คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1435/2493

สัญญาเช่าสวนมีกำหนด 3 ปี กำหนดค่าเช่ากันเป็นรายปี แต่ผู้ให้เช่ามีสิทธิบอกเลิกสัญญาได้โดยบอกกล่าวล่วงหน้าหนึ่งเดือน ดังนี้การบอกกล่าวล่วงหน้าเพื่อเลิกสัญญาจึงหมายว่าต้องกระทำไม่น้อยกว่าหนึ่งเดือนก่อนสุดระยะเวลาหนึ่งปี

ในกรณีที่ผู้ให้เช่าบอกเลิกสัญญาโดยผู้เช่ายังไม่ได้เข้าทำสวนเลยเช่นนี้ถ้าผู้ให้เช่าไม่ยอมให้ผู้เช่าครอบครองสวนตามสัญญาซึ่งไม่มีสิทธิจะทำเช่นนั้นได้ก็ต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่ผู้เช่าและผู้เช่าก็มีสิทธิได้รับชดใช้ ค่าเสียหายเพราะขาดประโยชน์ชั่วระยะเวลา 1 ปีแรกเท่านั้น

การคำนวณค่าเสียหายจากการที่ไม่ได้เข้าทำสวนส้มนั้นต้องคำนวณจากผลส้มที่ได้ หักค่าใช้จ่ายที่จะต้องลงทุน เช่น ค่าอุปกรณ์การทำสวนส้มและค่าแรง ซึ่งจะต้องใช้สิ้นเปลืองไปกับค่าเช่าเป็นต้น

กรณีเนื่องจากคำพิพากษาฎีกาที่ ๙๔๒/๒๔๙๐ ซึ่งได้พิพากษาว่าโจทก์จำเลยนี้ได้ทำสัญญาเช่าที่สวนกัน แล้วก่อนถึงเวลาที่โจทก์จะเข้าใช้สถานที่ จำเลยกลับบอกเลิกสัญญา โดยไม่มีสิทธิที่จะทำเช่นนั้น จำเลยย่อมต้องรับผิดในความเสียหายที่เกิดขึ้นแก่โจทก์จึงขอให้ศาลชั้นต้นพิจารณาประเด็นเรื่องค่าเสียหายแล้ว พิพากษา

ศาลแพ่งพิพากษาให้จำเลยคืนค่าเช่าพร้อมทั้งดอกเบี้ยเป็นเงิน ๑๑๔๗ บาท ๕๐ สตางค์ และให้จำเลยใช้ค่าเสียหายเนื่องแต่โจทก์ขาดผลประโยชน์ไม่ได้ทำสวนตามสัญญาเช่า คิดเฉลี่ยเป็นเงินปีละ ๓๐๐๐ บาท ๓ ปีเป็นเงิน ๙๐๐๐ บาท

ศาลอุทธรณ์พิพากษายืน

โจทก์, จำเลยฎีกา

ศาลฎีกาเห็นว่า ตามสัญญาเช่ารายนี้จำเลยมีสิทธิบอกเลิกสัญญาได้ โดยบอกกล่าวล่วงหน้าหนึ่งเดือน การเช่าสวนรายนี้ได้กำหนดค่าเช่ากันเป็นรายปี การบอกกล่าวล่วงหน้าเพื่อเลิกสัญญานั้นจึงหมายว่าต้องกระทำไม่น้อยกว่าหนึ่งเดือนก่อนสุดระยะเวลา ๑ ปี โจทก์จึงมีสิทธิได้รับชดใช้ค่าเสียหายเพราะขาดผลประโยชน์ชั่วระยะเวลา ๑ ปีแรกเท่านั้น

ส่วนค่าเสียหายควรคิดเป็นจำนวนเงินเท่าใดนั้น ศาลฎีกาเห็นว่าในปี พ.ศ. ๒๔๘๙ นั้น โจทก์ควรจะได้ส้มทั้งสวนอย่างสูง ๒๐๐๐๐ ผล ราคาร้อยละ ๕๐ บาทเป็นเงิน ๑๐๐๐๐ บาท หักค่าใช้จ่ายที่จะต้องลงทุน เช่น ค่าอุปกรณ์การทำสวนส้ม และค่าแรงงานซึ่งโจทก์จะต้องใช้สิ้นเปลืองไปเป็นเงินประมาณ ๔๐๐๐ บาท กับค่าเช่าซึ่งโจทก์จะต้องเสียแต่ได้เรียกคืนไปแล้วอีก ๑๐๐๐ บาท รวมทั้งหมดเป็นเงิน ๕๐๐๐ บาท ค่าเสียหายที่โจทก์น่าจะได้จึงไม่ควรเกิน ๕๐๐๐ บาท

จึงพิพากษาแก้คำพิพากษาศาลอุทธรณ์ ให้จำเลยใช้ค่าสินไหมทดแทนให้โจทก์เป็นเงินทั้งหมด เป็นเงิน ๕๐๐๐ บาท นอกนั้นยืน