คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1308/2500

ผู้ขายฝากได้ทำสัญญาขายฝากที่ดินบ้านเรือนไว้แก่ผู้ซื้อและได้ทำสัญญาเช่ากับผู้ซื้อไว้ด้วย ต่อมาผู้ขายขอไถ่ถอนภายในกำหนดสัญญาขายฝาก ผู้ซื้อไม่ยอมให้ไถ่ผู้ขายฝากจึงฟ้องขอให้ศาลบังคับ ในที่สุดศาลบังคับให้ผู้ซื้อรับไถ่การขายฝาก หลังจากนั้นต่อมาอีกผู้ขายฝากจึงได้ชำระ(วางเงิน)ค่าไถ่ถอนการขายฝากต่อศาล เช่นนี้ผู้ขายฝากต้องรับผิดชำระค่าเช่าและค่าเสียหายตั้งแต่วันเริ่มต้นเช่าจนถึงวันที่ชำระ(วางเงิน)ค่าไถ่ถอนการขายฝาก(ไม่ใช่เพียงถึงวันที่ศาลพิพากษาให้รับไถ่ถอนการขายฝาก) เพราะระหว่างที่ยังไม่ได้วางเงินค่าไถ่ถอนการขายฝาก ยังต้องถือว่าที่ดินบ้านเรือนที่ขายฝากเป็นกรรมสิทธิ์ของผู้รับซื้อฝากอยู่

ได้ความว่าในคดีก่อนคือคดีแดง 335/2495 ซึ่งนางสายใจ ณ ถลาง เป็นโจทก์ฟ้อง ม.จ.รัตโนภาศ กาญจนวิชัยเป็นจำเลย เป็นเรื่องขอไถ่ถอนการขายฝากที่ดินบ้านเรือนรายเดียวกันกับคดีนี้ ศาลในคดีนั้นได้วินิจฉัยว่าสัญญาขายฝากได้ทำขึ้นเมื่อวันที่ 17 มีนาคม 2493 ครบกำหนดการไถ่ถอนในวันที่ 17 มีนาคม 2494 เมื่อได้ใช้สิทธิขอไถ่ในวันที่ 17 มีนาคม 2494 ย่อมไถ่ได้จึงพิพากษาให้นางสายใจไถ่ที่ดินจาก ม.จ.รัตโนภาศ กาญจนวิชัยได้ ข้อเท็จจริงปรากฏในคดีที่กล่าวนั้นว่านางสายใจได้วางเงินต่อศาลในการขอไถ่การขายฝากเมื่อวันที่ 20 กันยายน 2498 และในคดีที่พิพาทกันใหม่นี้ได้ความว่าเมื่อทำสัญญาขายฝากกันนั้นแล้ว นางสายใจได้ทำสัญญาเช่าบ้านเรือน (ตึก) ที่อยู่ในที่ดินรายนี้ ค่าเช่าเดือนละ 750 บาท

ข้อกฎหมายที่ขึ้นมาสู่ศาลฎีกามีว่า จำเลยต้องชำระค่าเช่าให้โจทก์เพียงวันที่ 17 มีนาคม 2494 ซึ่งเป็นวันที่ศาลพิพากษาให้ไถ่คืนได้หรือต้องชำระจนถึงวันที่ 20 กันยายน 2498 ซึ่งเป็นวันที่จำเลยชำระ (วางเงิน) ค่าไถ่ถอนการขายฝากต่อศาล

ศาลฎีกาพิพากษายืนตามศาลล่างทั้งสองว่า ให้นางสายใจจำเลยชำระค่าเช่าและค่าเสียหายเดือนละ 750 บาท นับตั้งแต่วันที่ 17 ธันวาคม 2493 ตลอดถึงวันที่ 20 กันยายน 2498 เป็นเงิน 42,850 บาทแก่โจทก์

โดยศาลฎีกาวินิจฉัยว่า ก่อนที่นางสายใจวางเงินไถ่ถอนการขายฝากต่อศาล ยังถือไม่ได้ว่าได้มีการไถ่ถอนการขายฝาก ระหว่างที่ยังไม่ได้ไถ่ถอนการขายฝาก จึงยังต้องถือว่าที่ดินซึ่งนางสายใจจำเลยได้ขายฝากไว้แก่โจทก์ในคดีนี้ยังตกเป็นกรรมสิทธิ์ของโจทก์ตาม ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 491 จนกว่าจะได้ไถ่ถอน ตามมาตรา 492