คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1821/2517

โจทก์ฟ้องให้จำเลยชำระหนี้ตามสัญญากู้จำนวนเงิน 2,000 บาท จำเลยให้การต่อสู้ว่า เงินจำนวนที่ฟ้องเป็นเงินมัดจำที่โจทก์จะต้องชำระให้แก่จำเลยตามสัญญาซื้อขายเพื่อเป็นการตอบแทนในการที่จำเลยยอมถอนการจับจองที่ดินแล้วให้โจทก์เข้าจับจองแทน เงินมัดจำดังกล่าวได้ทำเป็นสัญญากู้กันไว้ ดังนี้ จะถือว่าจำเลยได้ให้การรับแล้วว่าได้กู้เงินโจทก์ดังที่กล่าวอ้างไม่ได้ โจทก์จึงยังมีหน้าที่นำสืบตามข้ออ้างของโจทก์อยู่

เอกสารสัญญากู้ที่โจทก์อ้างส่งศาลปรากฏว่ามิได้ปิดอากรแสตมป์ไว้ ย่อมใช้เป็นพยานหลักฐานในคดีแพ่งไม่ได้ตามประมวลรัษฎากร มาตรา 118 คดีจึงไม่อาจรับฟังได้ว่าโจทก์มีเอกสารสัญญากู้ หรือมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดซึ่งมีลายมือชื่อจำเลยว่าเป็นผู้ยืมเงินโจทก์มาแสดง โจทก์ย่อมไม่อาจขอให้ศาลบังคับคดีตามคำขอของโจทก์ได้

ประมวลรัษฎากรมาตรา 118 เป็นบทบัญญัติเกี่ยวกับการรับฟังพยานเอกสารเป็นการวางกฎเกณฑ์เพิ่มเติมขึ้นจากหลักทั่วไปที่มีบัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ศาลจึงมีหน้าที่ที่จะต้องวินิจฉัยและรับฟังพยานหลักฐานต่างๆ ให้เป็นไปตามตัวบทกฎหมาย เมื่อศาลชั้นต้นวินิจฉัยและรับฟังพยานหลักฐานผิดแผกไปจากตัวบทกฎหมาย จำเลยก็ชอบที่จะยกปัญหานี้ขึ้นอ้างอิงในชั้นอุทธรณ์ได้ เพราะจำเลยย่อมไม่อาจจะรู้ได้ล่วงหน้าจนกว่าจะได้รับทราบคำพิพากษาของศาลชั้นต้น นับได้ว่าเป็นพฤติการณ์นอกเหนือที่จำเลยไม่อาจบังคับได้

โจทก์ฟ้องให้จำเลยชำระหนี้ตามสัญญากู้จำนวนเงิน 2,000 บาทพร้อมด้วยดอกเบี้ยในอัตราร้อยละ 7 ครึ่งต่อปี นับแต่วันฟ้องจนกว่าจำเลยจะชำระเงินเสร็จ

จำเลยให้การปฏิเสธว่าไม่ได้กู้เงินโจทก์ตามฟ้อง ความจริงโจทก์ตกลงซื้อที่ดินที่จำเลยจับจองในราคา 5,000 บาท โดยตกลงกันว่าจำเลยจะถอนการจับจองเพื่อให้โจทก์เข้าจับจองแทน โจทก์จ่ายเงินมัดจำให้จำเลยรับไว้ก่อน 2,000 บาท จำเลยได้ทำเป็นหนังสือสัญญากู้เงิน2,000 บาทให้โจทก์ยึดถือไว้ ต่อมาโจทก์ไปยื่นคำร้องขอจับจองที่ดินและขอให้จำเลยถอนการจับจอง จำเลยขอให้โจทก์จ่ายเงินที่ค้างอยู่3,000 บาท ตามที่ตกลงกันโจทก์ไม่ยอมจ่าย จำเลยจึงริบเงินมัดจำ2,000 บาท โจทก์ยินยอมให้ริบโดยไม่ติดใจจะเอาที่ดินที่จำเลยจับจองต่อไป สัญญากู้จึงเป็นอันระงับโจทก์จะนำมาฟ้องไม่ได้

ศาลชั้นต้นฟังว่า จำเลยกู้เงินโจทก์ไปตามสัญญากู้จริง พิพากษาให้จำเลยใช้เงิน 2,000 บาท พร้อมด้วยดอกเบี้ย

