คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 746/2473

ที่ดินที่กุศลสถาน ที่กุศลสถานสำหรับสาธารณะประโยชน์ ผู้ใดจะอ้างอำนาจปรปักษ์หาได้ไม่ ที่ซึ่งปลูกต้นโพธิ์ไว้เพื่อเปนปูชนียสถานจะใช้เปนที่ก่อพระเจดีย์ทรายมาทุกปีทั้งราษฎรเคยอาศัยหรับพักกองสิ่งของด้วยดังนี้ ที่เช่นนี้ได้ชื่อว่าเปนที่กุศลสถานสำหรับสาธารณะประโยชน์

ได้ความว่าที่พิพาทเดิมมีต้นโพธิ์ปลูกอยู่มีฐานก่ออิฐข้างๆ ฐานโพธิ์เปนที่ว่าง ราษฎรใช้เปนที่ก่อเจดีย์ทราย และอาศัยใช้เปนที่พักกองหมาก กับมีศาลาปลูกอยู่หลังหนึ่งติดต่อกับตันโพธิ์สำหรับฟังเทศ ต่อมาไฟไหม้ศาลาและต้นโพธิ์นี้ จำเลยจึงได้ทำลายฐานอิฐ แล้วปลูกเรือนอยู่ในที่นั้นมากว่า ๑๐ ปี บัดนี้โจทก์ฟ้องขอให้ขับไล่ จำเลยอ้างว่าเปนที่สาธารณะประโยชน์

ศาลล่างทั้ง ๒ เห็นว่า ที่พิพาทไม่ใช่กุศลสถานและไม่ใช่ที่สาธารณะประโยชน์ จึงให้ยกฟ้องโจทก์

โจทก์ฎีกาข้อกฎหมายว่า ที่พิพาทเปนที่กุศลสถานและเปนที่สาธารณะประโยชน์

ศาลฎีกาเห็นว่า ที่นี้เปนที่กุศลสถานสำหรับสาธารณะประโยชน์ เพราะต้นโพธิ์นั้นปลูกขึ้นไว้เปนปูชนียสถานคู่กับศาลา และราษฎรใช้เปนที่ก่อพระเจดีย์ทราบทุกปีมาตามลัทธิในพระพุทธสาสนา ทั้งราษฎรได้เคยอาศัยใช้เปนที่พักกองหมากด้วย ย่อมเปนประโยชน์ต่อสาธารณะชนอีกส่วนหนึ่งดังนี้ แม้จำเลยจะได้ปกครองมาเกิน ๑๐ ปีก็ดี หาได้กรรมสิทธิไม่ จึงตัดสินกลับศาลล่างให้ขับไล่จำเลยออกจากที่พิพาทนี้