คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1435/2493

สัญญาเช่าสวนมีกำหนด 3 ปี กำหนดค่าเช่ากันเป็นรายปี แต่ผู้ให้เช่ามีสิทธิบอกเลิกสัญญาได้ โดยบอกกล่าวล่วงหน้าหนึ่งเดือน ดังนี้ การบอกกล่าวล่วงหน้า เพื่อเลิกสัญญาจึงหมายว่า ต้องกระทำไม่น้อยกว่าหนึ่งเดือน ก่อนสุดระยะเวลาหนึ่งปี

ในกรณีเช่นนี้ ถ้าผู้ให้เช่าไม่ยอมให้ผู้เช่าครอบครองสวนตามสัญญา ซึ่งไม่มีสิทธิจะทำเช่นนั้นได้ ก็ต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่ผู้เช่าและผู้เช่าก็มีสิทธิได้รับชดใช้ค่าเสียหายเพราะขาดประโยชน์ชั่วระยะเวลา 1 ปีแรก เท่านั้น

การคำนวณค่าเสียหายจากการที่ไม่ได้เข้าทำสวนส้มนั้นต้องคำนวณจากผลส้มที่ได้ หักค่าใช้จ่ายที่จะต้องลงทุน เช่น ค่าอุปกรณ์การทำสวนส้มและค่าแรง ซึ่งจะต้องใช้สิ้นเปลืองไปกับค่าเช่าเป็นต้น

กรณีเนื่องจากคำพิพากษาฎีกาที่ 942/2490 ซึ่งได้พิพากษาว่าโจทก์จำเลยนี้ได้ทำสัญญาเช่าที่สวนกัน แล้วก่อนถึงเวลาที่โจทก์จะเข้าใช้สถานที่ จำเลยกลับบอกเลิกสัญญา โดยไม่มีสิทธิที่จะทำเช่นนั้น จำเลยย่อมต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่โจทก์จึงขอให้ศาลชั้นต้นพิจารณาประเด็นเรื่องค่าเสียหายแล้วพิพากษา

ศาลแพ่งพิพากษาให้จำเลยคืนค่าเช่าพร้อมทั้งดอกเบี้ยเป็นเงิน 1,147 บาท 50 สตางค์ และให้จำเลยใช้ค่าเสียหาย เนื่องแต่โจทก์ขาดผลประโยชน์ไม่ได้ทำสวนตามสัญญาเช่า คิดเฉลี่ยเป็นเงินปีละ 3,000 บาท 3 ปีเป็นเงิน 9,000 บาท

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์ จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า ตามสัญญาเช่ารายนี้ จำเลยมีสิทธิบอกเลิกสัญญาได้ โดยบอกกล่าวล่วงหน้าหนึ่งเดือน การเช่าสวนรายนี้ได้กำหนดค่าเช่ากันเป็นรายปี การบอกกล่าวล่วงหน้าเพื่อเลิกสัญญานั้นจึงหมายว่าต้องกระทำไม่น้อยกว่าหนึ่งเดือนก่อนสุดระยะเวลา 1 ปีโจทก์จึงมีสิทธิได้รับชดใช้ค่าเสียหายเพราะขาดผลประโยชน์ชั่วระยะเวลา 1 ปีแรกเท่านั้น

ส่วนค่าเสียหายควรคิดเป็นจำนวนเงินเท่าใดนั้น ศาลฎีกาเห็นว่าในปี พ.ศ. 2489 นั้น โจทก์ควรจะได้ส้มทั้งสวนอย่างสูง 20,000 ผล ราคาร้อยละ 50 บาทเป็นเงิน 10,000 บาท หักค่าใช้จ่ายที่จะต้องลงทุน เช่น ค่าอุปกรณ์การทำสวนส้ม และค่าแรงงานซึ่งโจทก์จะต้องใช้สิ้นเปลืองไปเป็นเงินประมาณ 4,000 บาทกับค่าเช่า ซึ่งโจทก์จะต้องเสีย แต่ได้เรียกคืนไปแล้วอีก 1,000 บาท รวมทั้งหมดเป็นเงิน 5,000 บาท ค่าเสียหายที่โจทก์น่าจะได้ จึงไม่ควรเกิน 5,000 บาท

จึงพิพากษาแก้คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ ให้จำเลยใช้ค่าสินไหมทดแทนให้โจทก์เป็นเงินทั้งหมด เป็นเงิน 5,000 บาท นอกนั้นยืน