คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 638/2508

จำเลยเป็นปลัดอำเภอ ได้รับคำสั่งจากนายอำเภอโดยชอบให้จัดทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณสัตว์ให้ราษฎร ซึ่งก็ได้จัดทำให้โดยชอบด้วยตำแหน่งหน้าที่ แต่ทำชอบไม่ตลอดโดยในระหว่างนั้นได้เรียกเงินเกินอัตราที่กำหนดไว้ตามกฎหมายจากราษฎรที่นำโคกระบือมาทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณเพื่อประโยชน์ตนเสีย โดยไม่ปรากฏว่าได้ข่มขืนใจหรือจูใจราษฎรเหล่านั้นแต่อย่างใด ทั้งไม่ปราฏกว่าเป็นการเรียกเงินเพื่อกระทำการหรือไม่กระทำการอย่างใดในตำแหน่ง เช่นนี้ ไม่เป็นความผิดตามมาตรา 148 และมาตรา 149 แต่ผิดตามมาตรา 157

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยที่ ๑ เป็นปลัดอำเภอ ได้รับมอบหมายจากนายอำเภอให้ไปทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณสัตว์พาหนะ จำเลยที่ ๒ เป็นกำนันมีหน้าที่ช่วยเหลือจำเลยที่ ๑ ได้ร่วมกันทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณและเรียกเก็บค่าธรรมเนียมจากราษฎรเป็นรายตัวโคกระบือตัวละ ๕ บาท ซึ่งตามกฎหมายเก็บได้ตัวละ ๗๕ สตางค์ แล้วเอาเงินที่เก็บเกินเป็นประโยชน์ส่วนตัวเสีย ขอให้ลงโทษ

จำเลยให้การปฏิเสธ

ศาลชั้นต้นพิพากษายกฟ้อง

โจทก์อุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษาแก้ว่า จำเลยที่ ๑ ผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๔๘ จำคุก ๕ ปี นอกนั้นยืน

จำเลยที่ ๑ ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า จำเลยที่ ๑ เป็นปลัดอำเภอได้รับคำสั่งจากนายอำเภอโดยชอบให้ไปจัดทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณสัตว์พาหนะให้ราษฎร ซึ่งจำเลยที่ ๑ ก็ได้ไปจัดทำให้โดยชอบด้วยตำแหน่งหน้าที่ แต่ทำชอบไม่ตลอดโดยระหว่างนั้นได้เรียกเงินเกินอัตราที่กำหนดไว้ตามกฎหมายจากราษฎรที่นำโคกระบือมาทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณเพื่อประโยชน์ตนเสีย แต่ทางพิจารณาไม่ปรากฏว่าจำเลยได้กระทำโดยข่มขืนใจหรือจูงใจราษฎร จึงไม่ครบองค์ความผิดตามมาตรา ๑๔๘ และไม่ปรากฏตามฟ้องว่า การทีจำเลยเรียกเงินเกินนั้น เพื่อที่จำเลยกระทำการหรือไม่กระทำอย่างใดในตำแหน่งจึงลงโทษตามมาตรา ๑๔๙ ไม่ได้ เมื่อฟังได้เพียงว่าจำเลยจัดทำตั๋วพิมพ์รูปพรรณให้ราษฎรและเรียกเงินเกินอัตราเพื่อประโยชน์ตนเสีย จึงเป็นการปฏิบัติหน้าที่โดยทุจริต เป็นผิดตามมาตรา ๑๕๗ พิพากษาแก้ว่าจำเลยที่ ๑ ผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑๕๗ จำคุกจำเลยที่ ๑ สองปี นอกนั้นยืน