คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับผู้พิพากษา
จำรูญ โปษยานนท์

คดีที่เป็นความผิดส่วนตัวและเป็นอาญาของแผ่นดิน เมื่อผู้เสียหายไม่ติดใจเอาความ โจทก์ไม่คัดค้านและศาลสั่งจำหน่ายคดีความผิดส่วนตัวแล้วไม่ทำให้คดีอาญาแผ่นดินต้องถอนไปด้วย

เมื่อข้อเท็ดจิงเปนเรื่องที่งอกชายเลนหน้าที่ดินโจท และจำเลยขออาสัยปลูกเรือนหยู่จึงอ้างมาตรา 1309 ฯ อันเปนเรื่องเกาะ ฯลฯ มาตรา 1375 วัค 8 เรื่องแย่งการครอบครองและมาตรา 1382 ซึ่งเปนเรื่องการครอบครองโดยปรปักส์มาปรับกับรูปคดีดังกล่าวไม่ได้

เมื่อข้อเท็จจริงเป็นเรื่องที่งอกชายเลนหน้าที่ดินโจทก์และจำเลยขออาศัยปลูกเรือนอยู่จึงอ้างมาตรา 1309 ฯ อันเป็นเรื่องเกาะฯลฯ มาตรา 1375 วรรคสอง เรื่องแย่งการครอบครอง และมาตรา 1382 ซึ่งเป็นเรื่องการครอบครองโดยปรปักษ์มาปรับกับรูปคดีดังกล่าวไม่ได้

จำเลยไปกับพี่ชายผู้ตายซุ่มรอจับคนร้ายที่ลักโคของจำเลยไปแล้วเอามาผูกทิ้งไว้ในป่า ก่อนค่ำผู้ตายได้มาพบจำเลยและพี่ชายผู้ตายครั้งหนึ่งแล้ว และว่าผู้ตายจะไม่กลับมาที่ซุ่มนี้อีก เพราะถ้ามืดค่ำแล้วเกรงว่าจะเข้าใจผิดว่าเป็นคนร้าย ครั้นพอเวลา 19.00 นาฬิกา ผู้ตายกับ ส. ได้ไปรับจำเลยและพี่ชายของผู้ตายกลับบ้านเพราะเห็นว่าฝนตกผู้ตายเดินตรงไปยังที่จำเลยและพี่ชายผู้ตายคนเดียวห่าง 1 วา และเปิดไฟฉายส่องเต็มหน้าจำเลยจำเลยทักว่าใคร ไม่มีเสียงตอบ จำเลยจึงยิงปืนไป 1 นัด ถูกผู้ตายถึงแก่ความตายทันที การกระทำของจำเลยไม่เป็นการกระทำเพื่อป้องกันทรัพย์ของตน แต่เนื่องด้วยที่เกิดเหตุเป็นที่ป่าและเป็นเวลาค่ำคืนทั้งฝนตก ซึ่งไม่น่าจะมีใครไปมานอกจากจะเป็นคนร้ายที่จะมาเอาโคย่อมจะทำให้จำเลยเข้าใจว่าผู้ตายเป็นคนร้าย โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ตายได้ยืนยันแล้วว่าจะไม่กลับมาอีก เมื่อจำเลยได้ยิงผู้ตายไปเช่นนี้ ก็นับว่าเป็นการป้องกันชีวิตได้และเวลานั้นจำเลยก็ถูกไฟฉายเต็มหน้าไม่เห็นอะไร ไม่มีทางทราบได้ว่าคนที่จำเลยคิดว่าเป็นคนร้ายมีอาวุธหรือไม่และทั้งอยู่ในระยะใกล้กัน ถ้าคนร้ายมีอาวุธก็อาจทำร้ายจำเลยได้ทันที การกระทำของจำเลยจึงไม่เกินสมควรแก่เหตุไม่เป็นความผิด

