คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 132

ตามพินัยกรรมได้ระบุทรัพย์ที่ยกให้แก่บรรดาทายาทไว้เป็นกิจลักษณะ ย่อมถือว่าผู้รับทรัพย์ตามพินัยกรรมเป็นผู้รับในลักษณะเฉพาะตามความใน ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ม.1651(2) ต้องรับภาระผูกพันเช่นภาระจำนองที่ติดอยู่กับทรัพย์ที่ตนรับด้วย
ข้อความในพินัยกรรมข้อหนึ่งที่กล่าวว่า 'ทรัพย์สินอันใดที่มิได้ระบุไว้ข้างต้นบรรดาที่มีเหลืออยู่ในวันที่ข้าพเจ้าวายชนม์ลงจะเป็นสังหาริมทรัพย์ก็ดีอสังหาริมทรัพย์ก็ดี ให้ผู้จัดการมรดกรวมขายเอาเงินทำศพ และจัดการมรดกของข้าพเจ้าและทำบุญในส่วนกุศลสาธารณะประโยชน์ได้ตามที่เห็นสมควร'นั้น เป็นข้อความกำหนดที่สั่งให้ผู้จัดการมรดกจัดการขายทรัพย์ที่มิได้ระบุให้ผู้ใด ไว้ขายเอาเงินทำศพและทำบุญมิได้หมายความให้ไถ่ถอนการจำนองหรือชำระหนี้สินในทรัพย์ที่ระบุให้แก่ผู้ใดไว้แล้ว เพื่อผู้นั้น
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา1740 เป็นเรื่องบัญญัติถึงวิธีให้ผู้จัดการมรดกจัดการทรัพย์มรดกเท่านั้นมิได้หมายความจะให้ลบล้างความในมาตรา 1651(2)

ในเรื่องสัญญานั้นมีบางเรื่องกฎหมายบัญญัติไว้เป็นทำนองแทนการแสดงเจตนาของคู่กรณีในเมื่อไม่ได้ตกลงกันไว้เป็นอย่างอื่น
กรณีที่คู่สัญญาขอให้ศาลวินิจฉัยว่า การกระทำเป็นการฝ่าฝืนสัญญาหรือไม่นั้น มิใช่เป็นการขอวินิจฉัยข้อสัญญาที่เป็นลายลักษณ์อักษร แต่เป็นเรื่องให้วินิจฉัยข้อสัญญาซึ่งกฎหมายบัญญัติไว้แทนการแสดงเจตนาด้วย
ข้อสัญญาในเรื่องซ่อมแซมทรัพย์ที่เช่า ย่อมไม่กินความถึงการดัดแปลงต่อเติม
ข้อสัญญาในเรื่องที่ผู้เช่าจะต้องชดใช้ค่าเสียหาย ย่อมไม่เกี่ยวกับสิทธิ์เลิกสัญญา
การดัดแปลงต่อเติมทรัพย์ที่เช่านั้น เมื่อไม่มีข้อสัญญาเป็นอย่างอื่น ผู้ให้เช่าย่อมไม่มีสิทธิ์บอกเลิกสัญญา
การบอกเลิกสัญญาตาม ม. 386 จะบอกเลิกได้โดยข้อสัญญาหรือโดยบทบัญญัติแห่งกฎหมาย
การบอกเลิกสัญญาเพราะคู่สัญญาฝ่าย 1 ไม่ชำระหนี้ตาม ม. 387 หมายถึงการไม่ชำระหนี้ตามสัญญา ไม่ใช่หมายถึงการชำระค่าเสียหายหรือไม่ปฏิบัติการเป็นอย่างอื่น

ในเรื่องสัญญานั้นมีบางเรื่องกฎหมายบัญญัติไว้เป็นทำนองแทนการแสดงเจตนาของคู่กรณีในเมื่อไม่ได้ตกลงกันไว้เป็นอย่างอื่น
กรณีที่คู่สัญญาขอให้ศาลวินิจฉัยว่า การกระทำเป็นการฝ่าฝืนสัญญาหรือไม่นั้น มิใช่เป็นการขอวินิจฉัยข้อสัญญาที่เป็นลายลักษณ์อักษร แต่เป็นเรื่องให้วินิจฉัยข้อสัญญาซึ่งกฎหมายบัญญัติไว้แทนการแสดงเจตนาด้วย
ข้อสัญญาในเรื่องซ่อมแซมทรัพย์ที่เช่า ย่อมไม่กินความถึงการดัดแปลงต่อเติม
ข้อสัญญาในเรื่องที่ผู้เช่าจะต้องชดใช้ค่าเสียหาย ย่อมไม่เกี่ยวกับสิทธิเลิกสัญญา
การดัดแปลงต่อเติมทรัพย์ที่เช่านั้น เมื่อไม่มีข้อสัญญาเป็นอย่างอื่น ผู้ให้เช่าย่อมไม่มีสิทธิบอกเลิกสัญญา
การบอกเลิกสัญญาตาม มาตรา 386 จะบอกเลิกได้โดยข้อสัญญาหรือโดยบทบัญญัติแห่งกฎหมาย
การบอกเลิกสัญญาเพราะคู่สัญญาฝ่ายหนึ่งไม่ชำระหนี้ตามมาตรา 387 หมายถึงการไม่ชำระหนี้ตามสัญญา ไม่ใช่หมายถึงการชำระค่าเสียหายหรือไม่ปฏิบัติการเป็นอย่างอื่น

