คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับผู้พิพากษา
ธรรมบัณฑิตสิทธิศฤงคาร

เอาที่ดินป่าไปจดทะเบียนบุริมสิทธิ ซื้อขายกันต่ออำเภอโดยอ้างว่าเป็นที่สวน จับจองเบิกบุกเอาเอง ซึ่งไม่ใช่ความจริง แม้เจ้าหน้าที่อำเภอจะจดทะเบียนบุริมสิทธิซื้อขายให้ก็ดี ก็ต้องถือว่ายังเป็นที่ดินซึ่งยังมิได้มีบุคคลได้มาตาม กฎหมายที่ดิน อีกนัยหนึ่งคือป่า ผู้ใดทำไม้ประเภทหวงห้ามในที่นี้โดยไม่ได้รับอนุญาต จึงต้องมีผิดตาม พระราชบัญญัติป่าไม้ 2484

จำเลยตกลงขายที่พิพาทซึ่งโจทก์เคยขายฝากไว้แก่สามีจำเลยคืนแก่โจทก์และรับเงินราคาค่าที่ดินจากโจทก์ไว้แล้ว ต่อมาได้พากันไปยังหอทะเบียนที่ดิน เพื่อแบ่งแยกและโอนขายที่ดินให้กันตามที่ตกลงแต่โอนยังไม่ได้ เพราะจำเลยยังมิได้ประกาศรับมรดกสามีจำเลย จำเลยจึงทำใบมอบฉันทะให้จำเลยด้วยกัน เพื่อจะแบ่งแยกที่ดินและโอนขายให้โจทก์ไว้เช่นนี้ ถือว่าเป็นสัญญาจะซื้อขาย หาใช่เป็นสัญญาขายเด็ดขาดไม่จึงไม่จำต้องทำเป็นหนังสือและจดทะเบียนต่อพนักงานเจ้าหน้าที่

โจทก์ฟ้องขอแบ่งมรดกตามส่วนแล้วกำหนดจำนวนเงินมาด้วยเมื่อศาลพิพากษาให้โจทก์ได้รับส่วนแบ่งมรดกแล้ว ศาลจะไม่จำกัดจำนวนเงินขั้นสูงไว้ตามที่โจทก์มีคำขอก็ได้

ทำสัญญาเช่าบ้านกับบิดาเจ้าของบ้าน เมื่อผู้เช่าประพฤติผิดสัญญาเช่าบิดาเจ้าของบ้านซึ่งเป็นผู้ให้เช่าย่อมมีอำนาจฟ้องผู้เช่าได้ เพราะเป็นคู่สัญญากับผู้เช่าและผู้เช่าได้รับประโยชน์ในสัญญาแล้ว
ในกรณีที่ผู้เช่าไม่สงวนสถานที่เช่าเสมอกับวิญญูชนจะพึงสงวนทรัพย์สินของตนเอง แม้ผู้ให้เช่าจะบอกเลิกสัญญาจะต้องบอกกล่าวก่อนตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 554 แต่ถ้าการเช่านั้นได้สิ้นสุดลงแล้วเพราะหมดอายุสัญญาเช่าผู้ให้เช่าก็มีสิทธิฟ้องผู้เช่าในเหตุนี้ได้โดยมิต้องบอกกล่าวก่อน เพราะ พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯ มาตรา 16(4)มิได้มีบทบัญญัติให้ต้องบอกกล่าวไม่
อยู่ในบ้านเช่า 8 ครัวต่างทำครัวของตนเองทั้งชั้นบนชั้นล่างและที่ระเบียงบ้านมีลักษณะเก่าหน้าต่างชำรุดเป็นพฤติการณ์ที่ขับไล่ได้ตาม พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่า มาตรา16(4)

ทำสัญญาจะขายที่ดินและห้องแถวให้แก่เขาแล้ว แม้สัญญาจะไม่มีกำหนดเวลาโอน ต่อมากลับเอาไปตกลงขายให้คนอื่นเสียอีก จนถูกฟ้อง ศาลบังคับให้ขาย ผู้ซื้อคนแรกก็ได้ร้องสอดใช้สิทธิของเขาในคดีนั้นแล้ว เช่นนี้ถือว่าผู้ขายผิดสัญญาต่อผู้ซื้อคนแรก ผู้ซื้อคนแรกจึงมีอำนาจฟ้องขอให้ศาลบังคับให้ผู้ขายโอนที่ โดยไม่ต้องบอกกล่าวให้ผู้ขายปฏิบัติตามสัญญาก่อนได้ ทั้งตามมาตรา 203 ก็ให้อำนาจโจทก์เรียกร้องได้โดยพลัน

