คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.วิ.อ. ม. 83

มีคนเอาปืนยิงมารดาของเพื่อน จึงจะเข้าจับคนร้าย แต่คนร้ายกลับชักมีดทำร้ายผู้จับ ผู้จับจึงกอดปล้ำต่อสู้เมื่อแย่งมีดได้ก็แทงผู้ร้ายไป 1 ที ผู้ร้ายล้มลงก็เอาเชือกมัด ดังนี้ แม้ผู้ร้ายจะถึงตายก็ถือได้ว่ากระทำการจับกุมผู้ร้ายและป้องกันตนพอสมควรแก่เหตุ ได้รับการยกเว้นโทษตามกฎหมายลักษณะอาญามาตรา 50

จำเลยที่ 1 เป็นปลัดอำเภอกับจำเลยที่ 3 เป็นตำรวจได้ควบคุมผู้ต้องหาในข้อหาฐานหมิ่นประมาทขัดขวางต่อสู้เจ้าพนักงาน ระหว่างควบคุมผู้ต้องหาหลบหนี จำเลยที่ 1 ได้สั่งให้จำเลยที่ 3 ยิงผู้ต้องหาขณะกำลังวิ่งหนีถึงแก่ความตาย ดังนี้ จำเลยที่ 1 และที่ 3 ย่อมมีผิดฐานฆ่าคนโดยเจตนา จำเลยที่ 3 จะอ้างว่าทำตามคำสั่ง โดยเชื่อว่าเป็นการชอบด้วยเหตุผลอันสมควรไม่ได้
การชันสูตรศพนั้นจะไม่ขุดศพขึ้นตรวจดูก็ได้ในเมื่อกรรมการผู้ชันสูตรศพเห็นว่าไม่จำเป็นเพราะได้สอบสวนผู้ชันสูตรศพเดิม และพะยานอื่นอันเป็นที่พอใจแล้ว

จำเลยที่ 1 เป็นปลัดอำเภอกับจำเลยที่ 3 เป็นตำรวจได้ควบคุมผู้ต้องหาในข้อหาฐานหมิ่นประมาทขัดขวางต่อสู้เจ้าพนักงาน ระหว่างควบคุมผู้ต้องหาหลบหนี จำเลยที่ 1 ได้สั่งให้จำเลยที่ 3 ยิงผู้ต้องหาขณะกำลังวิ่งหนีถึงแก่ความตาย ดังนี้ จำเลยที่ 1 และที่ 3 ย่อมมีผิดฐานฆ่าคนโดยเจตนา จำเลยที่ 3 จะอ้างว่าทำตามคำสั่ง โดยเชื่อว่าเป็นการชอบด้วยเหตุผลอันสมควรไม่ได้
การชันสูตรศพนั้นจะไม่ขุดศพขึ้นตรวจดูก็ได้ในเมื่อกรรมการผู้ชันสูตรศพเห็นว่าไม่จำเป็นเพราะได้สอบสวนผู้ชันสูตรศพเดิม และพยานอื่นอันเป็นที่พอใจแล้ว

ถ้าบุคคลซึ่งจะถูกจับหลบหนีหรือพยายามจะหลบหนี ผู้ทำการจับมีอำนาจใช้วิธีหรือความป้องกันทั้งหลายเท่าที่เหมาะแก่พฤติการณ์แห่งเรื่องในการจับผู้นั้น
จำเลยที่ 1 เป็นผู้ใหญ่บ้าน จำเลยที่ 2 เป็นผู้ช่วย ได้ปฏิบัติการตามหน้าที่โดยจับกุมผู้ตาย ซึ่งเป็นผู้ร้ายสำคัญเรื่องปล้นทรัพย์ ผู้ตายวิ่งหนี จำเลยที่ 1 เกรงความผิด จึงสั่งให้จำเลยที่ 2 ยิง ดั่งนี้ ถือว่าการกระทำของจำเลยเป็นการกระทำตาม ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 83 วรรค 2 แต่กระทำเกินสมควรแก่เหตุ หรือเกินไปกว่าที่กฎหมายอนุญาตให้ทำได้ตามกฎหมายลักษณะอาญามาตรา 53 (อ้างฎีกา 618/2461)

ถ้าบุคคลซึ่งจะถูกจบหลบหนีหรือพยายามจะหลบหนี ผู้ทำการจับมีอำนาจใช้วิธีหรือความป้องกันทั้งหลายเท่าที่เหมาะแก่พฤตติการณ์แห่งเรื่องในการจับผู้นั้น
จำเลยที่ 1 เป็นผู้ใหญ่บ้าน จำเลยที่ 2 เป็นผู้ช่วย ได้ปฏิบัติการตามหน้าที่โดยจับกุมผู้ตาย ซึ่งเป็นผู้ร้ายสำคัญเรื่องปล้นทรัพย์ ผู้ตายวิ่งหนี จำเลยที่ 1 เกรงความผิด จึงสั่งให้จำเลยที่ 2 ยิง ดังนี้ ถือว่าการกระทำของจำเลยเป็นการกระทำตาม ก.ม.วิ.อาญามาตรา 83 วรรค 2 แต่กระทำเกินสมควรแก่เหตุ หรือเกินไปกว่าที่กฎหมายอนุญาตให้ทำได้ตามกฎหมายลักษณะอาญามาตรา 53
(อ้างฎีกา 618/2461)

พลตำรวจตรวจการณ์ไปพบเรือบรรทุกสุราเถื่อนเรียกให้หยุดก็ไม่หยุด เมื่อเทียบเรือเข้าไปคนในเรือใช้มีดฟันถูกตำรวจ เมื่อเรือห่างกันออกมา 2 ศอก ตำรวจจึงใข้ปืนยิงตายดังนี้เป็นการฆ่าคนตายในการจับกุมเกินกว่าเหตุ

ผู้ไหย่บ้านไปตามจับผู้ต้องหาถานลักทรัพย์ ผู้ต้องหาไม่ได้ต่อสู้ ผู้ไหย่บ้านไม่มีอำนาดก็จับผู้ต้องหานั้น.
ผู้ไหย่บ้านมีอาวุธปืนไม่ได้รับอนุญาต แม้จะตั้งไจเอาปืนนั้นไปไช้ไนการจับผู้ต้องหาก็ไม่เปนเหตุไห้พ้นความผิดเพราะไม่ได้กะทำโดยจำเปน.
อ้างดีกาที่ 267/2461

ผู้ใหญ่บ้านไปตามจับผู้ต้องหาฐานลักทรัพย์ ผู้ต้องหาไม่ได้ต่อสู้ผู้ใหญ่บ้านไม่มีอำนาจตีจับผู้ต้องหานั้น ผู้ใหญ่บ้านมีอาวุธปืนไม่ได้รับอนุญาต แม้จะตั้งใจเอาปืนนั้นไปใช้ในการจับผู้ต้องหาก็ไม่เป็นเหตุให้พ้นความผิดเพราะไม่ได้กระทำโดยจำเป็น(อ้างฎีกาที่ 267/2461)

กำนันไช้ไห้ราสดรคุมตัวผู้ต้องหาไปส่งสถานีตำหรวดย่อมถือว่าหยู่ไนระหว่างควบคุมพายได้อำนาด+นัน เมื่อจำเลยมีเจตนาที่จะช่วยเหลือผู้กะทำผิดไห้หลบหนีจากที่คุมขังเช่นนี้ ย่อมมีความผิดตามม.165

กำนันใช้ให้ราษฎรคุมตัวผู้ต้องหาไปส่งสถานีตำรวจย่อมถือว่าอยู่ในระหว่างควบคุมภายใต้อำนาจกำนัน เมื่อจำเลยมีเจตนาที่จะช่วยเหลือผู้กระทำผิดให้หลบหนีจากที่คุมขังเช่นนี้ ย่อมมีความผิดตาม มาตรา 165. ประชุมใหญ่ครั้งที่ 8/2486