คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 233

โอนที่ดินของตนให้เป็นกรรมสิทธิของสหกรณ์ เพื่อให้สมาชิกของสหกรณ์ผู้หนึ่งกู้เงินของสหกรณ์ได้ ดังนี้ภายหลังตนจะให้สหกรณ์คืนที่ดินแก่ตนไม่ได้ แม้จะได้ชำระหนี้ที่สมาชิกผู้นั้นกู้มาจากสหกรณ์แล้วก็ดี ในเมื่อข้อบังคับของสหกรณ์ หรือตามเจตนาของคู่สัญญาไม่ปรากฎว่าให้ผู้โอนเอาที่กลับคืนได้ดังนั้น

โจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยปฏิบัติตามสัญญาจะขายที่นา ขณะที่ฟ้องคดีนาไม่ได้อยู่ในกรรมสิทธิของจำเลย โดยได้ตกไปเป็นของผู้รับซื้อฝากเสียแล้ว เมื่อจำเลยยังมิได้ไถ่ถอนกลับคืนมาก็ไม่มีทางที่จะบังคับให้จำเลย ทำการโอนขายให้โจทก์ได้ เพราะสภาพแห่งหนี้ไม่เปิดช่องให้ ศาลพิพากษาบังคับได้
คดีผิดสัญญาจะซื้อขายที่นาอาจมีทางที่โจทก์จะเรียกร้องได้ในทางอื่น เช่น ใช้สิทธิเรียกร้องเอาค่าเสียหายหรือใช้สิทธิเรียกร้องของจำเลยทำการไถ่ถอนการขายฝากจากผู้รับซื้อฝาก แทนที่จำเลย ดังที่บัญญัติไว้ตาม ป.ม.แพ่ง ฯ มาตรา 233, 234 แต่โจทก์หาได้ดำเนินการดังกล่าวไม่ โจทก์ฟ้องโดยฉะเพาะเจาะจงขอให้ศาลบังคับจำเลยโอนขายที่นาให้โจทก์แต่ประการเดียว เมื่อศาลบังคับให้โดยตรงเช่นนั้นไม่ได้ต้องยกฟ้อง

โจทก์ฟ้องขอให้บังคับจำเลยปฏิบัติตามสัญญาจะขายที่นาขณะที่ฟ้องคดีนาไม่ได้อยู่ในกรรมสิทธิ์ของจำเลย โดยได้ตกไปเป็นของผู้รับซื้อฝากเสียแล้ว เมื่อจำเลยยังมิได้ไถ่ถอนกลับคืนมาก็ไม่มีทางที่จะบังคับให้จำเลย ทำการโอนขายให้โจทก์ได้ เพราะสภาพแห่งหนี้ไม่เปิดช่องให้ศาลพิพากษาบังคับได้
คดีผิดสัญญาจะซื้อขายที่นาอาจมีทางที่โจทก์จะเรียกร้องได้ในทางอื่น เช่น ใช้สิทธิเรียกร้องเอาค่าเสียหายหรือใช้สิทธิเรียกร้องของจำเลยทำการไถ่ถอนการขายฝากจากผู้รับซื้อฝากแทนที่จำเลย ดังที่บัญญัติไว้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 233,234 แต่โจทก์หาได้ดำเนินการดังกล่าวไม่ โจทก์ฟ้องโดยเฉพาะเจาะจงขอให้ศาลบังคับจำเลยโอนขายที่นาให้โจทก์แต่ประการเดียว เมื่อศาลบังคับให้โดยตรงเช่นนั้นไม่ได้ ต้องยกฟ้อง

ผู้ตายทำพินัยกัมสั่งไห้ที่ดินเปนกองกลางสำหรับเก็บผลประโยชน์บำรุงสาสนาและแบ่งไห้ลูกหลานและตายก่อนไช้ประมวนแพ่งฯบัพ 6 ลูกหลานได้โอนโฉนดรับมรดกและได้ปติบัติตามพินัยกัมเสมอมา และเข้าไจกันว่าการโอนปรับมรดกมิได้ถือว่ามีสิทธิเปลี่ยนแปลงดังนี้ เจ้าหนี้ของผู้มีชื่อไนโฉนดนั้นจะไช้สิทธิเรียกร้องของลูกหนี้ขอแบ่งแยกเพื่อยึดไช้หนี้ของตนไม่ได้

ผู้ตายทำพินัยกรรมสั่งให้ที่ดินเป็นกองกลางสำหรับเก็บผลประโยชน์บำรุงศาสนา และแบ่งให้ลูกหลานและตายก่อนใช้ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์บรรพ 6 ลูกหลานได้โอนโฉนดรับมรดกและได้ปฏิบัติตามพินัยกรรมเสมอมา และเข้าใจกันว่าการโอนรับมรดกมิได้ถือว่ามีสิทธิเปลี่ยนแปลงดังนี้เจ้าหนี้ของผู้มีชื่อในโฉนดนั้นจะใช้สิทธิเรียกร้องของลูกหนี้ขอแบ่งแยกเพื่อยึดใช้หนี้ของตนไม่ได้ ประชุมใหญ่ครั้งที่ 5-6/2487

โจทก์ชนะความจำเลยแล้วนำยึดที่แปลงหนึ่งปรากฎว่าที่แปลงนี้เดิมเป็นของลูกหนี้จำเลยได้โอนขายให้แก่ผู้ร้องไปดังนี้ โจทก์ไม่มีสิทธินำยึดที่รายนี้ได้เพราะไม่ใช่ทรัพย์อยู่ในกรรมสิทธิ์ของจำเลยโจทก์มีสิทธิ์แต่จะใช้สิทธิ์เรียกร้องของจำเลยซึ่งอยู่แก่ลูกหนี้ของจำเลยเท่านั้น

ผู้จำนองชำระเงินให้แก่ผู้รับจำนองแล้ว แต่ไม่ได้จดทะเบียนการชำระหนี้นั้น ผู้จำนองจะยกการชำระหนี้นั้นขึ้นต่อสู้เจ้าหนี้ของผู้รับจำนองไม่ได้
อ้างฎีกาที่ 1034/2479

การใช้สิทธิเรียกร้องของลูกหนี้

ลูกหนี้ฟ้องคนที่ 3 เพียงชั้นอุทธรณ์ไม่ฎีกาเจ้าหนี้ของลูกหนี้อาจสรวมสิทธิลูกหนี้ฎีกาต่อไปได้ วิธีพิจารณาแพ่ง