คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 852

สัญญาประนีประนอมยอมความที่โจทก์จำเลยทำกันมีข้อความว่า ถ้าเทศบาลสั่งแก้ไขเปลี่ยนเปลงตึกที่โจทก์รับเป็นผู้สร้างอย่างใดแล้วโจทก์ยอมรับแก้ไขเปลี่ยนแปลงตามที่เทศบาลสั่งทุกประการ ดังนี้ เมื่อโจทก์ยื่นแบบแปลนที่แก้ไขใหม่และเทศบาลสั่งอนุญาตให้โจทก์แก้ไขตามแบบแปลนใหม่นี้และรับรองว่าเป็นการถูกต้องแล้ว ก็ถือว่าโจทก์ปฏิบัติตามสัญญาประนีประนอมยอมความแล้ว เรื่องสัญญาหรือแบบแปลนเดิมที่มิได้มีข้อกำหนดอันใดเกี่ยวพันถึง จึงเป็นอันระงับไปตามสัญญาประนีประนอมยอมความนั้น

สัญญาประนีประนอมยอมความที่โจทก์จำเลยทำกันมีข้อความว่าถ้าเทศบาลสั่งแก้ไขเปลี่ยนแปลงตึกที่โจทก์รับเป็นผู้สร้างอย่างใดแล้วโจทก์ยอมรับแก้ไขเปลี่ยนแปลงตามที่เทศบาลสั่งทุกประการ ดังนี้ เมื่อโจทก์ยื่นแบบแปลนที่แก้ไขใหม่และเทศบาลสั่งอนุญาตให้โจทก์แก้ไขตามแบบแปลนใหม่นี้และรับรองว่าเป็นการถูกต้องแล้ว ก็ถือว่าโจทก์ปฏิบัติตามสัญญาประนีประนอมยอมความแล้ว เรื่องสัญญาหรือแบบแปลนเดิมที่มิได้มีข้อกำหนดอันใดเกี่ยวพันถึง จึงเป็นอันระงับไปตามสัญญาประนีประนอมยอมความนั้น

ข้อตกลงระงับข้อพิพาทเรื่องกรรมสิทธิ์ที่ดินชั้นอำเภอเปรียบเทียบที่มีเงื่อนไขว่าให้ฟังคำให้การพยานคนกลางเป็นข้อชี้ขาด เมื่อพยานได้ให้การไปแล้ว ฝ่ายใดจะยกขึ้นมาโต้แย้งว่าพยานคนกลางให้การไม่ตรงต่อความเป็นจริงอีกไม่ได้

ข้อตกลงระงับข้อพิพาทเรื่องกรรมสิทธิ์ที่ดินชั้นอำเภอเปรียบเทียบที่มีเงื่อนไขว่าให้ฟังคำให้การพยานคนกลางเป็นข้อชี้ขาด เมื่อพยานได้ให้การไปแล้ว ฝ่ายใดจะยกขึ้นมาโต้แย้งว่าพยานคนกลางให้การไม่ตรงต่อความเป็นจริงอีกไม่ได้

ทำสัญญาจะซื้อจะขายที่ดิน แล้วผู้ซื้อเข้าไปปลูกเรือนลงในที่ดินนั้น ต่อมาเจ้าของที่ดินนำที่ดินและเรือนไปขายฝากผู้อื่น ผู้ซื้อที่ดินจึงมาฟ้องผู้ขายและผู้รับซื้อฝากขอให้เพิกถอนสัญญาขายฝาก ในที่สุดยอมความกัน โดยให้ผู้ขายทำการไถ่ถอนที่ดินและเรือนคืนเพื่อไปโอนขายให้แก่ผู้ซื้อที่ดิน ดังนี้ย่อมทำให้สิทธิเรียกร้องเดิมสิ้นไป คงได้สิทธิตามสัญญายอมความและเป็นการรับรองการขายฝากนั้นเมื่อครบกำหนด ผู้ขายไม่ไถ่และผู้ซื้อที่ดินไม่เข้าสรวมสิทธิ ที่ดินและเรือนจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ซื้อฝาก และกรณีเช่นนี้ผู้ซื้อที่ดินจะมาฟ้องเรียกค่าแห่งที่ดินที่เพิ่มขึ้นไม่ได้ ทั้งจะมาฟ้องขอให้เพิกถอนสัญญาขายฝากก็ไม่ได้เช่นเดียวกัน เป็นฟ้องซ้ำ

