คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 903-905/2490

ร้านค้าตามความหมายในประมวลรัษฎากร ม. 78 วรรค 2 ซึ่งหมายความว่า สถานที่ซึ่งใช้การประกอบหรือดำเนินกิจการค้านั้น จะต้องหมายความอย่างที่คนธรรมดาสามัญเข้าใจกันอยู่โดยทั่วไป คือ หมายความถึงสถานที่ที่ประชาชนทั่วไปจะไปติดต่อทำการซื้อขายหรือทำการขายสินค้าชะนิดนั้น ๆ กับผู้ค้าของชะนิดนั้น ๆ หรือตัวแทนของเขาได้ตามปรกติ

ยุ้งข้าวที่ใช้เก็บข้าวเปลือก ส่วนการซื้อและขายข้าวเปลือกได้ตกลงซื้อหรือขายกันในที่อื่นเมื่อซื้อข้าวได้แล้ว ก็นำเข้ามาเก็บไว้ในยุ้ง และเมื่อขายข้าวแล้วก็มาชั่งตวงข้าวเปลือก ส่งมอบให้ผู้ซื้อที่ยุ้งนี้ ดังนี้ ยุ้งข้าวไม่ใช่ร้านค้าตามความหมายในประมวลรัษฎากร ไม่ต้องเสียภาษีประเภทร้านค้า

คดีทั้งสามสำนวนนี้ ศาลจังหวัดพิจิตรทำการพิจารณาพิพากษารวมกัน โดยโจทก์ฟ้องกล่าวหาอย่างเดียวกันว่า คณะกรรมการอำเภอเมืองจังหวัดพิจิตร เรียกเก็บภาษีข้าวเปลือกหรือยุ้งใส่ข้าวเปลือกของโจทก์โดยอนุเคราะห์เป็นประเภทร้านค้า โจทก์ได้ยื่นอุทธรณ์ต่อพนักงานประเมินภาษีตลอดมาถึงจำเลย ต่างชี้ขาดว่าการเก็บภาษีของอำเภอเป็นการเก็บภาษีโรงค้าประเภทร้านค้าถูกต้องแล้ว จึงขอให้เพิกถอนการเก็บภาษีโรงค้าที่เรียกเก็บจากโจทก์ และให้คืนเงินค่าภาษีที่โจทก์ชำระไป

ข้อเท็จจริงคู่ความรับกันว่า โจทก์ทั้งสามสำนวนนี้ต้องทำการค้าข้าวเปลือก การซื้อและการขายข้าวเปลือกไม่ได้กระทำกันที่ยุ้งข้าวที่ถูกเก็บภาษี คือว่าโจทก์ไปตกลงซื้อข้าวที่อื่นแล้ว นำข้าวมาเก็บไว้ในยุ้ง เวลาขายก็ไปตกลงขายกันที่อื่น เมื่อตกลงขายกันเรียบร้อยแล้ว ก็มาชั่งตวงข้าวเปลือกส่งมอบให้ผู้ที่ยุ้งนี้

ศาลชั้นต้นพิพากษาให้จำเลยคืนเงินค่าภาษีโรงค้าให้โจทก์ทั้งสามสำนวน

ศาลอุทธรณ์พิพากษากลับให้ยกฟ้อง

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า คำว่า ร้านค้า ตามประมวลรัษฎรกา มาตรา ๗๘ วรรค ๒ ซึ่งหมายความว่า สถานที่ซึ่งใช้ในการประกอบหรือดำเนินกิจการค้านั้น หาได้หมายแต่เพียงการส่งมอบหรือโอนกรรมสิทธิ์ทรัพย์สินที่ขายเท่านั้นไม่ จะต้องหมายความอย่างที่คนธรรมดาสามัญเข้าใจกันอยู่โดยทั่ว ๆ ไป คือหมายถึงสถานที่ที่ประชาชนทั่ว ๆ ไป จะติดต่อทำการซื้อหรือทำการขายสินค้าชะนิดนั้น ๆ กับผู้ค้าของชะนิดนั้น ๆ หรือตัวแทนของเขาได้ตามปรกติ ฉะนั้นยุ้งข้าวซึ่งเป็นเพียงสถานที่เก็บสินค้าตามข้อเท็จจริงที่ปรากฎในคดีนี้ จึงหาอยู่ในความหมายของร้านค้าตามประมวลรัษฎากรไม่ จึงพิพากษากลับศาลอุทธรณ์ ให้บังคับคดีตามศาลชั้นต้น