คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 720/2505

คำสั่งกระทรวงที่มิได้อาศัยอำนาจตามบทกฎหมายนั้น ย่อมเป็นเพียงระเบียบภายในระหว่างเจ้าหน้าที่ของกระทรวงด้วยกันเท่านั้น จะใช้บังคับแก่บุคคลทั่วไปไม่ได้ ฉะนั้น เมื่อจำเลยมีหน้าที่ตามกฎหมาย ให้รับจดทะเบียนสมรส ก็ย่อมจะอ้างคำสั่งที่ขัดต่อกฎหมายมาเป็นเหตุไม่ยอมปฏิบัติหน้าที่ตามกฎหมายหาได้ไม่

โจทก์ฟ้องว่า โจทก์ทั้งสองเป็นสามีภริยากันโดยเปิดเผย และได้ยื่นคำร้องขอจดทะเบียนสมรส จำเลยเป็นนายทะเบียนมีหน้าที่รับจดทะเบียนครอบครัว พ.ศ. ๒๔๗๘ ได้บอกปัดไม่ยอมรับจดทะเบียนสมรสให้ ตาม ขอให้ศาลพิพากษาว่าโจทก์ทั้งสองเป็นสามีภริยากันโดยชอบด้วยกฎหมาย และบังคับให้จำเลยรับจดทะเบียนสมรสให้

จำเลยให้การปฏิเสธ

ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยซึ่งเป็นนายทะเบียนรับจดทะเบียนสมรสให้โจทก์

โจทก์และจำเลยอุทธรณ์ ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า จำเลยมีหน้าที่ ต้องรับจดทะเบียนสมรสตามพ.ร.บ. จดทะเบียนครอบครัว พ.ศ. ๒๔๗๘ บอกปัดไม่รับจดทะเบียนสมรสให้แก่โจทก์ จำเลยอ้างว่า ได้ปฏิบัติไปตามคำสั่งของกระทรวงมหาดไทย ปัญหามีว่า คำสั่งของกระทรวงมิได้อาศัยอำนาจตามบทกฎหมายฉบับใด จึงเป็นเพียงระเบียบภายในระหว่างเจ้าหน้าที่ของกระทรวงมหาดไทยด้วยกันเท่านั้น จะใช้บังคับแก่บุคคลทั่วไปเช่นกฎหมายหาได้ไม่ แม้ในตอนท้ายของคำสั่งกระทรวงมหาดไทยก็แสดงว่า ให้ใช้วิธีการที่ไม่มีกฎหมายสนับสนุนไปพลางในระหว่างที่กระทรวงมหาดไทยกำลังดำเนินการแก้ไขกฎหมายให้สอดคล้องกับนโยบาลตามที่ปรากฏในคำสั่งนั่นเอง ศาลล่างทั้งสองพิพากษาให้จำเลยแพ้คดีชอบแล้ว

พิพากษายืน