คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 798

การซื้อขายรถยนต์นั้น เมื่อการซื้อขายสำเร็จแล้วกรรมสิทธิ์ในรถยนต์ก็โอนไปยังผู้ซื้อทันทีเลขหมายและทะเบียนรถยนต์นั้นมิใช่เป็นหลักฐานแห่งกรรมสิทธิ์ ตามกฎหมายแพ่งแต่อย่างใด เป็นเรื่องการควบคุมการใช้ยานพาหนะเท่านั้น
มอบรถยนต์ให้เขาไปขายให้เขาจึงได้จัดการขายไป โดยมอบรถยนต์แก่ผู้ซื้อไปแล้ว และรับชำระราคาบางส่วนแล้วดังนี้ ในกรณีเช่นนี้ การซื้อขายก็ดี การตั้งตัวแทนก็ดี กฎหมายมิได้บังคับให้ทำหลักฐานเป็นหนังสือ

การลงชื่อรับรองลายพิมพ์นิ้วมือตาม ป.ม.แพ่งฯมาตรา 9 ในใบมอบฉันทะให้โอนที่ดิน(ยกให้) นั้น พยานผู้ลงชื่อจำต้องรู้เห็นในการพิมพ์ลายนิ้วมือ มิฉะนั้นจะเรียกว่าเป็นการรับรองลายพิมพ์นิ้วมือตามกฎหมาย หาได้ไม่ ผู้รับมรดกของผู้มอบฉันทะของเพิกถอนการโอนได้

การลงชื่อรับรองลายพิมพ์นิ้วมือตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 9 ในใบมอบฉันทะให้โอนที่ดิน (ยกให้)นั้น พยานผู้ลงชื่อจำต้องรู้เห็นในการพิมพ์ลายนิ้วมือ มิฉะนั้นจะเรียกว่าเป็นการรับรองลายพิมพ์นิ้วมือตามกฎหมาย หาได้ไม่ผู้รับมรดกของผู้มอบฉันทะขอเพิกถอนการโอนได้

ตั้งตัวแทนจัดการร้านค้าของตัวการแล้ว ตัวการไปต่างประเทศเสียชั่วคราว ในระหว่างที่ตัวการไปอยู่ต่างประเทศนั้น ตัวแทนซึ่งเป็นผู้จัดการร้านได้กู้ยืมเงินของบุคคลภายนอกมาใช้จ่ายในกิจการค้าของร้านตัวการ ผู้ให้กู้ก็เข้าใจว่าตัวแทนมีสิทธิทำการกู้ยืมเงินไปใช้ในกิจการค้านั้นได้เช่นนี้ เข้าลักษณะตัวแทนตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 821,822 แม้ตัวการจะไม่ได้ตั้งตัวแทนเป็นหนังสือ ตัวการก็ต้องรับผิดในจำนวนเงินที่ตัวแทนไปกู้เขามาดังกล่าว

ตั้งตัวแทนจัดการร้านค้าของตัวการแล้ว ตัวการไปต่างประเทศเสียชั่วคราวในระหว่างที่ตัวการไปอยู่ต่างประเทศนั้น ตัวแทนซึ่งเป็นผู้จัดการร้านได้กู้ยืมเงินของบุคคลภายนอกมาใช้จ่ายในกิจการค้าของร้านตัวการผู้ให้กู้ก็เข้าใจว่าตัวแทนมีสิทธิทำการกู้ยืมเงินไปใช้ในกิจการค้านั้นได้เช่นนี้ เข้าลักษณะตัวแทนตาม ป.ม.แพ่งฯมาตรา 821, 822 แม้ตัวการจะไม่ได้ตั้งตัวแทนเป็นหนังสือ ตัวการก็ต้องรับผิดในจำนวนเงินที่ตัวแทนไปกู้เขามาดังกล่าว

การที่เจ้าของร่วมในหนี้จำนวนหนึ่ง แต่คนเดียวได้เอาเงินจำนวนนั้นไปรับจำนองที่พิพาท และได้ขอพิสูจน์หนี้จำนอง เต็มตามสัญญาจำนอง ตลอดจนได้ซื้อทอดตลาดที่พิาพทโอนใส่ชื่อเป็นผู้ซื้อแต่คนเดียว ก็ดี ดังนี้ ถือว่าเป็นการจัดการแทนเจ้าของร่วมคนอื่น ๆ ด้วย ซึ่งไม่จำเป็นต้องมีหลักฐานการตั้งตัวแทนและจกยกอายุความได้สิทธิหรือเสียสิทธิ มาต่อสู้ไม่ได้ เจ้าของร่วมคนอื่นฟ้องขอแบ่งแยกส่วนกรรมสิทธิในที่พิพาทได้

