คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 1387

ผู้รับประทานบัตรทำเหมืองแร่ไม่มีอำนาจปิดกั้นทางสาธารณะซึ่งอยู่ในเขตประทานบัตรของตนได้ ตามพระราชบัญญัติเหมืองแร่(ฉบับที่ 6) 2483 มาตรา 6

โจทย์จำเลยปีที่ดินอยู่ติดคลองด้วยกันทั้งสองฝ่าย ซึ่งต่างก็สามารถจะใช้เป็นทางสัญจรไปมาได้โดยสะดวก แต่โจทย์ใช้คูซึ่งอยู่ในที่ดินของจำเลยเป็ฯที่เก็บเรือของโจทก์ ดังนี้ เป็นเรื่องที่โจทก์ใช้คูของจำเลยเป็นที่สำหรับเก็บเรือ มิใช่เป็นทางสัญจรไปไหน แม้จะมีการเอาเรือเข้าออกคู ก็หาใช่เป็ฯการไปมาไม่ เพราะเป็ฯเรื่องเอาเรือเข้าเก็บและเอออก-ใช้ จึงไม่ต้องด้วยลักษณะภาระจำยอมตามที่บัญญัติไว้ใน ป.ม. แพ่งฯ มาตรา 1387 เจ้าของคูย่อมปิดกั้นคูนั้นได้

โจทก์จำเลยมีที่ดินอยู่ติดคลองด้วยกันทั้งสองฝ่ายซึ่งต่างก็สามารถจะใช้เป็นทางสัญจรไปมาได้โดยสดวกแต่โจทก์ใช้คูซึ่งอยู่ในที่ดินของจำเลยเป็นที่เก็บเรือของโจทก์ดังนี้ เป็นเรื่องที่โจทก์ใช้คูของจำเลยเป็นที่สำหรับเก็บเรือ มิใช่เป็นทางสัญจรไปไหนแม้จะมีการเอาเรือเข้าออกคู ก็หาใช่เป็นการไปมาไม่ เพราะเป็นเรื่องเอาเรือเข้าเก็บ และเอาออกใช้ จึงไม่ต้องด้วยลักษณะภารจำยอมตามที่บัญญัติไว้ใน ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา1387 เจ้าของคูย่อมปิดกั้นคูนั้นได้

ลำรางน้ำในนาแปลงหนึ่งตกเป็นภาระจำยอมแก่นาข้างเคียงอยู่ก่อนแล้ว เมื่อมีผู้ซื้อนาที่มีลำรางน้ำนั้นในภายหลังผู้ซื้อถมลำรางนั้นเสียเมื่อรับโอนนาแปลงนั้น ย่อมแสดงว่า ผู้ซื้อมิได้กระทำโดยสุจริต ฉะนั้นจะอ้างประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1299 หรือ 1300 มาใช้เป็นคุณแก่ผู้ซื้อไม่ได้ เจ้าของนาข้างเคียงย่อมฟ้องผู้ซื้อให้ขุดเปิดให้เป็นทางน้ำคงคืนตามสภาพเดิมได้

ลำรางน้ำในนาแปลงหนึ่งตกเป็นภาระจำยอมแก่นาข้างเคียงอยู่ก่อนแล้ว เมื่อมีผู้ซื้อนาที่มีลำรางน้ำนั้นในภายหลังผู้ซื้อถมลำรางนั้นเสียเมื่อรับโอนนาแปลงนั้น ย่อมแสดงว่า ผู้ซื้อมิได้กระทำโดยสุจริต ฉะนั้นจะอ้าง ป.ม.แพ่ง ฯ มาตรา 1299 หรือ 1300 มาใช้เป็นคุณแก่ผู้ซื้อไม่ได้ เจ้าของนาข้างเคียงย่อมฟ้องผู้ซื้อขุดเปิดให้เป็นทางน้ำคงคืนตามสภาพเดิมได้

