คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 560/2490

เมื่อจำเลยอ้างว่า สัญญาซึ่งให้สิทธิ์จำเลยเก็บกินทำกันเองเป็นโมฆะแล้ว คู่กรณีก็ต้องคืนสภาพเดิม คือจำเลยต้องคืนที่ให้โจทก์

เมื่อสัญญาระหว่างโจทก์จำเลยตกเป็นโมฆะแล้ว ปัญหาที่ว่าจำเลยจะขอสืบแก้ไขเพิ่มเติมสัญญานั้นได้หรือไม่ ก็ไม่จำต้องวินิจฉัย

คดีนี้โจทก์ฟ้องขอให้จำเลยรับเงินและคืนที่ดินให้โจทก์

จำเลยให้การต่อสู้ว่า จำเลยทำสัญญารายนี้กับโจทก์เพราะถูกหลอกลวงและสำคัญผิดในสาระสำคัญว่าโจทก์ให้สิทธิ์เก็บกินในที่รายนี้มีกำหนด ๘ ปี และสัญญานี้ไม่สมบูรณ์เพราะทำไม่ถูกแบบ ในชั้นพิจารณาจำเลยแถลงจะขอสืบข้อที่ว่า โจทก์ตกลงให้จำเลยทำที่รายนี้ ๘ ปี นับแต่วันทำสัญญา หาใช่มีข้อความให้ทำไม่เกิน ๘ ปีดังสัญญาที่โจทก์ฟ้องไม่

ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์เห็นว่าข้อที่จำเลยขอสืบนั้นเป็นการสืบแก้ไขข้อความที่อยู่มีอยู่ในสัญญา จึงไม่อนุญาตพิพากษาให้โจทก์ชนะคดี

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า ข้อที่จำเลยคัดค้านว่า สัญญารายนี้เป็นโมฆะ เพราะทำไม่ถูกแบบนั้น เมื่อสัญญาเป็นโมฆะแล้วคู่กรณีก็ย่อมต้องกลับคืนสู่ฐานะเดิม คือโจทก์คืนเงินให้จำเลยและจำเลยคืนสวนให้โจทก์ จำเลยไม่มีสิทธิ์อันใดจะอ้างเพื่อครอบครองสวนของโจทก์ต่อไป ส่วนข้อที่จำเลยขอสืบพะยานต่อไปนั้น ก็เห็นว่า เมื่อสัญญาเป็นโมฆะแล้ว ก็ไม่จำเป็นที่จะต้องวินิจฉัยถึงข้อความที่จำเลยขอนำสืบนั้นต่อไป คงพิพากษายืน