คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 1401

ผู้ขายที่ดินทำทางในที่ของตนให้บรรดาผู้ซื้อที่ดินของตนใช้เข้าออกสู่ทางสาธารณะเป็นเวลากว่า 20 ปีแล้วนั้นย่อมถือว่าเป็นทางภาระจำยอมเมื่อผู้ขายไปปลูกเรือนลงในทางนี้เสียครึ่งหนึ่ง ทำให้ใช้ทางไม่สดวกเหมือนเช่นเดิมอันเป็นเหตุให้ประโยชน์แห่งภาระจำยอมลดไปหรือเสื่อมความสดวก ซึ่งต้องด้วยข้อห้ามตาม ป.ม.แพ่งมาตรา 1390 เจ้าของที่ดินจึงต้องรับผิด
คำว่า " อาศัยใช้" ทางเดินไม่หมายความว่า เป็นการอาศัยสิทธิเสมอไป อาจเป็นภาระจำยอมก็ได้

โจทก์ฟ้องขอให้จำเลยเปิดทางโดยอ้างว่า โจทก์ได้ใช้มาไม่น้อยกว่า 10 ปี เกิดภาระจำยอม จำเลยต่อสู้ว่า โจทก์ใช้ทางก็โดยอาศัย ดังนี้ ศาลจำต้องวินิจฉัยประเด็นว่า โจทก์ขออาศัยเดินหรือไม่ เพราะโจทก์อาศัยเดิน ภาระจำยอมก็ไม่เกิด

โจทก์ฟ้องขอให้จำเลยเปิดทาง โดยอ้างว่า โจทก์ได้ใช้มาไม่น้อยกว่า10 ปี เกิดภาระจำยอม จำเลยต่อสู้ว่าโจทก์ใช้ทางไม่ถึง 10 ปี และการที่โจทก์ใช้ทางก็โดยอาศัย ดังนี้ ศาลจำต้องวินิจฉัยประเด็นว่า โจทก์ขออาศัยเดินหรือไม่ เพราะโจทก์อาศัยเดินจริง ภาระจำยอมก็ไม่เกิด

คดีขอให้เปิดกั้นทางเดินเมื่อจำเลยปิดกั้นทางเดินจำเลยจะต้องแสดงให้ประจักษ์ว่าจำเลยมีสิทธิปิดกั้นเสียได้ คดีฟังไม่ได้ว่าจำเลยเป็นเจ้าของหรือมีสิทธิอย่างใดเหนือที่ตอนพิพาทนั้น จำเลยก็ไม่มีสิทธิจะปิดกั้นทางเดินนั้นได้

ฟ้องขอให้แสดงว่าทางพิพาทเป็นทางสาธารณะอันจำเลยมีภารจำยอมตามกฎหมายและขอให้เปิดทางนั้นตามเดิม เมื่อได้ความว่าทางพิพาทมิใช่ทางหลวง แต่ตกอยู่ในภารจำยอมแก่ที่ดินของโจทก์ ศาลก็ย่อมพิพากษาให้จำเลยเปิดทางเดินนั้นได้
ทางเดินอันมีภารจำยอมนั้น แม้เจ้าของที่ดินภารยทรัพย์จะเปิดทางเดินให้ใหม่ แต่ทำให้ความสะดวกของผู้เป็นเจ้าของสามยทรัพย์ลดน้อยลง เจ้าของสามยทรัพย์ก็มีอำนาจฟ้องขอให้เปิดทางตามเดิมได้ เพราะไม่ใช่ทางจำเป็นและขัดด้วยมาตรา 1392

โจทก์ได้อาศัยเดินผ่านที่ของจำเลยโดยอาศัยสิทธิที่บรรพชนของโจทก์ได้อยู่ในที่ของจำเลยนั้น แม้ได้อาศัยมานานก็ไม่ทำให้เกิดภาระจำยอม
ผู้อาศัยไม่มีทางที่จะเถียงว่าตนเป็นเจ้าของทรัพย์ที่อาศัย แม้จะได้อาศัยมานานก็ดี

คดีนี้โจทก์ฟ้องขอให้เปิดทางเดิน เมื่อโจทก์อ้างว่าใช้มานานโดยมิได้อาศัยสิทธิของใครแต่จำเลยว่าโจทก์ใช้มาในฐานะเป็นญาติกัน เพียงเท่านี้ยังถือไม่ได้ว่าจำเลยได้รับว่าโจทก์ได้ใช้ทางมาโดยปรปักษ์ จะต้องให้คู่ความนำสืบต่อไป

ทางเดินที่ใช้มานานจนเป็นภาระจำยอมแล้วเมื่อมีการโอนที่ดินภารยะทรัพย์ต่อไป หรือมีทางเดินทางอื่นอีก ก็ไม่ทำให้ที่ดินนั้นขาดสภาพภารจำยอมไปได้,ภารจำยอมย่อมเกิดขึ้นได้โดยอายุความ โดยไม่จำเป็นว่าที่ดินนั้นจะอยู่ในที่ล้อมหรือไม่

ที่ดินต่างเจ้าของซึ่งมีคลองสาธารณะคั่น แต่อีกคนหนึ่งทำสะพานข้ามการทำสะพานนั้นจะมิได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงานอาจตกอยู่ในภาระจำยอม สำหรับทางเดินโดยอายุความได้.

ที่ดินต่างเจ้าของซึ่งมีคลองสาธารณะคั่น แต่อีกคนหนึ่งทำสะพานข้าม แม้การทำสะพานนั้นจะมิได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงาน อาจตกอยู่ในภารจำยอม สำหรับทางเดินโดยอายุความได้