คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าในภาวะคับขัน พ.ศ.2489

ผู้เช่าออกจากบ้านเช่าไปอยู่ที่อื่นและโอนให้คนอื่นมาอยู่แทน โดยผู้ให้เช่าไม่ทราบ และไม่ได้อนุญาตนั้น เป็นการฝ่าฝืนประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 544 ผู้ให้เช่าไม่จำต้องบอกกล่าวตาม มาตรา 566 ก็ฟ้องขับไล่ได้ และกรณีเช่นนี้ไม่ได้รับความคุ้มครองจาก พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่า ฯลฯ

โจทก์ฟ้องขับไล่จำเลยออกจากห้องเช่าของโจทก์ โดยว่าจำเลยผิดนัดไม่ชำระค่าเช่ารวม 2 เดือนติดๆ กัน ทางพิจารณาปรากฏว่าคนของโจทก์เป็นผู้ไปเก็บค่าเช่าจากจำเลยแล้ว ไม่ไปเก็บเสีย จำเลยเอาเงินมาชำระก็ไม่รับ ดังนี้จำเลยหาผิดนัดไม่ชำระค่าเช่าไม่ โจทก์จึงฟ้องขับไล่จำเลยให้ออกจากห้องเช่าตาม พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯ ไม่ได้

โจทก์ฟ้องขับไล่จำเลยออกจากห้องเช่าของโจทก์ โดยว่าจำเลยผิดนัดไม่ชำระค่าเช่ารวม 3 เดือน ติด ๆ กัน ทางพิจารณาปรากฏว่า คนของโจทก์เป็นผู้ไปเก็บค่าเช่าจากจำเลยแล้ว ไม่ไปเก็บเสีย จำเลยเอาเงินมาชำระก็ไม่รับ ดังนี้ จำเลยหาผิดนัดไม่ชำระค่าเช่าไม่ โจทก์จึงฟ้องขับไล่จำเลยให้ออกจากห้องเช่าตาม พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าฯ ไม่ได้

ข้อความในสัญญาจะเช่ามีว่าถ้าผู้ให้เช่าส่งมอบห้องเช่าให้ผู้เช่าได้ก่อน กำหนดบ้างแล้วผู้เช่าจะชำระเงินกินเปล่าที่ค้างอีกครึ่งหนึ่งให้ ดังนี้ เมื่อผู้ให้เช่าได้จัดการส่งมอบห้องเช่าบางห้องให้ผู้เช่าอยู่ได้ก่อนกำหนดแล้ว ผู้เช่าก็ต้องชำระเงินกินเปล่าอีกครึ่งหนึ่งแก่ผู้ให้เช่าตามที่สัญญาไว้
ทำสัญญาให้เช่าเคหะโดยเรียกกินเปล่าโดยตอนเริ่มแรกเช่านั้น ไม่ใช่เป็นการเรียกเงินค่ากินเปล่าอันเป็นการพิ่มค่าเช่า จึงไม่ขัดกับ พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่า 2488 มาตรา 10,11
ศาลชั้นต้นกะประเด็นให้สืบพยานเฉพาะประเด็นข้อเดียวจำเลยประสงค์จะสืบพยานในประเด็นข้ออื่น แต่ก็หาได้โต้แย้งคำสั่งศาลชั้นต้นไว้ตาม ป.วิ.แพ่งม.226 จำเลยจะมาโต้แย้งในชั้นอุทธรณ์หรือฎีกาไม่ได้ จะขอสืบพยานในข้อนี้ก็ไม่ได้

ข้อความในสัญญาจะเช่ามีว่าถ้าผู้ให้เช่าส่งมอบห้องเช่าให้ผู้เช่าได้ก่อน กำหนดบ้างแล้วผู้เช่าจะชำระเงินกินเปล่าที่ค้างอีกครึ่งหนึ่งให้ดังนี้ เมื่อผู้ให้เช่าได้จัดการส่งมอบห้องเช่าบางห้องให้ผู้เช่าอยู่ได้ก่อนกำหนดแล้วผู้เช่าก็ต้องชำระเงินกินเปล่าอีกครึ่งหนึ่งแก่ผู้ให้เช่าตามที่สัญญาไว้
ทำสัญญาให้เช่าเคหะโดยเรียกกินเปล่ากันในตอนเริ่มแรกเช่านั้น ไม่ใช่เป็นการเรียกเงินค่ากินเปล่าอันเป็นการเพิ่มค่าเช่าจึงไม่ขัดกับพระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่า 2488 มาตรา 10,11
ศาลชั้นต้นกะประเด็นให้สืบพยานเฉพาะประเด็นข้อเดียวจำเลยประสงค์จะสืบพยานในประเด็นข้ออื่นอีก แต่ก็หาได้โต้แย้งคำสั่งศาลชั้นต้นไว้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 226 จำเลยจะมาโต้แย้งในชั้นอุทธรณ์หรือฎีกาไม่ได้ จะขอสืบพยานในข้อนี้ก็ไม่ได้

