คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าในภาวะคับขัน พ.ศ.2489

ตึกแถวอยู่ริมถนนวานิชซึ่งเรียกว่าถนนสำเพ็ง ผู้เช่าจดทะเบียนพาณิชย์เป็นร้านค้าและเสียภาษีโรงค้า มีป้ายยี่ห้อร้านทำการค้าเครื่องชั่งตวงวัด ศาลไปตรวจสถานที่แล้วเห็นว่าที่ผู้เช่าและครอบครัวอยู่ด้วย ก็อยู่เพื่อทำการค้า ดังนี้ ย่อมถือได้ว่า การเช่ามิได้มีวัตถุประสงค์เพื่ออยู่อาศัย จึงไม่ได้รับความคุ้มครองตาม พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯ

ผู้เช่าทำการฟักไข่ขายเป็นอาชีพและได้จดทะเบียนพาณิชย์ไว้ ดังนี้ ถือได้ว่าที่เช่ารายนั้นมิใช่เคหะตามความหมายของ พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯลฯ
ในกรณีเช่นนี้ แม้ตัวผู้เช่าจะไม่ได้ฟักไข่ขายเองแต่มารดาผู้เช่าเป็นผู้ทำการฟักไข่ขายในห้องเช่าส่วนตัวผู้เช่าไปรับจ้างที่อื่นก็ดี ก็ไม่ได้รับความคุ้มครองเช่นเดียวกัน เพราะได้ใช้สถานที่นั้นประกอบการค้า

ผู้เช่าทำการฟักไข่ขายเป็นอาชีพและได้จดทะเบียนพาณิชย์ไว้ ดังนี้ ถือได้ว่าที่เช่ารายนั้นมิใช่เคหะตามความหมายของ พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่า ฯลฯ
ในกรณีเช่นนี้ แม้ตัวผู้เช่าจะไม่ได้ฟักไข่ขายเอง แต่มารดาผู้เช่าเป็นผู้ทำการฟักไข่ขายในห้องเช่า ส่วนตัวผู้เช่าไปรับจ้างที่อื่นก็ดี ก็ไม่ได้รับความคุ้มครองเช่นเดียวกัน เพราะได้ใช้สถานที่นั้นประกอบการค้า

การเช่าเคหะอยู่อาศัยนั้นจะมีหนังสือสัญญาเช่าหรือไม่มีก็ย่อมได้รับความคุ้มครองตามพระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่า ฯลฯเหมือนกัน
ใบเสร็จรับเงินเป็นหลักฐานอย่างหนึ่งซึ่งแสดงว่าได้ชำระหนี้แล้วมิได้หมายความว่าถ้าไม่มีใบเสร็จรับเงินค่าเช่าแล้ว จะเถียงว่ามีการเช่าไม่ได้

การเช่าเคหะอยู่อาศัยนั้นจะมีหนังสือสัญญาเช่าหรือไม่มี ก็ย่อมได้รับความคุ้มครองตาม พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่า ฯลฯเหมือนกัน
ใบเสร็จรับเงินเป็นหลักฐานอย่างหนึ่งซึ่งแสดงว่าได้ชำระหนี้แล้ว มิได้หมายความว่าถ้าไม่มีใบเสร็จรับเงินค่าเช่าแล้ว จะเถียงว่ามีการเช่าไม่ได้

ผู้เช่าผิดสัญญาเช่าที่ทำไว้กับผู้ให้เช่า จึงตกลงกับผู้ให้เช่าใหม่ โดยบันทึกข้อตกลงใหม่นี้ในด้านหลังสัญญาเช่าเดิมว่า ผู้เช่าจะทาสีน้ำมันภายในบ้านที่เช่าให้ภายใน 1 ปี ถ้าผิดสัญญายอมออกทันทีโดยไม่เรียกค่าเสียหายใด ๆดังนี้ เมื่อครบกำหนด 1 ปีแล้ว ผู้เช่ายังไม่ทาสีบ้านเช่าให้ ก็ต้องถือว่าผู้เช่าเลือกปฏิบัติในทางที่จะออกจากบ้านเช่าไปหรือนัยหนึ่งเป็นอันถือได้ว่าผู้ให้เช่าได้รับความยินยอมของผู้เช่าในอันที่จะเลิกใช้หรือได้รับประโยชน์ในทรัพย์สินที่เช่าตามความหมายของ พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่า ฯ2489 มาตรา 16(5) แล้ว จึงมีสิทธิฟ้องขับไล่ผู้เช่าออกจากเคหะที่เช่าได้

