คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับผู้พิพากษา
ธรรมบัณฑิตสิทธิศฤงคาร

ผู้ที่ได้รับที่ดินตามคำตัดสินของข้าหลวงพิเศษจัดแบ่งที่ดินซึ่งยังไม่ได้รับหนังสือสำหรับที่ดิน ไม่มีสิทธิดีกว่าผู้มีสิทธิครอบครองเหนือที่ดินแปลงนั้น
เพียงแต่โจทก์ซึ่งเป็นผู้ครอบครองรับรองว่า จะไปทำความตกลงซื้อจากจำเลยซึ่งเป็นผู้ได้ที่ดินจากการจัดแบ่งของข้าหลวงพิเศษเดิมนั้น ยังถือไม่ได้ว่า โจทก์ได้สละสิทธิครอบครองเป็นแต่เพียงแสดงเจตนาที่จะหาทางปรองดองเท่านั้น

ทำสัญญาจำนำที่ดินก่อน ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ แล้วมอบที่ให้ผู้รับจำนำนั้น ถือว่าเป็นการขายฝาก
เมื่อรับว่า ได้ทำสัญญาขายฝากแล้ว แม้จะบังคับตามกฎหมายเก่า หรือตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ก็มีอายุความไถ่ไม่เกิน 10 ปี
ทำสัญญาขายฝากกันก่อน ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ การประกาศใช้ ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ก็ไม่ทำให้นิติกรรมขายฝากนั้นกลายเป็นจำนำไปได้

สัญญาประกันมีข้อความว่า "ถ้าจำเลยหลบหนีหายเอาตัวมาบังคับบัญชาไม่ได้ ยอมรับผิดใช้เงินทดแทน" นั้น ถ้าปรากฏว่า จำเลยมีเหตุจำเป็นมาศาลตามนัดไม่ได้ ศาลจะถือว่า จำเลยหลบหนีอันเป็นเหตุให้ปรับนายประกันตามสัญญานั้นยังไม่ได้
การที่จะถือว่า จำเลยหลบหนีหรือไม่นั้น ต้องแล้วแต่ว่าการที่จำเลยไม่มาศาลนั้น มีเหตุจำเป็นหรือไม่ ถ้าจำเลยไม่มีเหตุจำเป็นแต่ไม่มาศาลเฉยๆ ดังนี้ก็อาจถือว่าจำเลยหลบหนีได้
ศาลอุทธรณ์แก้ไม่ปรับนายประกันอัยการโจทก์ฎีกาขอให้ปรับนายประกันได้

ปลอมใบอนุญาตเล่นการพนัน ไม่มีผิดฐานปลอมหนังสือสำคัญในราชการ เพราะใบอนุญาตเล่นการพนันไม่ใช่หนังสือสำคัญแห่งการตั้งกรรมสิทธิ์ หรือหนี้สิน
โจทก์สืบสมฟ้อง แต่อ้างบทไม่ตรงกับความผิด ศาลมีอำนาจลงบทที่ถูกต้อง และเบากว่าบทที่อ้างมานั้นได้

ในกรณีที่ไม่ปรากฏอัตราแลกเปลี่ยนเงินอันแน่นอนเพราะเหตุทางการห้ามการแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศนั้น ต้องถือเอาอัตราแลกเปลี่ยนครั้งสุดท้ายที่ทางการกำหนดไว้ก่อนมีการควบคุม จะถือเอาอัตราแลกเปลี่ยนปัจจุบันในตลาดมืดมาใช้ไม่ได้
ศาลชั้นต้นตัดสินให้จำเลยใช้เงินในอัตรารูเปียละหนึ่งบาทจำเลยยอมไม่อุทธรณ์ แม้ศาลอุทธรณ์จะเห็นว่าจำเลยควรต้องใช้น้อยกว่านี้ ก็ไม่อาจแก้ไขได้

