คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 572

โจทก์จำเลยได้ทำสัญญากันว่า จำเลยจะขายโรงเรือนพิพาทเป็นเงิน 42000 บาทแก่โจทก์ โดยจะไปโอนกรรมสิทธิกันตามกฎหมาย เมื่อได้ชำระเงินเสร็จแล้ว ในวันทำสัญญาชำระเงิน 12000 บาทภายในสิ้นเดือนกรกฎา, สิงหา, และกันยา ศกนั้น ชำระอีกงวดละหมื่นบาท และมีเงื่อนไขว่าถ้านายหมาจั๊วผู้เช่าไม่สามารถจะใช้เรือนโรงนี้ประกอบการค้าฝิ่นจนถึงสิ้นเดือนธันวาคมจำเลยจะยอมซื้อคืนด้วยราคาเดิม โดยระหว่างนั้นจำเลยถูกเจ้าของที่ฟ้องขับไล่เรือนโรงรายนี้อยู่ ดังนี้ สัญญานี้จึงเป็นสัญญาจะขาย ไม่ใช่สัญญาเช่าซื้อ.

โจทก์จำเลยได้ทำสัญญากันว่า จำเลยจะขายโรงเรือนพิพาทเป็นเงิน 42000 บาทแก่โจทก์ โดยจะไปโอนกรรมสิทธิ์กันตามกฎหมาย เมื่อได้ชำระเงินเสร็จแล้ว ในวันทำสัญญาชำระเงิน 12000 บาทภายในสิ้นเดือนกรกฎา,สิงหา,และกันยาศกนั้น ชำระอีกงวดละหมื่นบาท และมีเงื่อนไขว่าถ้านายหมาจั๊วผู้เช่าไม่สามารถจะใช้เรือนโรงนี้ประกอบการค้าฝิ่นจนถึงสิ้นเดือนธันวาคม จำเลยจะยอมซื้อคืนด้วยราคาเดิม โดยระหว่างนั้นจำเลยถูกเจ้าของที่ฟ้องขับไล่เรือนโรงรายนี้อยู่ ดังนี้ สัญญานี้จึงเป็นสัญญาจะขาย ไม่ใช่สัญญาเช่าซื้อ

ตามสัญญากล่าวว่า "ผู้เช่าซื้อยอมให้ผู้ให้เช่าเรียกร้องราคาที่นาเมื่อหนึ่งเมื่อใดได้ ในเมื่อผู้ให้เช่าต้องการ" เช่นนี้ไม่ได้ตกลงกันว่าจะใช้เงินกันเป็นจำนวนเท่านั้นเท่านี้คราว ไม่เป็นสัญญาเช่าซื้อ แต่เป็นสัญญาจะซื้อขาย
สัญญาจะซื้อขายที่ดินกันนั้น ถ้าผู้ซื้อไม่ฟ้องขอให้ผู้รับมฤดกผู้ขายโอนที่ดินภายใน 1 ปีย่อมขาดอายุความ

ตามสัญญากล่าวว่า 'ผู้เช่าซื้อยอมให้ผู้ให้เช่าเรียกร้องราคาที่นาเมื่อหนึ่งเมื่อใดได้ ในเมื่อผู้ให้เช่าต้องการ' เช่นนี้ไม่ได้ตกลงกันว่าจะใช้เงินกันเป็นจำนวนเท่านั้นเท่านี้คราว ไม่เป็นสัญญาเช่าซื้อ แต่เป็นสัญญาจะซื้อขาย
สัญญาจะซื้อขายที่ดินกันนั้น ถ้าผู้ซื้อไม่ฟ้องขอให้ผู้รับมรดกผู้ขายโอนที่ดินภายใน 1 ปี ย่อมขาดอายุความ

