คำพิพากษาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมาย
ป.พ.พ. ม. 1600

ภรรยาได้ประกาศรับมรดกที่ดินของสามีแล้วโอนขายให้บุคคลอื่นแม้จะปรากฏว่าภรรยามิได้จดทะเบียนสมรสก็ดี แต่ได้มีการไหว้ผีตามประเพณีและอยู่ร่วมกันโดยเปิดเผยจนมีบุตรด้วยกัน 3 คน การที่โอนขายให้แก่บุคคลผู้นั้นก็เนื่องจากสัญญาเดิมที่สามีได้ทำไว้ ซึ่งเป็นการชอบด้วยศีลธรรม เมื่อภรรยามาประกาศรับมรดก โจทก์ก็ไม่มาคัดค้านปล่อยให้ภรรยารับมรดกมาโอนขายแก่บุคคลผู้นั้น บุคคลผู้นั้นรับซื้อไว้โดยสุจริตและเสียค่าตอบแทน โจทก์จึงขอให้เพิกถอนนิติกรรม ดังนี้ ย่อมได้ชื่อว่าโจทก์ใช้สิทธิโดยไม่สุจริตตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 5จะมาขอให้เพิกถอนนิติกรรมนั้นไม่ได้

ทำสัญญาเช่าที่ดิน โดยมีข้อสัญญาว่า ผู้เช่าต้องหาต้นผลไม้มาปลูกเอง ดังนี้ เป็นสัญญาต่างตอบแทนเมื่อผู้เช่าตาย สิทธิและหน้าที่ของผู้เช่าก็ตกไปยังทายาท ทายาทมีสิทธิที่จะได้เช่าต่อไปจนครบกำหนดตามสัญญาเช่าที่ทำไว้ต่อกัน (อ้างฎีกา 172/2488)

เจ้าของตึกทำสัญญากับผู้เช่าว่ายอมให้ผู้เช่าออกทุนสร้างตึกให้ดีขึ้นตามรายงานที่ตกลงกัน เมื่อเสร็จแล้วเจ้าของยอมให้ผู้เช่าๆ ต่อไป 15 ปีในอัตราค่าเช่าเดิม ดังนี้เป็นสัญญาต่างตอบแทนกันอันเกี่ยวกับทรัพยสินย่อมตกทอดไปยังทายาทผู้จัดการทรัพย์มฤดกของผู้เช่า ๆ ฟ้องขอให้ผู้เช่ายอมให้เช่าต่อไปจนครบ 15 ปีตามสัญญาเช่าได้

เจ้าของตึกทำสัญญากับผู้เช่าว่ายอมให้ผู้เช่าออกทุนสร้างตึกให้ดีขึ้นตามรายงานที่ตกลงกัน เมื่อเสร็จแล้วเจ้าของยอมให้ผู้เช่าเช่าต่อไป 15 ปีในอัตราค่าเช่าเดิม ดังนี้เป็นสัญญาต่างตอบแทนกันอันเกี่ยวกับทรัพย์สินย่อมตกทอดไปยังทายาท ผู้จัดการทรัพย์มรดกของผู้เช่าผู้เช่าฟ้องขอให้ผู้ให้เช่ายอมให้เช่าต่อไปจนครบ 15 ปีตามสัญญาเช่าได้

ลูกหนี้ตาย ภริยาทำหนังสือรับรองหนี้ ภายหลังภริยาตายเจ้าหนี้ฟ้องเรียกให้ชำระหนี้ภายใน 1 ปี ไม่ขาดอายุความเพราะมิใช่ฟ้องเรียกจากกองมรดกของลูกหนี้เดิม
พฤติการณ์ที่ถือว่าฟ้องให้รับผิดในฐานเป็นผู้รับมรดกของผู้ตายคนหลัง

ผู้รับมฤดกรับสภาพหนี้ของผู้ตายตาม ม.172 ืได้อ้างฎีกาที่ 730/2476 ที่ 414/2480
ผู้รับมฤดกขอผัดใช้หนี้ของผู้ตายต่อเจ้าหนี้และขอรับโฉนดที่มอบเป็นประกันที่เจ้าหนี้มารับมฤดกแล้วก็คืนให้เจ้าหนี้นั้น ถือว่าเป็นการรับสภาพหนี้ตาม ม.172

การที่ผู้จำนองและผู้รับจำนองถึงแก่ความตายและทายาทของทั้ง 2 ฝ่ายเข้าสวมสิทธิ์เป็นผู้จำนองและผู้รับจำนองต่อไปเช่นนี้ไม่มีลักษณเป็นการแปลงหนี้ตามกฎหมาย
ผู้จำนองตายทายาทของผู้จำนองได้ไปขอโอนรับมฤดกลงนามเป็นเจ้าของในหน้าโฉนดที่ดินที่จำนองแล้วมอบโฉนดให้ผู้รับจำนองยึดถือไว้ต่อไปดังนี้ ถือว่าทายาทของผู้จำนองยอมรับสภาพสิทธิเรียกร้องตามสัญญาจำนอง อายุความย่อมสดุดหยุดลงเป็นโทษแก่ลูกหนี้ ย่อมเป็นโทษแก่ผู้ค้ำประกันด้วยสัญญามีข้อความว่าถ้าแม้ที่ดินราคาไม่พอกับต้นเงินที่รับจำนองไว้ จะยอมใช้ให้จนครบดังนี้ ถือว่าเป็นสัญญาค้ำประกัน

จำเลยยื่นฎีกาทั้งในฐานะส่วนตัวและผู้แทนโดยชอบธรรมของบุตร์ จำเลยตายในระหว่างฎีกา ภริยาของจำเลยซึ่งเป็นทายาทผู้ใหญ่คนเดียวและเป็นผู้แทนโดยชอบธรรมของบุตร์เหล่านั้นแถลงไม่ขอรับมฤดกความ ศาลฎีกาสั่งจำหน่ายคดี
(หมายเหตุ คดีนี้เป็นเรื่องจำเลยเถียงว่าตามพินัยกรรมตกได้แก่บุตร์ 8 คน ภริยาผู้ตายก็เป็นมารดาเด็กทั้ง 8 คน ไม่มีใครจะมาขอรับมฤดกความได้ ศาลฎีกาจึงจำหน่ายคดีโดยไม่ต้องรอ 1 ปีตาม ม.42)
จำหน่ายคดีเพราะไม่มีผู้รับมฤดกความนั้น ศาลสั่งคืนค่าขึ้นศาล