คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 611/2478

ที่ดินซึ่งเจ้าของข้างเคียงใช้เป็นทางเดินมาเป็นเวลากว่า 10 ปี แล้วย่อมตกอยู่ในภาระจำยอม ตาม ม.1401-1382 การใช้ทางเดินร่วมกับเจ้าของที่ไม่เรียกว่าครอบครองด้วยเจตนาจะเป็นเจ้าของแม้จะเป็นเวลากว่า 10 ปี ไม่ได้กรรมสิทธิ เจ้าของที่ดินที่ตกอยู่ในภาระจำยอมย่อมมีอำนาจ+เจ้าพนักงานรังวัดปักลักเขตต์ได้ เจ้าของ+ทรัพย์ไม่มีอำนาจขัดขวาง

คดีนี้โจทก์ฟ้องขอให้ศาลแสดงว่า (๑)โจทก์เป็นเจ้าของกรรมสิทธิในที่ดินเต็มตามแผนที่หลังโฉนดแลในทางเดินรายพิพาทนี้แต่ผู้เดียว (๒)ขออย่าให้จำเลยล่วงล้ำขัดขวางเข้ามาในเขตต์โฉนดของโจทก์แลในการที่โจทก์จะนำรังวัดปักเขตต์ให้แน่นอน

ทางพิจารณาได้ความว่าที่ดินทางเดินรายพิพาทนี้เป็นของโจทก์ โจทก์จำเลยใช้เดินมาด้วยกัน แลอยู่ในเขตต์โฉนดของโจทก์ด้วย แต่ปรากฏว่าไม่มีทางเดินอื่นที่จะเดินออกทางสาธารณได้ แลได้ใช้เดินด้วยกันมาเป็นเวลากว่า ๑๐ ปี แล้ว

จำเลยต่อสู้ว่า จำเลยได้ครอบครองด้วยเจตนาเป็นเจ้าของมาเกินกว่า ๑๐ ปี จำเลยจึงมีกรรมสิทธิแลว่าทางเดินรายพิพาทตกอยู่ในภาระจำยอม โจทก์ไม่มีอำนาจจะห้ามจำเลยมิให้ล่วงล้ำเข้าไปได้

ศาลล่างทั้ง ๒ พิพากษาไม่ให้จำเลยล่วงล้ำเข้าไปขัดขวางในเขตต์โฉนดของโจทก์และในการที่โจทก์จะนำเจ้าพนักงานปักหลักเขตต์

ศาลฎีกาเห็นว่า จำเลยได้ใช้ที่รายพิพาทนี้ร่วมมากับโจทก์ผู้เป็นเจ้าของจะเรียกว่าจำเลยครอบครองด้วยเจตนาเป็นเจ้าของหาได้ไม่ แต่เห็นว่าจำเลยได้ใช้ทางนี้เดินมาเกิน ๑๐ ปีแล้ว ที่รายนี้จึงตกอยู่ในภาระจำยอมให้จำเลยใช้เดินได้ตาม ประมวลแพ่ง ฯ ม.๑๔๐๑-๑๓๘๒ จึงแก้คำพิพากษาศาลล่าง ให้บังคับคดีเพียงห้ามมิให้จำเลยขัดขวางในการที่โจทก์จะนำเจ้าพนักงานรังวัดปักเขตต์ที่รายพิพาท