เช่าห้องเพื่อการค้าขายแล้วผู้เช่าให้ลูกจ้างเข้าอยู่ในห้องรายนี้โดยหาเป็นที่เข้าใจกันในเวลาเช่าว่าผู้เช่าห้องรายนี้เป็นที่อยู่อาศัยด้วย ดังนี้ผู้เช่าไม่ได้รับความคุ้มครองตาม พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าฯ
คำสั่งคณะอนุกรรมการค่าเช่าที่สั่งการไปมิได้เป็นการกระทำตามอำนาจที่ พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าฯ ได้ให้ไว้แล้ว ก็หาเป็นผลในทางบคดีไม่

เช่าห้องเพื่อการค้าขายแล้วผู้เช่าให้ลูกจ้างเข้าอยู่ในห้องรายนี้โดยหาเป็นที่เข้าใจกันในเวลาเช่าไม่ว่าผู้เช่าจะใช้ห้องรายนี้เป็นที่อยู่อาศัยด้วยดังนี้ ผู้เช่าไม่ได้รับความคุ้มครองตาม พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯ
คำสั่งคณะอนุกรรมการควบคุมค่าเช่าที่สั่งการไปซึ่งมิได้เป็นการกระทำตามอำนาจที่พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯได้ให้ไว้แล้วก็หาเป็นผลในทางคดีไม่ (อ้างฎีกาที่ 197/2492)

การใช้อยู่อาศัยหรือไม่ต้องถือความตามจริง หาใช่พิเคราะห์ตามลักษณะอาคารว่า เพียงแต่ตามปกติจะใช้อยู่อาศัยหรือไม่
เช่าตึกประกอบการค้าเป็นร้านสาขา ให้ครอบครัวลูกจ้างอยู่ ส่วนตัวผู้เช่าอาศัยอยู่อีกแห่งหนึ่งต่างหาก ถือว่าเป็นการเช่าเพื่อการค้าเท่านั้น

การใช้อยู่อาศัยหรือไม่ต้องถือตามความจริง หาใช่พิเคราะห์ตามลักษณะอาการว่า เพียงแต่ตามปกติจะใช้อยู่อาศัยหรือไม่
เช่าตึกประกอบการค้าเป็นร้านสาขา ให้ครอบครัวลูกจ้างอยู่ส่วนตัวผู้เช่าอาศัยอยู่อีกแห่งหนึ่งต่างหากถือว่าเป็นการเช่าเพื่อการค้าเท่านั้น

สัญญาเช่าที่ดินมีข้อความว่า เช่าเพื่อจะใช้เป็นแหล่งการค้าเสาไม้กระดาน และเครื่องอุปกรณ์และอื่น ๆ หาปรากฏว่าจะใช้เป็นที่อยู่อาศัยไม่ และผู้เช่าซึ่งเป็นนิติบุคคลก็ได้ใช้ที่นี้เป็นที่ตั้งสำนักงานบริษัทของผู้เช่า ดังนี้เป็นการเช่าเพื่อประโยชน์ในการค้าโดยตรง ไม่ได้รับความคุ้มครองตาม พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าฯ (อ้างฎีกาที่ 11/2492)
นิติบุคคลเช่าห้องแถว ให้คนงานของตนอยู่อาศัยในบริเวณที่ดิน ซึ่งนิติบุคคลนั้นเช่าตั้งสำนักงานประกอบการค้าขายนั้น ถือว่าเป็นการเช่าเพื่อประโชน์แก่การค้าของนิติบุคคลนั้นเองไม่ได้รับความคุ้มครองตาม พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่าฯ
สัญญาเช่าทำกันเองในฉบับเดียวกันแบ่งเวลาเช่าเป็น 2 งวด ๆ แรก 3 ปี งวดหลัง 2 ปี ดังนี้ มีผลเท่ากับทำคราวเดียวกำหนด 5 ปี ฉะนั้นตามกฎหมายย่อมมีผลบังคับได้เพียง 3 ปีเท่านั้น