คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.วิ.พ. ม. 229

การสั่งขยายระยะเวลาที่กฎหมายกำหนดไว้ จะสั่งได้ต่อเมื่อมีพฤติการณ์พิเศษ และสั่งก่อนสิ้นระยะเวลา เว้นแต่มีเหตุสุดวิสัย
การที่ผู้อุทธรณ์ไม่วางเงินค่าธรรมเนียมที่จะต้องเสียแทนอีกฝ่ายหนึ่ง ในอายุความอุทธรณ์โดยไม่รู้เท่าถึงการนั้น ไม่นับว่าเป็นพฤติการณ์พิเศษที่ศาลจะสั่งขยายเวลาวางเงินได้
ศาลสั่งรับอุทธรณ์ไว้แล้ว แต่ผู้อุทธรณ์วางเงินค่าธรรมเนียมที่จะใช้แทนอีกฝ่ายหนึ่ง เมื่อพ้นอายุอุทธรณ์ก็ถือว่าเป็นอุทธรณ์ที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย

ศาลมีอำนาจสั่งให้ดำเนินคดีอย่างคนอนาถา โดยยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลบางส่วนตาม ม.149 ได้
คู่ความมีสิทธิยื่นคำร้องขอให้พิจารณาคำร้องขออุทธรณ์อย่างคนอนาถาที่ศาลสั่งยกใหม่ได้ แม้ภายหลังกำหนดอายุความอุทธรณ์ 1 เดือนตาม ม.156 วรรคท้าย
การที่ศาลสั่งยกเว้นไม่ต้องวางเงินที่ต้องใช้แก่คู่ความอีกฝ่าย และสั่งรับอุทธรณ์นั้นถือว่าเป็นการที่ศาลสั่งอนุญาตให้ดำเนินคดีอย่างคนอนาถา ดังนั้นการที่ผู้อุทธรณ์นำเงินค่าธรรมเนียมที่ศาลไม่อนุญาตให้อนาถามาชำระต่อศาลตามคำสั่งเมื่อพ้นกำหนด 1 เดือนก็ไม่ทำให้คดีนั้นขาดอายุความ

คดีที่ศาลฎีกาย้อนสำนวนไปให้ศาลอุทธรณ์พิจารณาพิพากษาใหม่นั้น เมื่อศาลอุทธรณ์พิพากษาใหม่และส่งไปอ่านให้คู่ความฟังแล้วแต่คู่ความไม่ยื่นฎีกาเสียภายในอายุฎีกาครั้นเกินกำหนดแล้ว คู่ความจะมาร้องขอต่อศาลชั้นต้นให้ส่งสำนวนไปยังศาลฎีกาอีกไม่ได้

คู่ความยื่นอุทธรณ์ต่อศาลภายในกำหนดอายุความอุทธรณ์หนึ่งเดือน พร้อมด้วยยื่นคำร้องขอว่าความอย่างคนอนาถา หลังจากนั้น 7 วันก็ขอเสียค่าธรรมเนียมและวางเงินค่าธรรมเนียมที่ต้องใช้ตามคำพิพากษาศาลชั้นต้นเช่นนี้ ศาลสั่งรับอุทธรณ์นั้นไว้พิจารณาได้ แม้วันเสียค่าธรรมเนียมและวางเงินค่าธรรมเนียมดังกล่าวแล้วจะเกินอายุความอุทธรณ์หนึ่งเดือนก็ตาม

คู่ความยื่นอุธรน์ต่อสาลพายไนกำหนดอายุความอุธรน์หนึ่งเดือน พร้อมด้วยยื่นคำร้องขอว่าความหย่างคนอนาถา หลังนั้น 7 วันก็ขอเสียค่าทำเนียมและวางเงินค่าทำเนียมที่ต้องไช้ตามคำพิพากสาสาลชั้นต้น เช่นนี้ สาลสั่งรับอุธรน์นั้นไว้พิจารนาได้ แม้วันเสียค่าทำเนียมและวางเงินค่าทำเนียมดังกล่าวแล้วจะเกินอายุความอุธรน์หนึ่งเดือนก็ตาม

โจทก์ยื่นคำร้องขอว่าความอย่างคนอนาถาพร้อมกับฎีกาภายในอายุความ ถ้าศาลสั่งยกคำร้องนั้น จะเสียค่าธรรมเนียมภายหลังวันฟังคำพิพากษาศาลอุทธรณ์กว่า 1 เดือนโดยศาลมิได้สั่งขยายระยะเวลาให้ไว้ไม่ได้ ต้องถือว่าฎีกานั้นขาดอายุความแล้ว(อ้างฎีกาที่ 261/2486)

โจทยื่นคำร้องขอว่าความหย่างคนอนาถาพร้อมกับดีกาพายไนอายุความ ถ้าสาลสั่งยกคำร้องนั้น จะเสียค่าทำเนียมพายหลังวันฟังคำพิพากสาสาลอุธรน์กว่า 1 เดือน โดยสาลมิได้สั่งขายระยะเวลาไห้ไว้ไม่ได้ ต้องถือว่าดีกานั้นขาดอายุความแล้ว
(อ้างดีกาที่ 261/2486)

ยื่นคำร้องขอว่าความหย่างคนอนาถาพร้อมกับดีกาพายไนอายุความ ถ้าสาลสั่งยกคำร้องนั้น จะเสียค่าทำเนียมพายหลังวันฟังคำพิพากสาสาลอุธรน์กว่า 1 เดือน โดยสาลมิได้สั่งขยายระยะเวลาไห้ไว้ไม่ได้ ต้องถือว่าดีกานั้นขาดอายุความแล้ว

ยื่นคำร้องขอว่าความอย่างคนอนาถาพร้อมกับฎีกาภายในอายุความถ้าศาลสั่งยกคำร้องนั้น จะเสียค่าธรรมเนียมภายหลังวันฟังคำพิพากษาศาลอุทธรณ์กว่า 1 เดือน โดยศาลมิได้สั่งขยายระยะเวลาให้ไว้ไม่ได้ต้องถือว่าฎีกานั้นขาดอายุความแล้ว ประชุมใหญ่ครั้งที่ 3/2486

ยื่นฟ้องอุทธรณ์โดยมิได้นำเงินค่าธรรมเนียมมาวางศาลพร้อมกับฟ้องอุทธรณ์ เมื่อจะขอผัดต้องยื่นเป็นคำร้องไม่ใช่คำแถลง
ศาลย่อมมีอำนาจที่จะขยายหรือย่นระยะเวลาให้วางค่าธรรมเนียมที่จะต้องเสียแทนอีกฝ่ายหนึ่งได้ ในเมื่อมีพฤติการณ์พิเศษตามมาตรา 23 ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง