คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 754/2479

แร่ที่มีผู้ลักลอบขุดขึ้นจากเขตต์ประทานบัตร์ของผู้ใดโดยผู้ขุดมิได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานเช่นนี้ เจ้าของประทานบัตร์ไม่ได้แร่นั้นแร่ต้องถูกริบ การที่ศาลสั่งริบแร่ดั่งกล่าวข้างต้นมิใช่เป็นเรื่องที่รัฐบาลได้ค่าทดแทนตามลักษณกฎหมายเรื่องสิทธิเก็บกิน ประมวลวิธีพิจารณาความอาญา 15-144 ประมวลวิธีพิจารณาแพ่ง +57 ในกรณีที่มีผู้ลักลอบขุดแร่จากเขตต์ประทานบัตร์ย่อมมีสิทธิที่จะขอเข้ามาเป็นคู่ความในคดีเพื่อเรียกร้องแร่ที่ถูกขุดขึ้นมาได้ โดยวิธีการร้องสอด ผู้ร้องสอดไม่มีอำนาจคัดค้านคำพิพากษาที่พิพากษาเกี่ยวกับเลยแลเสร็จเด็ดขาดแล้ว ผู้ร้องมีอำนาจว่า +อ้างอิงได้ฉะเพาะของตน

ได้ความว่าจำเลยในคดีนี้ได้ลักลอบขุดแร่ในที่ดินซึ่งอยู่ในเขตต์ประทานบัตร์ของบริษัทผู้ร้องโดยมิได้รับใบสุทธิแร่ ใบสุทธิชั่วคราวหรือหนังสืออนุญาตทำการพลางจากเจ้าพนักงานราชโลหกิจ ศาลชั้นต้นจึงพิพากษาลงโทษจำเลยตาม พ.ร.บ.เหมืองแร่ พ.ศ.๒๔๖๑ ม.๔ และแร่ของกลางให้ริบ บริษัทผู้ร้องจึงยื่นคำร้องว่าไม่ควรริบ แร่ของกลางควรตกได้แก่ผู้ร้อง

ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์พิพากษาต้องกันให้ยกคำร้องของบริษัทผู้ร้องเสีย

บริษัทผู้ร้องฎีกาว่า บริษัทผู้ร้องควรมีสิทธิเข้ามาคัดค้านในคดีได้ ศาลชั้นต้นพิพากษาลงโทษและให้ริบแร่ที่จำเลยขุดได้เป็นการมิชอบเพราะไม่ตรงกับฟ้องโจทก์ จำเลยได้ทำเลมิดสิทธิของบริษัทผู้ร้อง ๆ มีสิทธิได้คืนทรัพย์สินอันได้เสียหายไป ทั้งมาตรา ๒๗ แห่งกฎหมายอาญาก็ห้ามมิให้ริบทรัพย์ที่มีเจ้าของ และว่าบริษัทผู้ร้องเป็นผู้ทรงสิทธิเก็บกินในที่ประทานบัตร์ ถ้าทรัพย์สินได้สลายไปโดยรัฐบาลได้ค่าทดแทนก็ต้องคืนแร่ให้แก่บริษัทผู้ร้อง

ศาลฎีกาตัดสินว่าแม้ผู้ร้องจะเป็นคนภายนอกก็อาจจะเข้ามาเป็นคู่ความโดยเข้ามาร้องสอดในเรื่องเช่นนี้ได้ แต่ปัญหาที่ว่าศาลพิพากษาให้ลงโทษและให้ริบแร่เป็นการผิดถูกประการใดนั้นไม่เกี่ยวกับตัวบริษัทผู้ร้องยังไม่มีกรรมสิทธิในแร่นั้นเพราะยังถือไม่ได้ว่าผู้ร้องเป็นเจ้าของแร่รายนี้ ที่จริงผู้ร้องมีเพียงสิทธิที่จะขุดหาแร่เท่านั้น ถึงแม้ว่าผู้ร้องจะมีสิทธิเก็บกิน การสั่งริบแร่เช่นนี้ก็มิใช่เป็นการที่รัฐบาลได้ค่าทดแทนจากเรื่องสิทธิเก็บกินดังผู้ร้องอ้าง จึงพิพากษายืนตาม ให้ยกฎีกาผู้ร้องเสีย