คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 62/2477

ที่ดินที่ซึ่งรัฐบาลสงวนหรือหวงห้ามไว้เพื่อใช้ประโยชน์ในราชการฎีกาอุทธรณ์ พ.ศ.2461 มาตรา 4 ข้อเท็จจริงวิธีการที่เจ้าพนักงานปฏิบัติสำหรับที่ดินและราษฎรเพียงไรฟังได้และไม่ได้ว่าเป็นสงวนนั้นเป็นข้อเท็จจริง การที่เข้าอยู่ในที่ดินโดยถือสิทธิหรือโดยอาศัยนั้นเป็นข้อเท็จจริง

คดีนี้โจทก์ฟ้องขอให้ขับไล่จำเลยออกจากที่ดินซึ่งอ้างว่าเป็นที่สงวนไว้ใช้ในราชการและกล่าวว่าจำเลยขออาศัย จำเลยต่อสู้ว่าเป็นที่ว่างเปล่า จำเลยเข้าโก่นสร้างถือสิทธิปกครองมา หาใช่ที่สงวนหรือหวงห้ามไม่ และจำเลยไม่เคยขอศัย

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า วิธีการที่เจ้าพนักงานปฏิบัติสำหรับที่ดินแลต่อราษฎรเพียงไรจะฟังว่าเป็นที่รัฐบาลสวนไว้ใช้ประโยชน์ราชการ และเพียงไรฟังไม่ได้ว่าเป็นที่สงวนนั้นเป็นข้อเท็จจริง เมื่อศาลอุทธรณ์ชี้ขาดตามศาลเดิมว่า ตามกิริยาที่รัฐบาลสงวนหรือหวงห้ามแล้ว โจทก์ฎีกาไม่ได้

ส่วนข้อที่ศาลอุทธรณ์ชี้ขาดว่าการที่จำเลยข้อเข้าอยู่ในที่พิพาทได้ขอในทางก่นสร้างหักร้างที่ว่างเปล่าเพื่อถือสิทธิเป็นเจ้าของ หาใช่ทางอาศรัยไม่ ข้อชี้ขาดนี้เป็นเจ้าของ หาใช่ทางอาศรัยไม่ ข้อชี้ขาดนี้เป็นข้อเท็จจริงโจทก์ฎีกาไม่ได้ต้องห้ามตาม พ.ร.บ.ฎีกาอุทธรณ์ พ.ศ.๒๔๖๑ ม.๔