ให้เช่าเรือไปทำการงานของผู้ให้เช่าโดยมีข้อสัญญาว่า ถ้าฝ่ายผู้เช่าชำระค่าเช่าเท่าราคาเรือ และฝ่ายผู้ให้เช่าบอกเลิกสัญญา ผู้ให้เช่ายอมยกกรรมสิทธิให้ผู้เช่าดังนี้ ไม่เป็นข้อสัญญาขัดต่อความสงบเรียบร้อยของประชาชน และไม่ต้องมีการสืบพะยานบุคคลประกอบ ในกรณีเช่นนี้ผู้เช่าจะฟ้องเรียกกรรมสิทธิในเรือได้ฉะเพาะแต่ผู้ให้เช่าบอกเลิกสัญญาเท่านั้น

การซื้อขายเกินร้อยบาทโดยมีเงื่อนไขที่จะต้องชำระราคาหลายงวดนั้นผู้ขายจะต้องออกใบรับทุกคราวที่ได้รับชำระราคา

เช่าซื้อรถยนต์แล้วถูกเกนฑ์รถไปไช้ราชการทหานโดยไม่มีกำหนดจะส่งคืนเมื่อได เมื่อผู้เช่าซื้อบอกเลิกสัญญาแล้ว คู่กรนีก็ต้องกลับคืนถานะเดิม ผู้ไห้เช่าจะริบเงินที่ผู้เช่าซื้อชำระไว้ไนวันทำสัญญาไม่ได้
เงินที่ผู้เช่าซื้อชำระไนวันทำสัญญานั้น ไม่ไช่เปนค่าเช่าหย่างเดียวและถ้าผู้ไห้เช่าไม่นำสืบถึงค่าแห่งการไช้รถของผู้เช่าซื้อแล้ว ก็ต้องคืนเงินเต็มจำนวนนั้น

เช่าซื้อรถยนต์แล้วถูกเกณฑ์รถไปใช้ราชการทหารโดยไม่มีกำหนดจะส่งคืนเมื่อใด เมื่อผู้เช่าซื้อบอกเลิกสัญญาแล้วคู่กรณีก็ต้องกลับคืนฐานะเดิม ผู้ให้เช่าจะริบเงินที่ผู้เช่าซื้อชำระไว้ในวันทำสัญญาไม่ได้
เงินที่ผู้เช่าซื้อชำระในวันทำสัญญานั้นไม่ใช่เป็นค่าเช่าอย่างเดียวและถ้าผู้ให้เช่าไม่นำสืบถึงค่าแห่งการใช้รถของผู้เช่าซื้อแล้ว ก็ต้องคืนเงินเต็มจำนวนนั้น

โจทฟ้องว่าจำเลยผิดสัญญาเช่าเรียกเรือกลไฟคืน การที่จำเลยนำพยานบุคคลมาสืบว่าเรือลำนี้จำเลยเปนผู้ซื้อแต่เงินไม่พอจึงกู้เงินโจทแล้วไส่ชื่อโจทเปนเจ้าของเรือ เช่นนี้เปนการสืบเพื่อแก้ไขข้อความไนสัญญาเช่าสัญญาโอนกัมสิทธิเรือซึ่งเปนการไม่ชอบด้วยมาตรา 94 (ข) ประมวนวิธีพิจารนาแพ่ง สาลไม่ควนรับฟังข้อความเหล่านั้น

โจทก์ฟ้องว่าจำเลยผิดสัญญาเช่าเรียกเรือกลไฟคืน. การที่จำเลยนำพยานบุคคลมาสืบว่าเรือลำนี้จำเลยเป็นผู้ซื้อแต่เงินไม่พอจึงกู้เงินโจทก์แล้วใส่ชื่อโจทก์เป็นเจ้าของเรือ.เช่นนี้เป็นการสืบเพื่อแก้ไขข้อความในสัญญาเช่าสัญญาโอนกรรมสิทธิ์เรือซึ่งเป็นการไม่ชอบด้วยมาตรา 94(ข)ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง. ศาลไม่ควรรับฟังข้อความเหล่านั้น. ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 27/2485.