การใช้อยู่อาศัยหรือไม่ต้องถือตามความจริง หาใช่พิเคราะห์ตามลักษณะอาการว่า เพียงแต่ตามปกติจะใช้อยู่อาศัยหรือไม่
เช่าตึกประกอบการค้าเป็นร้านสาขา ให้ครอบครัวลูกจ้างอยู่ส่วนตัวผู้เช่าอาศัยอยู่อีกแห่งหนึ่งต่างหากถือว่าเป็นการเช่าเพื่อการค้าเท่านั้น

จำเลยได้รับอนุญาตตั้งร้านจำหน่ายฝิ่นรัฐบาล แล้วมีฝิ่นขาดจำนวนตามบัญชี แม้จำเลยจะแก้ว่าความจริงฝิ่นมิได้ขาดจำนวนเพราะจำเลยได้ลงบัญชีภาษาจีนไว้และเสมียนป่วยจึงมิได้ลงบัญชีภาษาไทยแบบ 1/15 ที่เจ้าพนักงานกำหนดนั้น ก็ไม่เป็นเหตุที่จะทำให้จำเลยพ้นผิดได้ เพราะจำเลยได้งดเว้นไม่ลงบัญชีตั้ง 2 เดือนเศษ

ผู้ตายด่าและทำร้ายจำเลย ณ ที่แห่งหนึ่งก่อนต่อมาเป็นเวลานานจำเลยจึงใช้มีดฟันผู้ตาย ตาย ดังนี้ไม่ใช่เป็นการกระทำโดยถูกยั่วโทสะตามมาตรา 55 และป้องกันตัว

สัญญาเช่าที่ดินมีข้อความว่า เช่าเพื่อจะใช้เป็นแหล่งการค้าเสาไม้กระดาน และเครื่องอุปกรณ์และอื่นๆ หาปรากฏว่าจะใช้เป็นที่อยู่อาศัยไม่และผู้เช่าซึ่งเป็นนิติบุคคลก็ได้ใช้ที่นี้เป็นที่ตั้งสำนักงานบริษัทของผู้เช่าดังนี้ เป็นการเช่าเพื่อประโยชน์ในการค้าโดยตรง ไม่ได้รับความคุ้มครองตาม พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯ(อ้างฎีกาที่ 11/2492)
นิติบุคคลเช่าห้องแถว ให้คนงานของตนอยู่อาศัยในบริเวณที่ดินซึ่งนิติบุคคลนั้นเช่าตั้งสำนักงานประกอบการค้าขายนั้น ถือว่าเป็นการเช่าเพื่อประโยชน์แก่การค้าของนิติบุคคลนั้นเอง. ไม่ได้รับความคุ้มครองตาม พระราชบัญญัติควบคุมค่าเช่าฯ
สัญญาเช่าทำกันเองในฉบับเดียวกันแบ่งเวลาเช่าเป็น 2 งวดงวดแรก3 ปี งวดหลัง 2 ปี ดังนี้ มีผลเท่ากับทำคราวเดียวกำหนด 5 ปี ฉะนั้นตามกฎหมายย่อมมีผลบังคับได้เพียง 3 ปีเท่านั้น

ฟ้องโจทก์บรรยายเพียงว่า จำเลยสมคบกันใช้อาวุธทำร้ายผู้ตายแล้วผู้ตาย ตายเพราะพิษบาดแผลนั้น ไม่ได้กล่าวว่าจำเลยมีเจตนาฆ่าผู้ตายให้ถึงแก่ความตาย เมื่อข้อเท็จจริงได้ความว่าจำเลยได้ใช้ไม้ทำร้ายผู้ตาย แต่ผู้ตายมีบาดแผลถูกฟันด้วยแสดงว่าถูกคนอื่นทำร้ายผู้ตายด้วยทั้งไม่ได้ความว่าได้สมคบกับจำเลยหรือไม่ เช่นนี้ จะลงโทษจำเลยตามมาตรา 249 ไม่ได้ ต้องลงโทษฐานฆ่าคนตายโดยไม่เจตนาตามมาตรา 251