คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 193

โจทก์ฟ้องพี่ชายต่างมารดาซึ่งร่วมเป็นผู้จัดการมรดกของบิดาโจทก์ว่าปิดบังทรัพย์มรดกบางรายการ โจทก์เคยบอกให้นำมาแบ่งก็เพิกเฉย ขอให้บังคับให้ชำระเงินส่วนแบ่งของโจทก์ จำเลยให้การว่า การจัดการแบ่งมรดกรายนี้มารดาโจทก์เป็นผู้จัดการมรดกร่วมกับจำเลยและนางสาวพรรณี ได้ทำสัญญาแบ่งมรดกให้ทายาททุกคนได้รับเรียบร้อยไปแล้วจนบัดนี้เป็นเวลาเกินกว่า 5 ปี โจทก์ไม่มีอำนาจนำคดีมาฟ้องร้องได้แล้ว ดังนี้ ย่อมเห็นได้ว่าจำเลยอ้างอายุความที่เกี่ยวแก่การจัดการมรดก ซึ่งห้ามมิให้ทายาทฟ้องเกินกว่า 5 ปีนับแต่การจัดการมรดกสิ้นสุดลงตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1733 แต่คดีนี้โจทก์ฟ้องเรียกมรดกที่จำเลยปิดบังไว้ ไม่เกี่ยวกับการจัดการมรดก ทั้งปรากฎว่าเมื่อปี พ.ศ. 2499 (นับถึงวันฟ้องไม่เกิน 5 ปี) ก็ยังมีการแบ่งมรดกกันอีก คดีจึงไม่ขาดอายุความตามมาตรา 1733 และคดีนี้เป็นที่เห็นได้ชัดว่าจำเลยมีความประสงค์ยกอายุความซึ่งเกี่ยวด้วยการจัดการมรดกขึ้นต่อสู้โดยตรงแต่อย่างเดียว มิได้ยกอายุความตามมาตรา 1754 ขึ้นต่อสู้ จึงไม่มีประเด็นที่จะต้องวินิจฉัยว่าขาดอายุความตามมาตรา 1754 หรือไม่ จำเลยจะอ้างว่าจำเลยได้ยกอายุความขึ้นต่อสู้แล้ว
แม้ไม่ได้อ้างบทมาตรามาด้วย ก็เป็นหน้าที่ศาลที่จะวินิจฉัยว่าจะยกกฎหมายใดมาปรับคดีและมีอายุความเท่าใดนั้น หาได้ไม่

แม้ศาลจะฟังว่าโจทก์ไม่มีอำนาจฟ้องเรียกที่ดินพิพาทคืนจากจำเลยได้ เพราะโจทก์ฟ้งอคดีภายหลังที่จำเลยเข้าแย่งการครอบครองเกิน 1 ปีตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1375 ก็ตาม แต่เมื่อโจทก์ได้ฟ้องให้จำเลยชดใช้ค่าเสียหายในการที่จำเลยได้เข้าแย่งการครอบครองมาในฟ้องด้วย โดยจำเลยมิได้ยกอายุความเรื่องละเมิดขึ้นต่อสู้ ดังนี้ ศาลย่อมพิพากษาให้จำเลยชดใช้ค่าเสียหายให้โจทก์ได้

คู่ความฎีกาว่าศาลพิพากษาเกินจากคำขอของโจทก์ แต่มิได้ยกขึ้นกล่าวอ้างในชั้นศาลอุทธรณ์ในชั้นฎีกาแม้โจทก์จะอ้างว่าเป็นปัญหาเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยของประชาชนก็ดี เมื่อศาลฎีกาเห็นว่าศาลอุทธรณ์มิได้วินิจฉัยแก้คำพิพากษาศาลชั้นต้นในข้อนี้ ศาลฎีกาก็อาจเห็นว่าคดีไม่มีเหตุอันสมควรที่จะยกขึ้นวินิจฉัยแก้ไข คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ในข้อนี้ได้
เรื่องอายุความนั้น ถ้าหากมิได้ยกขึ้นต่อสู้ไว้ตั้งแต่ศาลชั้นต้นแล้ว ศาลจะอ้างเอามาเป็นเหตุยกฟ้องหาได้ไม่

คู่ความฎีกาว่าศาลพิพากษาเกินจากคำขอของโจทก์แต่มิได้ยกขึ้นกล่าวอ้างในชั้นศาลอุทธรณ์ในชั้นฎีกาแม้โจทก์จะอ้างว่าเป็นปัญหาเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อยของประชาชนก็ดี เมื่อศาลฎีกาเห็นว่าศาลอุทธรณ์มิได้วินิจฉัยแก้คำพิพากษาศาลชั้นต้นในข้อนี้ศาลฎีกาก็อาจเห็นว่าคดีไม่มีเหตุอันสมควรที่จะยกขึ้นวินิจฉัยแก้ไขคำพิพากษาศาลอุทธรณ์ในข้อนี้ได้
เรื่องอายุความนั้น ถ้าหากมิได้ยกขึ้นต่อสู้ไว้ตั้งแต่ศาลชั้นต้นแล้วศาลจะอ้างเอามาเป็นเหตุยกฟ้องหาได้ไม่

