คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.วิ.พ. ม. 88

ในคดีซึ่งอยู่ในชั้นพิจารณาศาลชั้นต้นเรียกปลัดอำเภอและกำนันมาสอบถาม แล้วฟังข้อเท็จจริงว่าจำเลยมิได้กระทำผิดพิพากษายกฟ้อง โดยไม่ปรากฏว่าบุคคลทั้งสองนั้นมาศาลในฐานะเช่นไร เช่นนี้ ย่อมเป็นการไม่ชอบด้วยกระบวนพิจารณา

การอ้างอิงพยานเอกสารโดยฝ่าฝืนต่อบทบัญญัติแห่งมาตรา 90ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่งศาลย่อมรับฟังเป็นพยานได้ตามมาตรา 87

การอ้างอิงพยานเอกสารโดยฝ่าฝืนต่อบทบัญญัติแห่งมาตรา 90 ป.ว.พ.สาลย่อมรับฟังเปนพยานได้ตาม ม.87

โจทยื่นบัญชีระบุพยานไนวันนัดพิจารนาซึ่งเปนการฝ่าฝืนตามประมวนกดหมายวิธีพิจารนาความแพ่ง ม.88, 90 ถ้าเปนไนกรีนีที่สาลเห็นมีเหตุผลอันสมควนและเพื่อประโยชน์แห่งความยุตติธัม สาลย่อมมีอำนาดรับบัญชีระบุพยานได้ตามมาตรา 87 (2)

ทำพินัยกรรม์ตั้งตรัสต์ก่อนประมวลแพ่ง ฯ บรรพ 6 ห้ามไม่ให้ขายทรัพย์โดยให้ญาติอยู่อาศัยและมีหัวหน้าปกครองนั้น นับว่าสมบูรณ์ตามกฎหมาย ผู้มีชื่อในโฉนดเป็นเจ้าของร่วมกับผู้อื่นจะรังวัดแบ่งที่ดินเอาเองไม่ได้ ผู้ปกครองทรัพย์ซึ่งมีส่วนเป็นเจ้าของในที่ดินได้รังวัดเพื่อแบ่งที่ดินเอาเองนั้นยังไม่เป็นเหตุให้ถอดถอนจากเป็นผู้ปกครองทรัพย์

เมื่อโจทก์ได้ยื่นระบุพะยานไว้ในชั้นไต่สวนมูลฟ้องแล้วในชั้นพิจารณาไม่ต้องยื่นบัญชีระบุพะยานซ้ำอีก

แม้จำเลยจะยื่นบัญชีระบุพะยานภายหลังที่ โจทก์สืบพะยานไปหมดแล้วก็ตามถ้าาลเห็นว่าเพื่อประโยชน์แห่งความยุตติธรรมจำเป็นจะต้องสืบพะยานหลักฐาน
++สำคัญเกี่ยวกับประเด็นข้อสำคัญในคดี ศาลก็มีอำนาจรับฟังพะยานหลักฐานนั้นได้

เมื่อสืบพะยานอัยยการโจทก์หมดแล้ว เจ้าทรัพย์ร้องขอเข้าเป็นโจทก์ร่วมและในวันนัดสืบพะยานจำเลยเจ้าทรัพย์ขอสืบพะยานอีก แต่ไม่ได้นำมาในกรณีเช่นนี้ศาลใช้ดุลยพินิจไม่ให้สืบพะยานได้ไม่ผิดกฎหมาย

ยื่นคำร้องขอระบุพะยานในวันนัดไต่สวนพะยานนั้นเองดังนี้ไม่ต้องด้วยประมวลวิธีพิจารณาแพ่ง ม.88 ศาลสั่งไม่ยอมให้สืบพะยานนั้นได้ยอมเข้าค้ำประกันหนี้ที่จำเลยจะต้องใช้แก่โจทก์ตามคำพิพากษาในศาลแล้ว ศาลได้พิพากษาให้เป็นไปตามยอมนั้นแล้ว จะมาทำการแปลงหนี้ใหม่กันเองนอกศาลก็ย่อมทำได้ และเมื่อเวลาแปลงหนี้ใหม่ดังนั้นแล้วอีกฝ่ายหนึ่งจะมาร้องขอให้ศาลบังคับตามสัญญาค้ำประกันนั้นต่อไปอีกไม่ได้
ผู้ค้ำประกันทำหนังสือกู้ให้เจ้าหนี ๆ รับหนังสือกู้นั้นและยังได้รับดอกเบี้ยด้วยถือว่าตกลงแปลงหนี้ใหม่ต่อกัน
ฝ่ายที่มีหน้าที่นำสืบไม่ได้นำพะยานมาสืบ ถ้าปรากฎจากพะยานของอีกฝ่ายหนึ่ง ศาลก็รับฟังมาเป็นประโยชน์แก่คดีของฝ่ายที่นำสืบได้

โจทก์ยื่นคำร้องขออ้างพะยานเอกสารเพิ่มเติมในชั้น+ แต่เอกสารเหล่านั้นเป็นหนังสือราชการซึ่งใคร ๆ มีโอกาศไปขอตรวจดูได้และชั้นพิจารณาก็มีเหตุที่โจทก์ควรทราบว่าเอกสารเหล่า+มีอยู่+โจทก์หาได้อ้างไม่+ไม่รับฟังพะยานเอกสารในชั้นฎีกา