คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 55/2494

กู้เงินกันแล้วมอบที่ดินให้ผู้ให้กู้ครอบครองโดยมีเงื่อนไขว่าถ้าไม่ชำระเงินกู้ภายใน 1 ปี ผู้กู้ยอมโอนที่ให้เป็นสิทธิแก่ผู้ให้กู้ ดังนี้ เป็นเรื่องตาม ป.ม. แพ่งฯมาตรา 656 วรรค 2 ซึ่งผู้ให้กู้จะเอาที่ดินซึ่งผู้กู้ได้มอบให้ไว้ เพื่อได้ตกลงกันไว้หาได้ไม่เพราะกฎหมายให้คิดเป็นจำนวนเท่ากับราคาห้องตลาดแห่งสิ่งของหรือทรัพย์นั้น ฉะนั้นผู้ให้กู้จะฟ้องขอให้บังคับผู้กู้จัดการโอนที่ดินให้แก่โจทก์ไม่ได้และในกรณีเช่นนี้จะถือว่า ผู้ให้กู้ใด้สละสิทธิครองครองที่ดินที่มอบให้ไว้ก็ไม่ได้ เพราะยังจะต้องดำเนินการในเรื่องที่จะยอมโอนต่อไปอีก

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยได้ทำสัญญากู้เงินโจทก์ไป แล้วมอบที่ดิน ๑ แปลง ให้โจทก์ครอบครองโดยมีเงื่อนไขว่า ถ้าไม่ชำระเงินกู้ให้โจทก์ภายใน ๑ ปี จำเลยยอมโอนที่ให้เป็นสิทธิแก่โจทก์ ตั้งแต่กู้แล้ว จำเลยไม่เคยชำระต้นเงินและดอกเบี้ยเลยโจทก์คงครอบครองที่นี้มาและได้ปลูกยางพาราลงประมาณ ๒๔๐๐ ต้น ต้องเสียค่าบำรุงรักษาเป็นเงิน ๒๔๐๐๐ บาท บัดนี้จำเลยยื่นคำร้องต่ออำเภอจะขายที่แปลงนี้ให้บุคคลอื่น จึงขอให้ศาลพิพากษาว่าที่แปลงนี้เป็นของโจทก์แล้ว หรือมิฉะนั้นก็ให้จำเลยจัดการโอนที่ดินให้โจทก์ ถ้าไม่สามารถจะทำได้ก็ให้จำเลยชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแลชำระเงินต้นคืนรวม ๒๖๕๐๐ บาท

ศาลชั้นต้นพิพากษาว่า ที่พิพาทเป็นของโจทก์

ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ให้จำเลยใช้เงินกู้ ๒๕๐๐ บาทแก่โจทก์ คำขออย่างอื่นให้ยก

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า แม้ในสัญญากู้จะมีว่าถ้าไม่ชำระเงินกู้ภายใน ๑ ปี จำเลยยอมโอนที่ให้เป็นสิทธิแก่โจทก์นั้น ยังถือไม่ได้ว่าจำเลยได้สละสิทธิครอบครอง เพราะยังจะต้องดำเนินการในเรื่องที่จะยอมโอนต่อไปอีก ส่วนที่โจทก์ขอให้จำเลยจัดการโอนที่ดินให้ตามสัญญานั้น เห็นว่าเป็นเรื่องเงินตู้ตาม ป.ม.แพ่งมาตรา ๖๕๖ วรรค ๒ ซึ่งผู้ให้กู้ (โจทก์) จะเอาที่ดินซึ่งผู้กู้(จำเลย) ได้มอบให้ไว้เพื่อยึดถือเป็นประกันเงินกู้ตามที่ได้ทำสัญญาไว้หาได้ไม่ เพราะกฎหมายให้คิดเป็นจำนวนเท่ากับราคาท้องตลาดแห่งสิ่งของหรือทรัพย์สินนั้น เมื่อเป็นเช่นนี้จะบังคับให้จำเลยจัดการโอนที่ดินให้แก่โจทก์จึงไม่ได้ ทั้งคดีนี้โจทก์มิได้ฟ้องเรียกค่าแห่งที่ดินที่เพิ่มขึ้น เพราะการปลูกต้นไม้ตาม ป.ม.แพ่งมาตรา ๑๓๑๔ และมิได้เรียกร้องดอกเบี้ยเงินกู้ด้วย เป็นแต่เรียกร้องเป็นค่าปลูกต้นไม้ และค่าบำรุงรักษาที่โจทก์ได้ลงทุนไป จึงไม่มีเหตุที่จะบังคับให้จำเลยใช้ได้

จึงพิพากษายืน