เอกสารซึ่งศาลวินิจฉัยว่า เป็นสัญญากู้เงินให้นาไว้ทำต่างดอกเบี้ยไม่ใช่สัญญาซื้อขาย

เอกสารซึ่งศาลวินิจฉัย ว่าเป็นสัญญากู้เงินให้นาไว้ทำต่างดอกเบี้ย ไม่ใช่สัญญาซื้อขาย

ตัวอย่างพินัยกรรมที่ตีความหมายว่า ให้มีสิทธิอาศัยเฉพาะที่ดินไม่หมายถึงบ้านเรือนด้วย
แม้ศาลจะเชื่อคำพยานบุคคลว่าความประสงค์เดิมของผู้ทำพินัยกรรมอาจประสงค์ให้จำเลยมีสิทธิอาศัยทั้งที่ดินและบ้านเรือนด้วยก็ตามแต่เวลาจดเป็นลายลักษณ์อักษรคงระบุให้อาศัยในที่ดินดังนี้ ย่อมไม่มีสิทธิอาศัยในบ้านเรือนด้วย

ตัวอย่างพินัยกรรม์ที่ตีความหมายว่า ให้มีสิทธิอาศัยฉะเพาะที่ดิน ไม่หมายถึงบ้านเรือนด้วยแม้ศาลจะเชื่อคำพะยานบุคคลว่าความประสงค์เดิมของผู้ทำพินัยกรรม์อาจประสงค์ให้จำเลยมีสิทธิอาศัยทั้งที่ดินและบ้านเรือนด้วยก็ตาม แต่เวลาจดเป็นลายลักษณอักษรคงระบุให้อาศัยในที่ดินดังนี้ จำเลยย่อมไม่มีสิทธิอาศัยในบ้านเรือนด้วย

สัญญาที่กำหนดเบี้ยปรับไว้นั้นถ้าเจ้าหนี้ไม่เรียกเบี้ยปรับ ก็ย่อมฟ้องขอบังคับตามสัญญาได้ โดยไม่ถือว่า เจ้าหนี้มีเจตนาจะเรียกฉะเพาะค่าปรับ.

ข้อความในหนังสือไม่ได้ระบุการเผื่อตายไว้โดยตรง แต่มีคำว่าพินัยกรรมและข้อความในนั้นก็แสดงว่าผู้ทำตั้งใจยกทรัพย์ให้เมื่อตายแล้วดังนี้ แม้จะมีข้อความว่าได้มอบทรัพย์ให้ตั้งแต่วันทำหนังสือนั้นก็ตาม ก็ยังคงถือได้ว่าเป็นหนังสือพินัยกรรม
หนังสือมีข้อความเป็นพินัยกรรมแต่ระบุว่าได้มอบทรัพย์ให้และได้ลงชื่อผู้มอบผู้รับมอบและพยานกับผู้เขียนด้วยนั้นก็คงถือว่าสมบูรณ์เป็นพินัยกรรมได้

ข้อความในหนังสือไม่ได้ระบุการเผื่อตายไว้โดยตรง แต่มีคำว่าพินัยกรรม์และข้อความในนั้นก็แสดงว่าผู้ทำตั้งใจยกทรัพย์ให้เมื่อตายแล้วดังนี้ แม้จะมีข้อความว่าได้มอบทรัพย์ให้ตั้งแต่วันทำหนังสือนั้นก็ตาม ก็ยังคงถือว่าเป็นหนังสือพินัยกรรม์ หนังสือมีข้อความเป็นพินัยกรรม์แต่ระบุว่าได้มอบทรัพย์และได้ลงชื่อผู้มอบผู้รับมอบและพะยานกับผู้เขียนด้วยนั้น ก็คงถือว่าสมบูรณ์เป็นพินัยกรรมได้.