การที่เจ้าของร่วมในหนี้จำนวนหนึ่ง แต่คนเดียวได้เอาเงินจำนวนนั้นไปรับจำนองที่พิพาท และได้ขอพิสูจน์หนี้จำนอง เต็มตามสัญญาจำนองตลอดจนได้ซื้อทอดตลาดที่พิพาทโอนใส่ชื่อเป็นผู้ซื้อแต่คนเดียว ก็ดี ดังนี้ถือว่าเป็นการจัดการแทนเจ้าของร่วมคนอื่นๆด้วย ซึ่งไม่จำต้องมีหลักฐานการตั้งตัวแทนและจะยกอายุความได้สิทธิหรือเสียสิทธิ์ มาต่อสู้ไม่ได้ เจ้าของร่วมคนอื่นฟ้องขอแบ่งแยกส่วนกรรมสิทธิ์ในที่พิพาทได้

คดีที่โจทก์ฟ้องว่าให้จำเลยเป็นตัวแทนไปรับโอนการเช่าและเช่าตึกมาแล้วกลับไม่ยอมโอนให้โจทก์นั้น เป็นเรื่องตัวการเรียกร้องเอาผลประโยชน์จากการที่ตัวแทนกระทำ แม้การตั้งตัวแทนไม่มีหนังสือ ตัวแทนก็มีหน้าที่ต้องคืนให้โจทก์ ศาลจะยกเอาเหตุการตั้งตัวแทนไม่มีหนังสือมายกฟ้องโจทก์เสียมิได้ (อ้างฎีกา 640/2489)
คดีที่ศาลฎีกายกคำพิพากษาศาลล่างให้ศาลชั้นต้นพิพากษาใหม่เนื่องจากศาลชั้นต้นยกบทกฎหมายขึ้นยกฟ้องโจทก์โดยไม่ตรงกับรูปคดีนั้นศาลฎีกามีอำนาจที่จะยกเว้นมิให้โจทก์ต้องเสียค่าธรรมเนียมศาลในการอุทธรณ์ฎีกาต่อไปได้

คดีที่โจทก์ฟ้องว่าให้จำเลยเป็นตัวแทนไปรับโอนการเช่าและเช่าตึกมาแล้วกลับไม่ยอมโอนให้โจทก์นั้นเป็นเรื่อง ตัวการเรียร้องเอาผลประโยชน์จากการที่ตัวแทนกระทำ แม้การตั้งตัวแทนไม่มีหนังสือตัวแทนก็มีหน้าที่ต้องคืนให้โจทก์ศาลจะยกเอาเหตุการตั้งตัวแทนไม่มีหนังสือมายก ฟ้องโจทก์เสียมิได้
(อ้างฏีกา 640/2489)
คดีที่ศาลฎีกายกคำพิพากษาศาลล่างให้ศาลชั้นต้นพิพากษาใหม่เนื่องจากศาลชั้นต้นยกบทกฎหมายขึ้นยกฟ้องโจทก์โดยไม่ตรงกับรูปคดีนั้น ศาลฎีกามีอำนาจที่จะยกเว้นมิให้โจทก์ต้องเสียค่าธรรมเนียมศาลในการอุทธรณ์ฎีกาต่อไปได้

มาตรา 798 ที่บัญญัติว่า การตั้งตัวแทนต้องทำเป็นหนังสือหรือมีหลักฐานเป็นหนังสือ สำหรับกิจการที่ท่านบังคับไว้ว่าต้องทำเป็นหนังสือหรือมีหลักฐานเป็นหนังสือนั้น เป็นกรณีสำหรับการที่บุคคลกระทำการตั้งตัวแทนโดยมีการตกลงกันระหว่างตัวการและตัวแทนเช่นนั้นจริง ๆ
ส่วนมาตรา 821 นั้น เป็นกรณีที่มิได้มีการตั้งตัวแทนกันโดยจริงจัง แต่ว่าเป็นกรณีที่บุคคลหนึ่งแสดงออกต่อบุคคลภายนอกผู้สุจริต หรือยอมให้บุคคลอีกบุคคลหนึ่งแสดงออกต่อบุคคลภายนอกผู้สุจริตนั้น ให้เขาหลงเชื่อว่าบุคคลอีกคนหนึ่งนั้นเป็นตัวแทนของตน กฎหมายจึงบัญญัติให้บุคคลซึ่งแสดงออกหรือยอมให้เขาแสดงออกซึ่งความไม่จริงนั้น ต้องรับผิดชอบต่อบุคคลภายนอกผู้สุจริต ต้องรับผิดต่อบุคคลภายนอกผู้สุจริต เสมือนหนึ่งว่าบุคคลอีกคนหนึ่งนั้นเป็นตัวแทนของตน
ฉะนั้นในกรณีที่บุคคลภายนอกฟ้องร้องจำเลยให้ต้องรับผิดในการกระทำอันไม่เป็นจริงของจำเลย โดยการเชิดผู้อื่นให้เขาหลงเชื่อว่าเป็นตัวแทนของตนแล้ว จำเลยจะอ้างมาตรา 798 มาแก้ตัวให้พ้นจากความรับผิดไม่ได้