จำเลยยื่นคำให้การเพิ่มเติมยกข้อต่อสู้เรื่องอายุความศาลชั้นต้นสั่งไม่อนุญาต แม้ศาลจะให้จำเลยชนะคดีโดยอาศัยเหตุอื่น แต่ต่อมาชั้นอุทธรณ์จำเลยมิได้ยกเรื่องอายุความขึ้นตต่อสู้เช่นนี้ ถือว่าจำเลยไม่ติดใจในปัญหาเรื่องอายุความต่อไปแล้ว ไม่มีประเด็นที่ศาลฎีกาจะต้องวินิจฉัย
เรื่องอายุความในคดีแพ่งศาลจะอ้างขึ้นเองโดยคู่ความมิได้ยกขึ้นต่อสู้ไม่ได้ แม้ในคดีก่อนศาลจะเคยวินิจฉัยว่าคู่ความมีสิทธิที่จะฟ้องร้องได้ภายในอายุความก็มิได้หมายความว่าศาลจะยกเรื่องอายุความขึ้นวินิจฉัยได้เอง

จำเลยยื่นคำให้การเพิ่มเติมยกข้อต่อสู้เรื่องอายุความศาลชั้นต้นสั่งไม่อนุญาตแม้ศาลจะให้จำเลยชนะคดีโดยอาศัยเหตุอื่น แต่ต่อมาชั้นอุทธรณ์จำเลยมิได้ยกเรื่องอายุความขึ้นต่อสู้เช่นนี้ถือว่าจำเลยไม่ติดใจในปัญหาเรื่องอายุความต่อไปแล้วไม่มีประเด็นที่ศาลฎีกาจะต้องวินิจฉัย
เรื่องอายุความในคดีแพ่งศาลจะอ้างขึ้นเองโดยคู่ความมิได้ยกขึ้นต่อสู้ไม่ได้แม้ในคดีก่อนศาลจะเคยวินิจฉัยว่าคู่ความมีสิทธิที่จะฟ้องร้องได้ภายในอายุความ ก็มิได้หมายความว่าศาลจะยกเรื่องอายุความขึ้นวินิจฉัยได้เอง

ฟ้องเรียกค่าเสียหายละเมิด แต่ไม่ได้กล่าวในฟ้องว่าจำเลยได้กระทำผิดในทางอาญาต่อโจทก์ คดีจึงนับอายุความตาม ป.พ.พ.มาตรา 448 วรรค 2 ไม่ได้
การที่จำเลยรับด้วยวาจาว่าจะพิจารณาชดใช้ค่าเสียหายให้ ไม่เป็นการรับสภาพหนี้ตามมาตรา 172
จำเลยร้องทุกข์ว่าโจทก์กระทำผิดทางอาญา ต่อมาโจทก์ถูกฟ้องจนศาลพิพากษายกฟ้องถูกละเมิดตั้งแต่วันที่จำเลยร้องทุกข์ ไม่ใช่เมื่อศาลยกฟ้อง
เมื่อจำเลยยกข้อต่อสู้ว่าคดีโจทก์ขาดอายุความแล้ว เป็นหน้าที่ศาลจะต้องปรับมาตราเอง จำเลยไม่ต้องยกบทกฎหมายมาโดยแจ้งชัด

ฟ้องเรียกค่าเสียหายฐานละเมิดแต่ไม่ได้กล่าวในฟ้องว่าจำเลยได้กระทำผิดในทางอาญาต่อโจทก์คดีจึงนับอายุความตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 448 วรรคสอง ไม่ได้
การที่จำเลยรับด้วยวาจาว่าจะพิจารณาชดใช้ค่าเสียหายให้ไม่เป็นการรับสภาพหนี้ตามมาตรา 172
จำเลยร้องทุกข์ว่าโจทก์กระทำผิดทางอาญาต่อมาโจทก์ถูกฟ้องจนศาลพิพากษายกฟ้องแล้วนั้นสิทธิของโจทก์ย่อมถูกละเมิดตั้งแต่วันที่จำเลยร้องทุกข์ ไม่ใช่เมื่อศาลยกฟ้อง
เมื่อจำเลยยกข้อต่อสู้ว่าคดีโจทก์ขาดอายุความแล้วเป็นหน้าที่ศาลจะต้องปรับบทมาตราเอง จำเลยไม่ต้องยกบทกฎหมายมาโดยแจ้งชัด

โจทก์ฟ้องขอหย่าขาดจากสามีภริยากับจำเลยๆ ต่อสู้ปฏิเสธเหตุหย่า มิได้ยกเอาอายุความขึ้นต่อสู้ไว้ แม้ภายหลังจำเลยจะยื่นคำร้องขอให้ศาลยกฟ้องโจทก์เสียโดยอ้างว่า คดีของโจทก์ขาดอายุความแล้ว ก็ดี คำร้องดังกล่าวก็มิใช่เป็นคำให้การเพิ่มเติม ศาลจึงจะยกเอาเรื่องอายุความขึ้นเป็นเหตุยกฟ้องโจทก์ไม่ได้

โจทก์ฟ้องขอหย่าขาดจากสามีภริยากับจำเลย จำเลยต่อสู้ปฏิเสธเหตุหย่า มิได้ยกเอาอายุความขึ้นต่อสู้ไว้แม้ภายหลังจำเลยจะยื่นคำร้องขอให้ศาลยกฟ้องโจทก์เสียโดยอ้างว่า คดีของโจทก์ขาดอายุความแล้ว ก็ดีคำร้องดังกล่าวก็มิใช่เป็นคำให้การเพิ่มเติมศาลจึงจะยกเอาเรื่องอายุความขึ้นเป็นเหตุยกฟ้องโจทก์ไม่ได้