ผู้ขายที่ดินทำทางในที่ของตนให้บรรดาผู้ซื้อที่ดินของตนใช้เข้าออกสู่ทางสาธารณะเป็นเวลากว่า 20 ปีแล้วนั้นย่อมถือว่าเป็นทางภาระจำยอมเมื่อผู้ขายไปปลูกเรือนลงในทางนี้เสียครึ่งหนึ่ง ทำให้ใช้ทางไม่สดวกเหมือนเช่นเดิมอันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภาระจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสดวก ซึ่งต้องด้วยข้อห้ามตาม ป.ม.แพ่งมาตรา 1390 เจ้าของที่ดินจึงต้องรับผิด
คำว่า " อาศัยใช้" ทางเดินไม่หมายความว่า เป็นการอาศัยสิทธิเสมอไป อาจเป็นภาระจำยอมก็ได้

ผู้ขายที่ดินทำทางในที่ของตนให้บรรดาผู้ซื้อที่ดินของตนใช้เข้าออกสู่ทางสาธารณะเป็นเวลากว่า 20 ปีแล้วนั้น ย่อมถือว่าเป็นทางภาระจำยอมเมื่อผู้ขายไปปลูกเรือนลงในทางนี้เสียครึ่งหนึ่ง ทำให้ใช้ทางไม่สะดวกเหมือนเช่นเดิมอันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภาระจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสะดวกซึ่งต้องด้วยข้อห้ามตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1390 เจ้าของที่ดินจึงต้องรับผิด
คำว่า 'อาศัยใช้'ทางเดินไม่หมายความว่าเป็นการอาศัยสิทธิเสมอไปอาจเป็นภาระจำยอมก็ได้

โจทก์ฟ้องขอให้จำเลยเปิดทางโดยอ้างว่า โจทก์ได้ใช้มาไม่น้อยกว่า 10 ปี เกิดภาระจำยอม จำเลยต่อสู้ว่า โจทก์ใช้ทางก็โดยอาศัย ดังนี้ ศาลจำต้องวินิจฉัยประเด็นว่า โจทก์ขออาศัยเดินหรือไม่ เพราะโจทก์อาศัยเดิน ภาระจำยอมก็ไม่เกิด

โจทก์ฟ้องขอให้จำเลยเปิดทาง โดยอ้างว่า โจทก์ได้ใช้มาไม่น้อยกว่า10 ปี เกิดภาระจำยอม จำเลยต่อสู้ว่าโจทก์ใช้ทางไม่ถึง 10 ปี และการที่โจทก์ใช้ทางก็โดยอาศัย ดังนี้ ศาลจำต้องวินิจฉัยประเด็นว่า โจทก์ขออาศัยเดินหรือไม่ เพราะโจทก์อาศัยเดินจริง ภาระจำยอมก็ไม่เกิด

โจทก์ฟ้องอ้างว่า ได้ภาระจำยอมทั้งโดยอายุความ 10 ปี และโดยนิติกรรมด้วย เมื่อปรากฏว่าโจทก์ได้โดยนิติกรรมก็ใช้ได้
โจทก์เป็นทายาท จำเลยเป็นทายาทและเป็นผู้จัดการมฤดก ทำสัญญาแบ่งปันมฤดกกัน ซึ่งตามสัญญานี้ผูกพันทางเดินรายพิพาทซึ่งอยู่ในโฉนดของจำเลยให้ตกเป็นภาระจำยอมแก่ที่ดินของโจทก์ ดังนี้โจทก์ย่อมฟ้องจำเลยในฐานะที่เป็นเช้าของภารยะทรัพย์ และเป็นคู่สัญญา ในสัญญาแบ่งปันมฤดกให้ไปจดทะเบียนทางรายพิพาทเป็นภาระจำยอมได้
ภาระจำยอมซึ่งเกี่ยวกับอสังหาริมทรัพย์ซึ่งได้มาโดยทางนิติกรรมทำเป็นหนังสือ เมื่อไม่ได้จดทะเบียนก็ยังไม่บริบูรณ์ตาม ม.1299 โจทก์จะฟ้องขอให้บังคับจำเลยรื้อถอนปลูกสร้างจากทางเดินซึ่งตกอยู่ในภาระจำยอมนั้นยังไม่ได้