คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับผู้พิพากษา
ธรรมบัณฑิต

โจทก์ฟ้องขอให้เพิกถอนนิติกรรมการยกให้ที่ดิน จำเลยให้การต่อสู้ว่า "โจทก์ทราบการที่นางถมยายกที่ดินที่โจทก์ฟ้องนี้ให้เป็นกรรมสิทธิแก่ข้าพเจ้าถึง 5-6 ปีแล้ว โจทก์ไม่มีสิทธิจะฟ้องขอให้เพิกถอนหรือล้างนิติกรรมนี้ได้ตาม ก.ม. ฯลฯ" ดังนี้ พอจะเห็นได้ว่า จำเลยได้ยกอายุความขึ้นต่อสู้แล้ว.

คดีหาว่าจำเลยเบิกความเท็จ ฟ้องตอนท้ายกล่าวว่า "ซึ่งความจริงจำเลยซื้อม้าดังกล่าวมาจากนายพานราคาเพียง 200 บาทเท่านั้น หาใช่ราคา 600 บาทดังจำเลยเบิกความไม่" เมื่อโจทก์นำสืบไม่ได้ว่า ความจริงจำเลยซื้อม้าราคา 200 บาทดังฟ้อง แต่โจทก์นำสืบเพียงว่าในต้นขั้วตั๋วพิมพ์รูปพรรณม้า ลงไว้ว่า ซื้อขายกันราคา 200 บาท เพียงเท่านี้ ยังลงโทษจำเลยไม่ได้.

จำเลยเจตนาพาข้าวสารออกนอกเขตต์ห้ามกักกันข้าว แต่ถูกจับเสียก่อนออกนอกเขตต์ ต้องมีความผิดฐานพยายามนำข้าวออกนอกเขตต์
การนำข้าวสารติดเรือไปเพื่อรับประทานในระหว่างทางนั้น ย่อมไม่มีผิดฐานนำข้าวออกนอกเขตต์ตาม พ.ร.บ.สำรวจและห้ามกักกันข้าว
เงินรางวัลในการจับกุมตาม พ.ร.บ.ให้บำเหน็จในการปราบปรามผู้กระทำความผิดนั้นบังคับให้จ่ายจากการขายของกลางหรือจากเงินค่าปรับที่ได้ชำระต่อศาล ศาลมีอำนาจสั่งจ่ายได้ หากระทบกระเทือนถึงจำเลยไม่
ศาลชั้นต้นพิพากษาให้ลงโทษจำเลย แต่ไม่ได้ให้ริบข้าวของกลาง ศาลอุทธรณ์พิพากษายกฟ้อง โจทก์ฎีกาขอให้ลงโทษตามศาลชั้นต้น เมื่อศาลฎีกาพิพากษาลงโทษจำเลยจะริบของกลางด้วยไม่ได้เพราะเกินคำขอของโจทก์.

การทำบัญชีสัตว์พาหนะเป็นการนอกหน้าที่ผู้ใหญ่บ้าน เมื่อผู้ใหญ่บ้านทำบัญชีสัตว์ ผิดความจริง หามีผิดตามกฎหมายลักษณะอาญามาตรา 230 ไม่.
(อ้างฎีกาที่ 1667/2479)

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ก็ดี, พ.ร.บ.ควบคุมค่าเช่า ฯ ก็ดี ย่อมไม่ให้ความคุ้มครองแก่ผู้เช่าที่เอาห้องไปให้ผู้อื่นเช่าช่วง โดยไม่ได้รับความยินยอมจากผู้ให้เช่าเดิม.

ตกลงเช่าสวนกัน โดยไม่มีหลักฐานเป็นหนังสือ แม้ผู้เช่าจะได้ชำระค่าเช่าล่วงหน้าไปแล้วและถูกผู้ให้เช่าบอกเลิกการเช่าเสียก่อนครบกำหนดก็ตาม ผู้เช่าจะฟ้องเรียกค่าเสียหายจากผู้ให้เช่าไม่ได้ ต้องห้ามตามมาตรา 538 ป.ม.แพ่งฯ.

ฟ้องของโจทก์ตั้งรูปขอแบ่งที่นามฤดก และได้กล่าวถึงการที่จำเลยยินยอมแบ่งที่นารายพิพาทให้โจทก์ครอบครองเป็นเจ้าของโดยสมบูรณ์ เมื่อปรากฎว่าคดีของโจทก์ขาดอายุความ ฟ้องร้องในทางขอแบ่งมฤดก แต่ประเด็นหลังฟังได้ว่าจำเลยได้ยอมแบ่งที่นารายพิพาทซึ่งเป็นที่นามือเปล่าให้โจทก์เป็นการสละสิทธิครอบครองให้แก่โจทก์ โจทก์ก็ย่อมได้สิทธิครอบครองตามมาตรา 1378 ป.ม.แพ่ง ฯ

ข้อตกลงหรือข้อพิพาทใดที่มีอยู่ก่อนทำสัญญาปราณีประนอมยอมความนั้น ย่อมระงับไปในเมื่อได้ตกลงทำสัญญาปราณีประนอมยอมความกันเสร็จเด็ดขาดแล้ว.

ทำสัญญาซื้อข้าวสารกัน 230 กระสอบที่จังหวัดเพ็ชรบุรี ตกลงให้ส่งทางรถไฟและส่งมอบกันที่จังหวัดชุมพร ผู้ขายได้ส่งข้าวสารไปให้ผู้ซื้อ 1 ตู้ 115 กระสอบ ต่อมาทางรถไฟชำรุด ผู้ซื้อตกลงให้ผู้ขายส่งข้าวที่ยังเหลืออยู่ทางเรือ ผู้ขายได้จัดการจ้างเรือบันทุกส่งไปให้ผู้ซื้อแล้วปรากฎว่าข้าวสารส่งไปไม่ถึงมือผู้ซื้อ ดังนี้ ผู้ขายคงมีหน้าที่ต้องรับผิดต่อผู้ซื้อตามเดิม
ผู้รับจ้างบันทึกนั้น ไม่ใช่ผู้ขนส่งตามความหมาย ในมาตรา 463, 608 ป.ม.แพ่งฯ

ศาลได้อนุญาตให้ผู้ร้อง ร้องขอแบ่งมฤดกในฐานทายาท ศาลชั้นต้นยกฟ้อง ผู้ร้องไม่ได้อุทธรณ์คำพิพากษาศาลชั้นต้นด้วยกับโจทก์นั้น หาใช่เป็นการสละมฤดกตาม ก.ม.หรือต้องด้วยบทบัญญัติแห่งกฎหมายใด ที่จะทำให้สิทธิในการรับมฤดกของผู้ร้องต้องเสียไปไม่.
ในระหว่างพิจารณาทายาทมีสิทธิที่จะร้องขอส่วนแบ่งมฤดกในคดีที่ทายาทคนอื่นได้ฟ้องไว้แล้ว.
ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 6-7/2492