คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 321

เดิมเป็นเรื่องกู้เงินกันต่อมาภายหลังลูกหนี้ทำหนังสือยกที่สวนให้เป็นกรรมสิทธิ์แก่ผู้ให้กู้เป็นการตีใช้หนี้เงินกู้เช่นนี้ ย่อมทำได้ตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 321 สามีโจทก์กู้เงินจำเลยไปภายหลังสามีโจทก์ทำหนังสือยกที่สวนแปลงหนึ่งให้แก่จำเลยเป็นกรรมสิทธิ์เป็นการชำระหนี้แล้วสามีโจทก์ตาย โจทก์ไม่มีสิทธิฟ้องเรียกที่ดินรายนี้คืน ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 15/2486

ผู้กู้เอาข้าวชำระหนี้แทนเงินกู้และดอกเบี้ยไปตามที่ตกลงกับผู้ไห้กู้แล้ว พายหลังผู้ไห้กู้ฟ้องเรียกต้นเงินและดอกเบี้ยและชนะคดีแล้ว ผู้กู้จะฟ้องเรียกข้าวคืนถานลาภมิควนได้ไม่ได้แต่เรียกข้าวและค่าเสียหายได้ไนถานที่ผู้ไห้กู้ทำผิดนิติกัม
ไนคดีแพ่งคู่ความไม่จำเปนต้องอ้างตัวบทกดหมายไนฟ้องหรือไนดีกาเพียงแต่กล่าวถึงข้อเท็จจริงอันเปนปัญหาชัดเจนก็พอแล้ว ส่วนตัวบทกดหมายนั้นเปนหน้าที่ของสาลจะยกขึ้นปรับแก่คติ
คดีที่ดีกาได้เฉพาะข้อกดหมายนั้นถ้าสาลล่างยังมิได้ชี้ขาดข้อเท็จจริงอันเปนข้อสำคันมา สาลดีกาย้อนสำนวนไปไห้วินิจฉัยแล้วพิพากสาไหม่

ผู้กู้เอาข้าวชำระหนี้แทนเงินกู้และดอกเบี้ยไปตามที่ตกลงกับผู้ให้กู้ไปแล้ว ภายหลังผู้ให้กู้ฟ้องเรียกต้นเงินและดอกเบี้ยและชนะคดีแล้วผู้กู้จะฟ้องเรียกข้าวคืนฐานลาภมิควรได้ไม่ได้แต่เรียกข้าวและค่าเสียหายได้ในฐานที่ผู้ให้กู้ทำผิดนิติกรรม
ในคดีแพ่งคู่ความไม่จำเป็นต้องอ้างตัวบทกฎหมายในฟ้องหรือในฎีกาเพียงแต่กล่าวถึงข้อเท็จจริงอันเป็นปัญหามาชัดเจนก็พอแล้ว ส่วนตัวบทกฎหมายนั้นเป็นหน้าที่ของศาลจะยกขึ้นปรับแก่คดี
คดีที่ฎีกาได้เฉพาะข้อกฎหมายนั้น ถ้าศาลล่างยังมิได้ชี้ขาดข้อเท็จจริงอันเป็นข้อสำคัญมา ศาลฎีกาย้อนสำนวนไปให้วินิจฉัยแล้วพิพากษาใหม่
ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 2/2486 และ 3/2486

การที่ผู้รับจำนองเข้าเก็บผลประโยชน์ในที่ดินรายจำนองมาตั้งแต่มีการจำนองกันนั้น. ฟังได้ว่าผู้รับจำนองยอมรับเอาผลประโยชน์ที่เก็บได้จากที่ดินรายจำนองแทนดอกเบี้ยตามสัญญา. สิทธิเรียกร้องดอกเบี้ยจำนองเป็นอันระงับ. แม้ผลประโยชน์ที่เก็บได้น้อยกว่าดอกเบี้ยก็ไม่เป็นข้อหักล้างความยินยอมของผู้รับจำนอง. การที่ผู้รับจำนองสูญหรือตายไม่เป็นการขัดขวางแก่การที่โจทก์จะฟ้องบังคับจำนอง.

โจทก์กู้เงินจำเลยไปตกลงกันใช้ข้าวแทนเงิน โจทก์ได้ตวงข้าวใข้หนี้จำเลยไปแล้วภายหลังจำเลยได้นำหนังสือกู้ซึ่งจำเลยยังมิได้คืนให้โจทก์มาฟ้องเรียกจากโจทก์ ๆ ตกลงยอมความใช้หนี้จำเลยตามฟ้องแล้วดังนี้ โจทก์ฟ้องเรียกข้าวหรือราคาข้าวจากจำเลยได้ในฐานลาภมิควรได้

จำเลยรับฝากเงินทองของโจทก์ไว้ ครั้นโจทก์จะเอาคืนจำเลยไม่มีให้ จึงตกลงกันว่าจำเลยจะโอนที่ดินให้แทนดังนี้เป็นลักษณการชำระหนี้ หาใช่สัญญาแปลงหนี้ไม่ เมื่อจำเลยไม่โอนที่ดินให้ต้องถือว่าจำเลยยังคงเป็นหนี้ทรัพย์ที่รับฝากโจทก์อยู่

บอกยกเข้าเปนค่าเช่านา แต่ผู้ให้เช่ายังไม่ได้ตวงเอาไป