คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 760/2508

บิดาโดยพฤตินัย อยู่กินกับมารดาโจทก์โดยมิได้จดทะเบียนสมรส แม้จะได้ปกครองเลี้ยงดูโจทก์ตลอดมาก็ไม่อาจเป็นบิดาหรือเป็นผู้แทนโดยชอบธรรมของโจทก์โดยชอบด้วยกฎหมายได้

จำเลยครอบครองทรัพย์สินแแทนโจทก์อยู่ตราบใดที่จำเลยยังมิได้บอกกล่าวเปลี่ยนลักษณะแห่งการยึดถือไปยังโจทก์ไม่ว่าเจตนาจะยึดถือดังกล่าวต่อไป หรือฝ่ายจำเลยครอบครองโดยสุจริตอาศัยอำนาจใหม่อันได้จากบุคคลนอกตราบนั้นจำเลยก็ยังไม่มีสิทธิที่จะเป็นเจ้าของ

โจทก์ไม่มีผู้แทนโดยชอบธรรม ฟ้องเรียกมรดกเมื่อบรรลุนิติภาวะแล้วสามเดือนเศษ แม้เจ้ามรดกจะตายมาสิบกว่าปีแล้ว ก็ยังไม่ขาดอายุความ

โจทก์ฟ้องว่า จำเลยครอบครองทรัพย์มรดกซึ่งโจทก์ได้รับจากมารดาไว้แทนโจทก์ตั้งแต่โจทก์ยังเยาว์อยู่ บัดนี้โจทก์อายุครบ ๒๐ ปีแล้ว จึงขอคืนจากจำเลย แต่จำเลยไม่ยอมคืน ขอให้ศาลบังคับ

จำเลยสู้ว่า จำเลยไม่ได้ครอบครองทรัพย์แทนโจทก์ แต่ครอบครองตามส่วนของจำเลยโดยลำพัง โจทก์มีบิดาเป็นผู้แทนโดยชอบธรรมอยู่แล้ว ไม่ฟ้องเรียกทรัพย์ภายในกำหนด ๑๐ ปี คดีขาดอายุความ

ศาลชั้นต้นพิจารณาแล้วไม่เชื่อว่าจำเลยทั้งสองได้รับทรัพย์ตามฟ้องไว้พิพากษายกฟ้อง

โจทก์อุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์เห็นว่าจำเลยได้รับทรัพย์ตามฟ้องไว้ แต่ไม่ทุกรายการ จึงพิพากษาแก้ให้จำเลยแบ่งคืนทรัพย์ให้โจทก์ตามที่สืบฟังได้

จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า ที่พิพาทตามฟ้องเป็นที่แปลงเดียวกับที่ดินที่จำเลยครอบครองอยู่ และจำเลยได้ครอบครองทรัพย์มรดกอันดับ ๒, ๓ และ ๘ ไว้ การครอบครองเป็นการครอบครงแทนโจทก์ และตราบใดที่จำเลยยังมิได้บอกกล่าวเปลี่ยนลักษณะแห่งการยึดถือไปยังโจทก์ว่าไม่เจตนาจะยึดถือดังกล่าวต่อไป หรือจำเลยเป็นผู้ครอบครองโดยสุจริตอาศัยอำนาจใหม่อันได้จากบุคคลภายนอก ตราบนั้นจำเลยยังไม่มีสิทธิที่จะเป็นเจ้าของ

ที่จำเลยฎีกาว่า นายจั๊วเป็นบิดาโจทก์ ปกครองโจทก์ตลอดมา จึงเป็นผู้แทนโดยชอบธรรมโจทก์ เห็นว่า นายจั๊วไม่ได้จดทะเบียนสมรสกับนางเยื้องมารดาโจทก์ แม้นายจั๊วจะปกครองเลี้ยงดูโจทก์ตลอดมาก็ไม่อาจเป็นบิดาโจทก์ หรือเป็นผู้แทนโดยชอบธรรมของโจทก์โดยชอบด้วยกฎหมายได้ โจทก์ยื่นฟ้องเรียกมรดกเมื่ออายุได้ ๒๐ ปี กับ ๓ เดือนเศษ คดีโจทก์จึงไม่ขาดอายุความ จำเลยต้องคืนทรัพย์ให้โจทก์

พิพากษายืน ยกฎีกาจำเลย