ผู้เช่าผิดสัญญาเช่าที่ทำไว้กับผู้ให้เช่า จึงตกลงกับผู้ให้เช่าใหม่โดยบันทึกข้อตกลงใหม่นี้ในด้านหลังสัญญาเช่าเดิมว่า ผู้เช่าจะทาสีน้ำมันภายในบ้านที่เช่าให้ภายใน1 ปี ถ้าผิดสัญญายอมออกทันทีโดยไม่เรียกค่าเสียหายใดๆ ดังนี้ เมื่อครบกำหนด 1 ปีแล้วผู้เช่ายังไม่ทาสีบ้านเช่าให้ ก็ต้องถือว่าผู้เช่าเลือกปฏิบัติในทางที่จะออกจากบ้านเช่าไป หรือนัยหนึ่งเป็นอันถือได้ว่าผู้ให้เช่าได้รับความยินยอมของผู้เช่าในอันที่จะเลิกใช้หรือได้รับประโยชน์ในทรัพย์สินที่เช่าตามความหมายของพระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯ 2489 มาตรา 16(5) แล้ว จึงมีสิทธิ์ฟ้องขับไล่ผู้เช่าออกจากเคหะที่เช่าได้

ในสัญญาเช่าข้อหนึ่งมีข้อความว่าถ้าผู้เช่าทำผิดสัญญาหรือเมื่อเลิกสัญญาแล้วผู้เช่าให้ความยินยอมไว้ตามพระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯให้ผู้ให้เช่าฟ้องขับไล่ได้ นั้น ถือว่าเป็นความตกลงที่ทำกันไว้ล่วงหน้าพร้อมกับสัญญาเช่าหาใช่เป็นความยินยอมของผู้เช่าตามความหมายของ พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯ ไม่ (อ้างฎีกาที่ 848/2491)

ในสัญญาเช่าข้อหนึ่งมีข้อความว่า ถ้าผู้เช่าทำผิดสัญญาหรือเมื่อเลิกสัญญาแล้วผู้เช่าให้ความยินยอมไว้ตาม พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่า ฯ ให้ผู้ให้เช่าฟ้องขับไล่ได้ นั้นถือว่าเป็นความตกลงที่ทำกันไว้ล่วงหน้า พร้อมกับสัญญาเช่า หาใช่เป็นความยินยอมของผู้เช่าตามความหมายของ พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าฯ ไม่

มติของคณะกรรมการควบคุมค่าเช่าที่ให้ความยินยอมแก่ผู้ให้เช่าเข้าอยู่อาศัยในเคหะที่เช่าเองนั้น แม้ในชั้นแรกคณะอนุกรรมการฯจะมีความเห็นว่าไม่ควรอนุญาตก็ดี แต่เมื่อคณะกรรมการผู้มีอำนาจสูงกว่าได้พิจารณาอนุญาตแล้ว มตินั้นหาตกเป็นโมฆะไม่
โจทก์ฟ้องขับไล่จำเลยออกจากเคหะที่เช่าโดยอ้างว่า ครบกำหนดสัญญาเช่าและบอกเลิกสัญญาเช่าแล้ว แต่ศาลพิพากษายกฟ้องโดยวินิจฉัยว่า จำเลยได้รับความคุ้มครองตามพ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าฯ โจทก์จึงขอต่อคณะกรรมการณข้าอยู่เอง เมื่อได้รับอนุญาตแล้ว+ฟ้องขอให้ขับไล่จำเลยอีก โดยทางมติอนุญาตของคณะกรรมการควบคุมค่าเช่า ฯ ดังนี้ย่อมเป็นคนละเรื่องคนละประเด็นกัน หาต้อง+ตาม ป.ม.วิ.แพ่งมาตรา 148 หรือ 173 (1) ไม่
ผู้พิพากษาศาลชั้นต้นสั่งไม่รับอุทธรณ์ในข้อเท็จจริงแล้ว ข้าหลวงยุติธรรมก็ยังมีอำนาจอนุญาตให้อุทธรณ์ในข้อเท็จจริงได้ตาม ป.ม.วิ.แพ่งมาตรา 230 วรรคสาม