ปัญหาว่า การลักทรัพย์จะเป็นผิดตามกฎหมายในเขตต่างประเทศหรือไม่เป็นข้อเท็จจริงที่ต้องนำสืบศาลรู้เองไม่ได้
ฟ้องว่า รับของโจรอวนซึ่งมีผู้ลักมาจากเขตต่างประเทศเข้ามาในประเทศไทย ถ้าโจทก์ไม่สืบว่าความผิดฐานลักอวนนั้นกฎหมายในอาณาเขตนั้นบัญญัติว่าเป็นผิดแล้ว ก็ลงโทษจำเลยฐานรับของโจรไม่ได้

เมื่อสืบพยานโจทก์แล้วนัดสืบพยานจำเลยครั้งแรกเมื่อวันที่ 18 พฤษภาคม 2488 ทนายจำเลยแถลงว่า จำเลยป่วยขอเลื่อนฝ่ายโจทก์คัดค้านว่า ไม่มีใบรับรองของแพทย์มาแสดง ทนายจำเลยแถลงรับรองต่อศาลว่าถ้านัดหน้าจำเลยมาไม่ได้ ทนายจะแถลงก่อนวันนัดให้ศาลไปเผชิญสืบ ศาลให้เลื่อนไปวันที่ 21 มิถุนายน 2488 ครั้นถึงวันนัดทนายจำเลยยื่นคำร้องว่า จำเลยป่วยไม่รู้จะหายเมื่อไรหากจะหายป่วยอีกนานและขอให้ศาลไปเผชิญสืบศาลชั้นต้นไม่อนุญาตแล้วเรียกพยานอื่นเข้าสืบ หลังจากศาลถามชื่อและที่อยู่ของพยานปากแรกแล้ว ทนายแถลงว่า ไม่ขอสืบพยานปากนี้ และขอเลื่อนไปสืบพยานอื่น พฤติการณ์ดังกล่าวถือได้ว่า จำเลยประวิงความการที่ศาลชั้นต้นงดสืบพยานจำเลยจึงชอบด้วยประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 86
ในกรณีที่ศาลอุทธรณ์ย้อนสำนวนไปให้สืบพยานต่อไป แล้วพิพากษาใหม่นั้น เมื่อมีฎีกาก็ต้องเสียค่าขึ้นศาลตามทุนทรัพย์

เอกสารแสดงว่าเป็นหนี้เงิน แม้ไม่แสดงไว้ว่าเป็นหนี้เงินกู้ก็ถือว่าเป็นหลักฐานในการฟ้องร้องตาม มาตรา 653 ได้ จึงเป็นเรื่องที่ศาลจะต้องฟังการนำสืบต่อไปว่าเป็นหนี้อะไร

บันทึกการเปรียบเทียบชั้นอำเภอ ซึ่งนายอำเภอได้อ่านให้ทั้งสองฝ่ายฟังและลงลายมือชื่อไว้นั้น เป็นสัญญาประนีประนอมใช้บังคับได้ตามกฎหมาย
คู่ความอ้างต้นฉบับบันทึกอยู่ที่อำเภอ แต่อำเภอไม่สามารถส่งศาลได้เพราะยากแก่นำส่ง แต่ได้ส่งสำเนามาแทนโดยมีกรมการอำเภอรับรองถูกต้อง และมีนายอำเภอเบิกความรับรองประกอบนั้น รับฟังแทนต้นฉบับได้
เอกสารทำต่อหน้ากรมการอำเภอ เป็นเอกสารทำต่อหน้าพนักงานเจ้าหน้าที่ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ไม่จำต้องมีพยานลงชื่อรับรองสองคน

พินัยกรรมให้โจทก์ได้รับสิทธิอาศัยและสิทธิเก็บกินในห้องแถวและผู้จัดการมรดกได้มอบสิทธินั้นให้โจทก์แล้ว ผู้จัดการย่อมไม่มีสิทธิทำสัญญา ให้คนอื่นเช่าห้องแถวนั้นได้ ถ้าหากผู้จัดการมรดกทำสัญญาให้เช่าไปโจทก์ย่อมฟ้องขับไล่ผู้เช่าได้ โดยไม่ต้องคำนึงว่า ผู้เช่าจะทำโดยสุจริตหรือไม่