คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 1375

การได้มาซึ่งการครอบครองที่ดินมือเปล่าโดย แย่งการครอบครองนั้น จำเลยมีหน้าที่นำสืบว่า จำเลยได้ครอบครองที่พิพาทก่อนโจทก์ฟ้อง เกินกว่า 1 ปีแล้ว

เมื่อไม่ปรากฏแน่ชัดว่า โจทก์ถูกรบกวนและแย่งการครอบครองเกิน 1 ปีหรือไม่ โจทก์ฟ้องให้ปลดเปลื้องและเอาการครอบครองคืนได้

ในคดีอาญาซึ่งถึงที่สุดไปแล้ว พนักงานอัยการเป็นโจทก์ฟ้องจำเลยในข้อหาบุกรุกที่พิพาทในคดีนี้ โจทก์เป็นผู้เสียหายและพยาน ถือได้ว่าคดีนี้เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญาดังกล่าว ในคดีอาญาดังกล่าวศาลฟังข้อเท็จจริงว่าที่พิพาทเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน ศาลซึ่งพิพากษาคดีนี้จึงต้องฟังข้อเท็จจริงตามที่ปรากฏในคดีอาญาดังกล่าวตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 46 ว่าที่พิพาทเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน
จำเลยครอบครองที่พิพาทอยู่ก่อน เมื่อที่พิพาทเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน โจทก์จำเลยหรือผู้ใดย่อมไม่มีกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครอง แต่ผู้ใดครอบครองอยู่ผู้นั้นย่อมมีสิทธิดีกว่าผู้อื่นเมื่อจำเลยครอบครองอยู่ จำเลยย่อมมีสิทธิในที่พิพาทดีกว่าโจทก์ โจทก์จึงไม่มีอำนาจฟ้องขับไล่จำเลย

โจทก์ได้รับมรดกที่พิพาทจากสามี ส. มารดาจำเลยซึ่งดูแลที่ดินแทนจำเลยเข้าไปปลูกถั่วในที่พิพาทโจทก์จึงแจ้งความต่อพนักงานสอบสวน ต่อมาโจทก์กับ ส. ตกลงกันต่อพนักงานสอบสวนว่า ระหว่างที่ศาลยังไม่มีคำสั่งประการใด ให้ ส. เป็นผู้จัดทำประโยชน์ต่อไปโดยสุจริตข้อตกลงนี้ถือว่าให้ ส. เข้าครอบครองที่พิพาทเพื่อรอฟังคำสั่งศาลเท่านั้น ระหว่างที่ศาลยังไม่มีคำสั่ง จึงถือไม่ได้ว่าเป็นการแย่งการครอบครองที่พิพาทจากโจทก์

จำเลยที1 ได้ขอออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3) ทับที่ดินของโจทก์ แล้วโอนขายที่ดินดังกล่าวให้แก่จำเลยที่ 2 โดยจำเลยทั้งสองมิได้เข้ามาครอบครองที่ดินพิพาท ดังนี้ ข้ออ้างการแย่งสิทธิครอบครองของจำเลยทั้งสองย่อมจะยังไม่เกิดขึ้น จะนำเอามาตรา 1374, 1375 แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาบังคับแต่คดีหาได้ไม่

จำเลยที่ 1 ได้ขอออกหนังสือรับรองการทำประโยชน์ (น.ส.3)ทับที่ดินของโจทก์ แล้วโอนขายที่ดินดังกล่าวให้แก่จำเลยที่ 2 โดยจำเลยทั้งสองมิได้เข้ามาครอบครองที่ดินพิพาท ดังนี้ข้ออ้างการแย่งสิทธิครอบครองของจำเลยทั้งสองย่อมจะยังไม่เกิดขึ้น จะนำเอามาตรา 1374,1375แห่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาบังคับแก่คดีหาได้ไม่

ที่พิพาทเป็นของโจทก์และจำเลยมิได้ครอบครองที่พิพาทแม้ทางราชการจะออก น.ส.3ก สำหรับที่พิพาทให้จำเลยก็ถือไม่ได้ว่าจำเลยแย่งการครอบครองโจทก์จึงมีสิทธิฟ้องให้เพิกถอน น.ส.3ก ได้แม้จะเกิน 1 ปีนับแต่วันที่ทางราชการออกน.ส.3ก ให้จำเลย

การฟ้องเพื่อเอาคืนซึ่งการครอบครองจะต้องฟ้องภายในปีหนึ่งนับแต่เวลาถูกแย่ง การครอบครองตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1375 วรรคสอง ซึ่งกำหนดเวลานี้ไม่ใช่อายุความ ถึงแม้จำเลยมิได้ยกขึ้นสู้ ศาลก็ยกขึ้นวินิจฉัยได้ ดังนั้น แม้เดิมจำเลยจะให้การ ต่อสู้สนเรื่องอายุความไว้ แต่จำเลยก็ได้สละข้อต่อสู้เรื่องอายุความนี้เสียซึ่งมีผลเท่ากับจำเลยมิได้ยกปัญหานี้ขึ้นต่อสู้ ศาลก็ยกขึ้นวินิจฉัยได้ด้วย

การฟ้องเพื่อเอาคืนซึ่งการครอบครองจะต้องฟ้องภายในปีหนึ่งนับแต่เวลาถูกแย่งการครอบครองตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1375 วรรคสอง ซึ่งกำหนดเวลานี้ไม่ใช่อายุความถึงแม้จำเลยมิได้ยกขึ้นต่อสู้ ศาลก็ยกขึ้นวินิจฉัยได้ ดังนั้น แม้เดิมจำเลยจะให้การต่อสู้ในเรื่องอายุความไว้ แต่จำเลยก็ได้สละข้อต่อสู้เรื่องอายุความนี้เสียซึ่งมีผลเท่ากับจำเลยมิได้ยกปัญหานี้ขึ้นต่อสู้ ศาลก็ยกขึ้น วินิจฉัยได้ด้วย

การเอาขยะไปถมที่ดินโจทก์โดยมิได้เข้าไปครอบครองไม่เป็นการแย่งการครอบครองที่ดิน