จำเลยอุทธรณ์

ศาลอุทธรณ์เห็นว่า สัญญาที่โจทก์นำมาฟ้องมิได้ปิดอากรแสตมป์จะใช้เป็นหลักฐานในคดีแพ่งไม่ได้ คดีนี้จำเลยไม่ได้ให้การรับว่ากู้เงินโจทก์ โจทก์ยังมีหน้าที่ต้องนำสืบว่าจำเลยกู้เงิน และมีเอกสารเป็นหนังสือกู้ยืมประกอบข้ออ้าง เมื่อเอกสารสัญญากู้ใช้เป็นหลักฐานไม่ได้ ข้ออ้างของโจทก์ก็รับฟังไม่ได้ ประมวลรัษฎากร มาตรา 118 เป็นบทบัญญัติเกี่ยวกับความสงบเรียบร้อย จำเลยจึงยกขึ้นอ้างอิงได้ในชั้นอุทธรณ์ พิพากษากลับคำพิพากษาศาลชั้นต้นเป็นให้ยกฟ้องโจทก์

โจทก์ฎีกา

ศาลฎีกาวินิจฉัยว่า คดีนี้โจทก์ฟ้องให้จำเลยชำระหนี้เงินกู้ จำนวน 2,000 บาท จำเลยให้การสู้คดีเป็นใจความว่า เงิน 2,000 บาท ที่ฟ้องเป็นเงินมัดจำตามสัญญาซื้อขายที่โจทก์จะต้องชำระให้แก่จำเลยเพื่อเป็นการตอบแทนในการที่จำเลยยอมถอนการจับจองที่ดินแล้วให้โจทก์เข้าจับจองแทน เงินมัดจำดังกล่าวนั้นได้ตกลงทำเป็นสัญญากู้กันไว้ดังนี้ จะฟังว่าจำเลยให้การรับแล้วว่าจำเลยกู้เงินโจทก์ไปจริงดังที่โจทก์กล่าวอ้างไม่ได้ โจทก์จึงยังมีหน้าที่นำสืบตามข้ออ้างของโจทก์อยู่ ซึ่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 653 วรรคแรก บัญญัติว่าการกู้ยืมเงินเกินกว่า 50 บาทขึ้นไป ถ้ามิได้มีหลักฐานแห่งการกู้ยืมเป็นหนังสืออย่างใดอย่างหนึ่งลงลายมือชื่อผู้ยืมเป็นสำคัญแล้วย่อมต้องห้ามมิให้ฟ้องร้องบังคับคดี เอกสารสัญญากู้ยืมที่โจทก์อ้างส่งศาลนั้นปรากฏชัดว่ายังมิได้มีการปิดอากรแสตมป์ไว้เลย ประมวลรัษฎากร มาตรา 118 บัญญัติว่า เอกสารใดที่ไม่ปิดอากรแสตมป์บริบูรณ์จะใช้เป็นหลักฐานในคดีแพ่งไม่ได้ ประมวลรัษฎากร มาตรา 118 นี้ เป็นบทบัญญัติเกี่ยวกับการรับฟังพยานเอกสารเป็นการวางกฎเกณฑ์เพิ่มเติมขึ้นจากหลักทั่วไปที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง ศาลย่อมมีหน้าที่ที่จะต้องวินิจฉัยรับฟังพยานหลักฐานต่าง ๆ ให้เป็นไปตามตัวบทกฎหมาย และโดยเฉพาะจำเลยในคดีนี้ย่อมไม่อาจที่จะรู้ได้ล่วงหน้าว่าศาลชั้นต้นจะวินิจฉัยและรับฟังพยานหลักฐานให้ผิดแผกไปจากตัวบทกฎหมาย จนกว่าจะได้รับทราบคำพิพากษาของศาลชั้นต้นแล้วเท่านั้น นับได้ว่าเป็นพฤติการณ์นอกเหนือที่จำเลยไม่อาจบังคับได้ จำเลยจึงชอบที่จะยกปัญหาข้อนี้ขึ้นอ้างอิงในชั้นอุทธรณ์ได้ ไม่ต้องห้าม ตามนัยแห่งคำพิพากษาฎีกาที่ 244/2509

เมื่อคดีไม่อาจรับฟังได้ว่า โจทก์มีเอกสารสัญญากู้หรือมีหลักฐานเป็นหนังสืออย่างหนึ่งอย่างใดซึ่งมีลายมือชื่อจำเลยว่าเป็นผู้ยืมเงินโจทก์เป็นสำคัญมาแสดงแล้ว โจทก์ก็ย่อมไม่อาจที่จะขอให้ศาลบังคับคดีให้ตามคำขอท้ายฟ้องของโจทก์ได้

พิพากษายืน