ให้แก่บุตร์ดังนี้ ซึ่งเป็นสัญญาแบ่งทรัพย์ระวางผัวเมียโดยชอบด้วยกฎหมาย ผู้ร้องย่อมมีกรรมสิทธิในที่รายนี้ การที่นางปลั่งจำเลยปกครองอยู่ในที่นาควรฟังว่า ปกครองแทนผู้ร้องเพื่อเอาไว้ให้แก่บุตร์ซึ่งอยู่ในอำนาจอิสสระของบิดามารดาเท่านั้น ส่วนข้อที่โจทก์เถึยงว่า ข้อตกลงระวางผู้ร้องกับนางปลั่งไม่อาจใช้ยันโจทก์ได้นั้นไม่มีเหตุจะนำมาใช้สำหรับคดีเช่นนี้ เพราะที่นาเป็นของผู้ร้องซึ่งมิได้เกี่ยวข้องในการประกันหนี้ของโจทก์อย่างไร จึงตัดสินกลับศาลเดิม ให้ถอนการยึดที่นารายนี้คืนแก่ผู้ร้องไป