พรึพิการที่ถือว่าเปนการป้องกันชีวิตไม่เกินสมควรแก่เหตุ

ผู้กู้เอาข้าวชำระหนี้แทนเงินกู้และดอกเบี้ยไปตามที่ตกลงกับผู้ให้กู้ไปแล้ว ภายหลังผู้ให้กู้ฟ้องเรียกต้นเงินและดอกเบี้ยและชนะคดีแล้วผู้กู้จะฟ้องเรียกข้าวคืนฐานลาภมิควรได้ไม่ได้แต่เรียกข้าวและค่าเสียหายได้ในฐานที่ผู้ให้กู้ทำผิดนิติกรรม
ในคดีแพ่งคู่ความไม่จำเป็นต้องอ้างตัวบทกฎหมายในฟ้องหรือในฎีกาเพียงแต่กล่าวถึงข้อเท็จจริงอันเป็นปัญหามาชัดเจนก็พอแล้ว ส่วนตัวบทกฎหมายนั้นเป็นหน้าที่ของศาลจะยกขึ้นปรับแก่คดี
คดีที่ฎีกาได้เฉพาะข้อกฎหมายนั้น ถ้าศาลล่างยังมิได้ชี้ขาดข้อเท็จจริงอันเป็นข้อสำคัญมา ศาลฎีกาย้อนสำนวนไปให้วินิจฉัยแล้วพิพากษาใหม่
ประชุมใหญ่ ครั้งที่ 2/2486 และ 3/2486

ถ้อยคำตามพระราชบัญญัติภาษีชั้นใน จ.ศ.1248 มาตรา 12 ซึ่งบัญญัติว่า 'ฯลฯน้ำสุราซึ่งผู้นั้นทำความผิดก็ให้เก็บริบไว้ทั้งสิ้น'นี้ เป็นคำบังคับให้ริบไม่ใช่ให้ศาลใช้ดุลพินิจริบก็ได้ไม่ริบก็ได้
เมื่อจำเลยกระทำผิดตามพระราชบัญญัติภาษีชั้นใน จ.ศ.1248 มาตรา 11(ขนสุราออกนอกเขตไม่รับอนุญาต)แล้วศาลพิพากษาริบน้ำสุราได้ทั้งหมด โดยไม่ต้องคำนึงว่าจะเป็นจำนวนเกินกว่า 10 ลิตรที่ยกเว้นไว้ในมาตรา 11 มากน้อยเท่าใด

ถ้อยคำตาม พ.ร.บ.พาสีชั้นในจ.ส.1248 มาตรา 12 ซึ่งบัญญัติว่า " ฯลฯ น้ำสุราซึ่งผู้นั้นทำความผิดก็ให้เก็บริบไว้ทั้งสิ้น" นี้เปนคำบังคับไห้ริบไม่ไช่ไห้สาลไช้ดุลพินิจริบก็ได้ไม่ริบก็ได้
เมื่อจำเลยกะทำผิดตาม พ.ร.บ.พาสีชั้นใน จ.ส.1248 มาตรา 11 (ขนสุราออกนอกเขตไม่รับอนุญาต) แล้วสาลพิพากสาริบน้ำสุราได้ ทั้งหมด โดยไม่ต้องคำนึงว่าจะเปนจำนวนเกินกว่า 10 ลิตรที่ยกเว้นไว้ไนมาตรา 11 มากน้อยเท่าใด

ผู้ที่ตั้งเครื่องไฟฟ้าไช้เองเพื่อการฉายภาพยนต์และต่อไปที่ห้องแถวเพื่อไห้ผู้เช่าห้องของตนได้ไช้ไฟฟ้าโดยมิได้คิดมูลค่ายังไม่ถือว่าเปนผิดตาม พ.ร.บ.ควบคุมกิจการค้าขายอันกะทบถึงการปลอดภัยหรือผาสุกแห่งสาธารนะชน
อ้างดีกาที่ 566/2474

ผู้ที่ตั้งเครื่องไฟฟ้าใช้เองเพื่อการฉายภาพยนตร์และต่อไปที่ห้องแถวเพื่อให้ผู้เช่าห้องของตนได้ใช้ไฟฟ้าโดยมิได้คิดมูลค่ายังไม่ถือว่าเป็นผิดตามพระราชบัญญัติควบคุมกิจการค้าขายอันกระทบถึงการปลอดภัยหรือผาสุกแห่งสาธารณชน(อ้างฎีกาที่ 566/2474)