ทำสัญญาจะซื้อจะขายที่ดิน แล้วผู้ซื้อเข้าไปปลูกเรือนลงในที่ดินนั้น ต่อมาเจ้าของที่ดินนำที่ดินและเรือนไปขายฝากผู้อื่น ผู้ซื้อที่ดินจึงมาฟ้องผู้ขายและผู้รับซื้อฝากขอให้เพิกถอนสัญญาขายฝาก ในที่สุดยอมความกันโดยให้ผู้ขายทำการไถ่ถอนที่ดินและเรือนคืน เพื่อไปโอนขายให้แก่ผู้ซื้อที่ดินดังนี้ย่อมทำให้สิทธิเรียกร้องเดิมสิ้นไป คงได้สิทธิตามสัญญายอมความและเป็นการรับรองการขายฝากนั้น เมื่อครบกำหนด ผู้ขายไม่ไถ่และผู้ซื้อที่ดินไม่เข้าสวมสิทธิ ที่ดินและเรือนจึงตกเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้ซื้อฝาก และกรณีเช่นนี้ผู้ซื้อที่ดินจะมาฟ้องเรียกค่าแห่งที่ดินที่เพิ่มขึ้นไม่ได้ ทั้งจะมาฟ้องขอให้เพิกถอนสัญญาขายฝากก็ไม่ได้เช่นเดียวกัน เป็นฟ้องซ้ำ

เมื่อจำเลยแพ้คดีโจทก์ แล้วยังมิได้ปฏิบัติตามคำพิพากษา โจทก์จึงขอให้ศาลออกหมายบังคับคดีตามคำบังคับที่ศาลมีไว้ต่อจำเลยในกำหนด ต่อมาจำเลยจะมายื่นคำร้องว่าโจทก์และจำเลยได้ทำสัญญาประนีประนอมกันนอกศาลแล้ว ขอมิให้มีการบังคับคดีไม่ได้ ในเมื่อการประนีประนอมยอมความนั้นโจทก์อ้างว่าเกิดขึ้นโดยถูกข่มขู่ เพราะคู่ความชอบที่จะมาทำประนีประนอมกันในศาลๆ จะได้รู้เห็น และได้พิจารณาว่าการประนีประนอมนั้นถูกต้องหรือไม่ ถ้าถูกจะได้พิพากษาให้เป็นไปตามที่ตกลง และถือว่าเป็นการที่ให้ศาลได้รับรู้เกี่ยวกับการบังคับคดี เมื่อทำกันนอกศาลๆ ก็ไม่รู้ และถ้ายอมรับฟัง การบังคับคดีก็จะไม่อาจเป็นไปได้โดยราบรื่น เพราะฝ่ายที่ถูกบังคับย่อมจะมีข้ออ้างมาร้องต่าง ๆ

เมื่อจำเลยแพ้คดีโจทก์ แล้วยังมิได้ปฏิบัติตามคำพิพากษา
โจทก์จึงขอให้ศาลออกหมายบังคับคดีตามคำบังคับที่ศาลมีไว้ต่อจำเลยในกำหนด ต่อมาจำเลยจะมายื่นคำร้องว่าโจทก์และจำเลยได้ทำสัญญาประนีประนอมกันนอกศาลแล้วขอมิให้มีการบังคับคดีไม่ได้ในเมื่อการประนีประนอมยอมความนั้นโจทก์อ้างว่าเกิดขึ้นโดยถูกข่มขู่เพราะคู่ความชอบที่จะมาทำประนีประนอมกันในศาล ศาลจะได้รู้เห็นและได้พิจารณาว่าการประนีประนอมนั้นถูกต้องหรือไม่ถ้าถูกจะได้พิพากษาให้เป็นไปตามที่ตกลง และถือว่าเป็นการที่ให้ศาลได้รับรู้เกี่ยวกับการบังคับคดีเมื่อทำกันนอกศาลศาลก็ไม่รู้ และถ้ายอมรับฟัง การบังคับคดีก็จะไม่อาจเป็นไปได้โดยราบรื่นเพราะฝ่ายที่ถูกบังคับย่อมจะมีข้ออ้างมาร้องต่างๆ

ผู้เสียหายในการละเมิดตกลงรับค่าเสียหายจากผู้ละเมิดไว้ในคดีอาญาและศาลจดรายงานพิจารณาว่าผู้เสียหายตกลงจะไม่ว่ากล่าวเอาโทษผู้ละเมิด ซึ่งเป็นจำเลยในคดีอาญาอีกต่อไป เช่นนี้ถือว่าเป็นการประนีประนอมยอมความ ผู้เสียหายจะมาฟ้องเรียกค่าเสียหายในทางแพ่งอีกไม่ได้.

ผู้เสียหายในการละเมิดตกลงรับค่าเสียหายจากผู้ละเมิดไว้ในคดีอาญาและศาลจดรายงานพิจารณาว่าผู้เสียหายตกลงจะไม่ว่ากล่าวเอาโทษผู้ละเมิดซึ่งเป็นจำเลยในคดีอาญาอีกต่อไปเช่นนี้ถือว่าเป็นการประนีประนอมยอมความ ผู้เสียหายจะมาฟ้องเรียกค่าเสียหายในทางแพ่งอีกไม่ได้